Deel 1: Een theoretisch en historisch overzicht van internationale communicatie
1. Een defintie van internationale communicatie
Internationale Communicatie?
! Interdisciplinair domein
= OZ naar de oorsprong en ontwikkeling, structuur en gevolgen van internationale en globale verkeer (flow)
o van waarden, normen, opinies en informatie
▪ door middel van media- en communicatietechnologieën
▪ ! link met media, is vaak de drager van flows
o Op verschillende niveaus: tussen individuen, groepen, organisaties en staten
- Focus op problematische vraagstukken
o Waar lopen flows verkeerd? Biased flows? …
o Vb. Noord-Zuid problematiek, handelsoorlogen inzake media, …)
Klemtoon: (massa)communicatie over nationale en continentale grenzen heen
=/= Interculturele communicatie (= interpersoonlijke communicatie tussen mensen van verschillende culturen)
Alternatieve concepten
Frederick: Global communication
- Noodzakelijke bestandssdelen
o Interdisciplinair
o Kritisch
o Specifieke probleemgebieden (bv. propaganda)
Verschil met INC:
Focus op technologie en data Zowel klassieke, als nieuwe media
‘Transborder’ (uitholling natie) - Veel natietstaten zijn gedelegeerd naar grotere naties
➔ natiestraat moet meer en meer macht afstaan aan transnationale poltieke
organen (TNPO), niet-gouvernementale organisaties (NGO’s) en transnational
corporations (TNC’s)
o Bedrijven die veel geld maken en in erg veel landen actief zijn
o Ze hebben duidelijke globale ambities
Hamelink: World communication
- Volgt kritiek op naties
o ‘Internationale’ communicatie = te veel “natie” → te beperkt
- Gaat niet mee met ‘Globale’ communicatie = te utopisch
o Misschien wel opweg/doel/aspiratie, maar vind het te vroeg om er over te spreken
Athique: (media)Globalisering
- Meeste recente
- Meeste concencus
- Wereld = globaal netwerk
- Verwijst naar toenemende interactiviteit en uitwisseling waarbij de fysieke, symbolische én ideologische grenzen qua
afstand verdwenen zijn
o Hij vind internationaal en transnationaal de ideologisch neutraak
- Toch enkel globalisering indien er sprake is van internationale en transnationale praktijken en tendensen
o Vind wel dat INC lokale en nationale context negeert
➔ streeft naar erkeninng gelaagdheid
- Erkenning transnationale en internationale praktijken en tendensen
- Erkenning lokale of nationale dimensie
Publieke beleving van globalisering/globale mediaproducten
- Beleven het in grote mate lokaal of nationaal
! culturele proximiteit, culturele appropriatie, banaal nationalisme, …
1
, 2. Globalisering en glokalisering
➔ Interdependentie (onderlinge samenhang of afhankelijkheid) van allerlei fenomenen op mondiaal vlak
➔ “Expanding scale (schaal), growing magnitude (omvang), speeding up (snelheid) and deepening impact (effect) of
transcontinental flows and patterns of social interaction”
2.1. Belang internationale dimensie
Financieel- - Internationale mobiliteit van kapitaal
economische o Vb. Euro: dit is opgelegd geweest door globale machten
globalisering Temu
Bitcoin
Oorlog Ukr – Rus: benzineprijzen
Panama-papers
Politieke - Sinds WOII worden politieke taken meer gedelegeerd naar hogere machten
globalisering - Grote machten (vb. President van de USA) kunnen ook grote impact hebben op de rest van de
wereld
- Vb. NATO, Poetin, Trump, boerenprotesten (gevolgen van europese wetgeving)
Militaire - Positief
globalisering o vb. Blauwhelmen, NATO, VN
- Negatief
o vb. Dictator van een klein land noord-korea kan grote gevolgen hebben voor de rest
van de wereld
Economische - economische vervlechting
globalisering - via TNC’s en multinationals (vb. Coca-Cola, McDonals, AB InBev, …
Menselijke - Migratie
migratie en o Mensen die migreren hebben vaak een negatieve conotatie
toerisme (cf. o Vaak globale zuiden → westen (dominante flow van mensen)
‘diaspora’) o Landen waar er publieke onrust of oorlog heerst
- Toerisme
o Wereldwijde expansie
o ‘tijdelijke menselijke migratie’
Globalisering - Bij producten al rekening houden bij globalisering
van media en o Vb. Chinese productplacement, chinese acteurs, chinese culturele elementen in
cultuur transformers
o Vb. Comicon → facts
2.2. Globalisering en media
Op vele vlakken:
Technologie - Sinds WOII → heel wat nieuwe communicatiesystemen en -technologiën
o Overbrugbare afstand vergroot, snellere transmissicapaciteit, …
o Vb. Radio (propaganda)
- Minder noodzakelijk nu, maar was vroeger het essentiële kenmerk
Organisatie en financiële - Door internationalisering → deel uitmaken van een ruim economisch netwerk
structuur (multinationals, TNC)
- Stijgende concentratie van mediabezit → stijging controle op mediagebeuren
Mediaverkeer en - - Stijging in internationale handel, verkeer, distributie en verkoop van mediaproducten
handelsstromen
Productie, vorm en inhoud - Internationaal en globaal publiek → gevolgen voor productie, vorm en inhoud
o Vb. internationale coproducties, mondiale reclamecampagnes, formats, …
Mediabeleid op - Van nationaal vlak → supranationaal/intergouvernementele instanties
internationaal niveau o Vb. EU, Raad van Europa, UNESCO
Internationalisering van - Internationaal gedeelde kijkervaring
mediaconsumptie, -ervaring o Vb. Global fan communities, YT en insta-channels, influencers, …
en culturele invloed o Vb. Programma Dallas
2
,Dubbele relatie
1. Media als uiting van globalisering (media als drager) → passieve rol
2. Media als katalysator van globalisering → actieve rol
o Vb. Telegrafie en koloniale politiek
o Vb. Sociale media en protesten in Arabische wereld
o Vb. Smartphone en vluchtelingen (smartphone als luxe in het westen, maar voor vluchtelingen is dit een gps, sms,
vertaalmachine, …)
Kortom → hoe wij vandaag de wereld ervaren, kunnen we niet enkel het lokale kader bekijken. We moeten altijd kijken naar de
globale connecties.
2.3. Het spanningsveld tussen globaal en lokaal
? begrip globalisering een voortzetting van cultureel imperialisme?
! proces toenemende internationale verwevenheid = complex en niet eenduidig
! twee perspectieven
Optimistisch ‘liberaal’ Terug te vinden in…
standpunt - Internationale politieke discours
o Positieve voorbeelden worden in de verf gezet
▪ Vb. Universele rechten van de mens, Defensie (NATO), handel (WTO),
politiek (UN), …
o Globalisering zou uitmonden in een absolute overwinning van de universele
gemeenschap of in een wereld waar de universele rechten van de mens worden
erkend
- Discussies op defensievlak
o Internationalisering en globalisering als garantie vwg de internationale
gemeenschap om meer autoriteit te kunnen afdwingen
- Wereldhandel
o Wegwerken van handelsbarièrres → gezien als overwinning
o Sociale en economische barièrres wegwerken → zo geld de vrijheid van handel
overal
! Global village = we zijn allemaal geconnecteerd met elkaar
Kritisch standpunt (cf. Occupy Wall Street, anti/anders/beterglobalisten, 99%)
- Kritisch → internationalisering en globalisering zorgten voor veel problemen en
groeiende ongelijkheden
- Vaak links, neo-marxistisch denkkader
- Niet enkel positieve gevolgen, argumenten:
o Vrijhandel vergroot TNC
▪ Evenwichtige verspreiding rijkdom MAAR ten goede van een 3-tal
machtscentra
▪ Triadium: de machtscentra zijn duidelijk, duidelijke concentratie van pol.,
eco., mil., … maar ook media!
• Japan + enkele Zuid-Oost-Aziatische landen
• Noord-Amerika (Canada en VS)
• West-Europa
o Toename in menselijke migratie
▪ Vluchtelingenstromen
▪ Vlucht van intellectueel en menselijk kapitaal tvv Tradium
o Verscherping van de crisis van de traditionele natiestaat
▪ Afnemende rol van de natiestaat, kleine landen
▪ Ontmanteling verzorgingsstaat
▪ Toenemende druk op de sociale stelsels in Europa
Machtspolen in de wereldeconomie
Drie machtspolen → Triadium
- Japan + enkele Zuid-Oost-Aziatische landen
- Noord-Amerika (Canada en VS)
- West-Europa
- (en steeds meer China)
Gevolgen: toename (economische) vluchtelingen, stromen van drugs/wapens, mediaconcentratie, …
➔ mediaconcentratie = groot deel van de mediaproductie en -distritbutie gecontroleerd door een relatief beperkt aantal bedrijven
➔ deze bedrijven = conglomeraten of concerns die actief zijn in verschillende productiesectoren en diensten
3
, ! gepaard met internationale en transnationale activiteit ➔ sprake van TNC’s
- Multimediaal en transnationaal actief
- Grote omvang
- Hoofdkantoor in Triadium
- Veel financiële middelen voor globale marketing
- Niet persé actief in alle landen, sterke band met thuisland!
! concentratie is een resutante van drie inderpendente economische processen
- Integratie
- Diversificatie
o = strategie waarbij bedrijven het risico op verlies zo veel mogelijk proberen verspreiden over verschillende media
en potentiële inkomstbronnen
- Internationalisering
! afeglopen twee decenia, veel beweging in indeling vorm triadium
- Na 9/11 → gedacht dat VS en Europa economische neergang zouden hebben
- Opkomende kanden zouden nieuwe wereldeconomie leiden
o BRIC(S)
▪ Nu nieuwe alliantie
▪ Brazilië – (Zuid-Afrika) – India – China – Rusland
▪ Groot aandeel van de bevolking
▪ Economisch: deze landen kunnen de grootste groeicijfers voortbrengen
▪ Symbool voor verzet tegen de gevestigde orde + verschuiving economische kracht
o BRIC op vlak van media
▪ Wereldwijd grootste groei
! triadium en bric(s) zijn nog altijd goed te zien, ze werken nu wel veel meer samen. Ze vinden elkaar op politiek, economisch,
cultureel, … vlak.
! spectaculaire groei kwam in 2013 ten einde
! Actueel: BRIC-landen willen uitbreiden → Iran, argentinitë, Egypte, VAE, …
China: soft power
Soft power = “The ability to affect others to obtain preferred outcomes by co-option and attraction rather than coercion or payment”
→ soft power kan ook door andere landen worden uitgeoefend!
→ = jij probeert je macht uit de drukken door co-option en aantrekking
→ subtiel en zacht
→ win-win situatie
! Link met concepten hegemonie en manufacturing consent
China doet dit via…
Vb. Global events te organiseren
Vb. Gratis chinese scholen in belgië, maar wel in hun denkkader
Vb. ! De nieuwe Zijderoute
economisch project
aanleg spoorwegen, havens en distributiecentra in versch. Landen tss China en het Middelandse Zeegebied
o vb. In Afrika → zorgt voor veel werkgelegenheid
o China krijgt zo een stukje autonomie van deze landen, ze hebben daar zo goed als alle
controle
Op wereldvlak zorgen voor (economische) voordelen voor iedereen + het counteren van argwaan Covid 19
o Vb. Goedkopen mondmaskers verkopen aan andere landen eens de pandemie kleiner was
daar
o Zo beeld creëren van een ‘solidaire’ wereldmacht in media
Chinese media
- Streven naar impact
o Vb. Tiktok
Vb. Investeringen in Hollywood
- China ondertss belangrijkste en grootste exportmarkt voor Europese films
4