INTERNATIONALE
BEDRIJFSOMGEVING
,Inhoud
1 Inleiding in internationaal ondernemen ................................................................................. 5
1.1 Wat is internationaal ondernemen? ............................................................................... 5
1.2 Waarom gaan bedrijven de grens over? ......................................................................... 7
1.2.1 Internationale handel ............................................................................................... 7
1.2.2 Buitenlandse investeringen...................................................................................... 9
2 Politieke en economische omgeving .................................................................................... 10
2.1 Vrije handel ..................................................................................................................... 10
2.2 Economische samenwerking ......................................................................................... 10
2.2.1 Vrijhandelszone ...................................................................................................... 10
2.2.2 Douane-unie ........................................................................................................... 11
2.2.3 Gemeenschappelijke markt ................................................................................... 11
2.2.4 Economische en Monetaire Unie .......................................................................... 12
2.3 Megaregionale groepen................................................................................................. 12
2.4 Protectionisme ............................................................................................................... 13
2.4.1 Tarifaire maatregelen ............................................................................................. 14
2.4.2 Non-tarifaire maatregelen ..................................................................................... 16
2.5 Internationale organisaties ............................................................................................ 16
3 Cultuur in de internationale bedrijfsomgeving.................................................................... 18
3.1 Wat is cultuur? ............................................................................................................... 18
3.1.1 Cultuurlagen van Hofstede .................................................................................... 18
3.1.2 Vier cultuurniveaus ................................................................................................. 19
3.2 Elementen van cultuur ................................................................................................... 19
3.2.1 Taal .......................................................................................................................... 19
3.2.2 Religie ...................................................................................................................... 20
3.2.3 Sociale structuur ..................................................................................................... 21
3.2.4 Cultuurgram ............................................................................................................ 21
3.3 Indeling van culturele verschillen .................................................................................. 21
3.3.1 Contextbenadering van Hall ................................................................................... 21
3.3.2 Zes dimensies van Hofstede................................................................................... 22
3.4 Ethiek .............................................................................................................................. 26
3.4.1 Wat is ethiek? ......................................................................................................... 26
3.4.2 Gedragscode (code of conduct)............................................................................. 26
, 3.4.3 Corruptie ................................................................................................................. 26
4 Management en organisatie in een internationale omgeving ........................................... 27
4.1 Internationaliseren? ....................................................................................................... 27
4.2 Internationaal strategisch management....................................................................... 28
4.2.1 Visie, missie en waarden ........................................................................................ 29
4.2.2 SWOT en groeimotoren ......................................................................................... 29
4.2.3 Strategische doelen formuleren ............................................................................ 30
4.2.4 Tactische doelen en plannen maken ..................................................................... 31
4.2.5 Evaluatie en controlesysteem ................................................................................ 31
4.3 Value chain analyse ........................................................................................................ 31
4.4 Planning .......................................................................................................................... 33
4.5 Interne organisatie ......................................................................................................... 33
4.5.1 Werkniveau: productgericht .................................................................................. 33
4.5.2 Werkniveau: marktgericht eenvoudig ................................................................... 34
4.5.3 Werkniveau: marktgericht complex ...................................................................... 34
4.5.4 Werkniveau: marktgericht absoluut ...................................................................... 34
4.6 Human resource management...................................................................................... 34
4.6.1 Mondiale organisatie .............................................................................................. 35
5 Externe analyse in een internationale omgeving ................................................................ 37
5.1 Wat is een externe analyse? .......................................................................................... 37
5.2 Initiële analyse ................................................................................................................ 37
5.2.1 Basisbehoefte-analyse............................................................................................ 37
5.2.2 Handelscijfersanalyse ............................................................................................. 38
5.2.3 Ondernemingsklimaat ............................................................................................ 39
5.3 Omgevingsanalyse .......................................................................................................... 39
5.3.1 DEPEST-analyse....................................................................................................... 40
5.3.2 Concurrentiekrachtanalyse .................................................................................... 41
5.3.3 Leveranciersanalyse ............................................................................................... 42
5.3.4 Distributieanalyse ................................................................................................... 42
5.4 Marktonderzoek ............................................................................................................. 43
5.4.1 Primaire gegevens .................................................................................................. 43
5.4.2 Secundaire gegevens .............................................................................................. 43
5.5 Marktpotentieel bepalen ............................................................................................... 43
, 5.5.1 Marktschatting........................................................................................................ 44
5.5.2 Lead-lag analyse...................................................................................................... 44
6 Marktentreevormen & internationale marketing ............................................................... 46
6.1 Buitenlandse samenwerking.......................................................................................... 46
6.1.1 Marktentreestrategie ............................................................................................. 46
6.1.2 Strategische allianties ............................................................................................. 46
6.2 Samenwerkingsvormen ................................................................................................. 48
6.2.1 Participerende samenwerkingsvormen................................................................. 48
6.2.2 Contractuele samenwerkingsvormen ................................................................... 50
6.3 Directe marktbewerkingsvorm ...................................................................................... 53
6.4 Fusie en overname ......................................................................................................... 55
6.5 Outsourcing en outtasking............................................................................................. 56
6.6 Internationale marketing ............................................................................................... 56
6.6.1 Standaard of aanpassen? ....................................................................................... 57
6.6.2 Think globally, act locally........................................................................................ 57
6.7 Internationale marketingmix ......................................................................................... 57
6.7.1 Product .................................................................................................................... 58
6.7.2 Prijs .......................................................................................................................... 58
6.7.3 Promotie ................................................................................................................. 59
6.7.4 Plaats ....................................................................................................................... 60
6.7.5 Personeel ................................................................................................................ 60
6.7.6 Physical (fysiek) bewijs ........................................................................................... 60
6.7.7 Proces ...................................................................................................................... 60
,1 Inleiding in internationaal ondernemen
1.1 Wat is internationaal ondernemen?
Internationaal ondernemen: de ontwikkeling van internationale economische activiteiten en/of
handelingen om zaken te doen met het buitenland incl. handel, het sluiten van internationale
samenwerkingsverbanden, uitbesteding van activiteiten, … voor het realiseren van o.a.
loonkostvoordelen, schaalvoordelen, kennisverwerving e.a. synergiën.
Globalisering: ver doorgedreven internationalisering met wereldwijde spreiding van arbeid,
kapitaal, kennis binnen ‘global value chains’ waardoor landsgrenzen steeds meer vervagen.
Niet alleen goederen en diensten maar ook kapitaal, kennis en arbeid vinden hun weg over de
wereldbol = globalisering of mondialisering. Opkomst van internet heeft grote rol gespeeld:
makkelijker en goedkoper geworden om met anderen wereldwijd in verbinding te staan.
→ Voordelen globalisering:
- Draagt bij aan hogere economische groei en welvaart: grotere omzet en
schaalvoordelen
- Deelt technologische kennis
- Leidt tot wijd verspreide culturele integratie
→ Nadelen globalisering:
- Grotere kans op ondermijning van lonen in ontwikkelde landen
- Toename uitbuiting arbeiders in minder ontwikkelde landen
- Geeft multinationals veel macht
- Nadelig voor milieu, duurzaamheid, …
De mate waarin een land deelneemt aan de internationale handel, hangt vooral af van het Bruto
Nationaal Product (BNP). Het BNP is de som van alles wat er in een land wordt geproduceerd
aan g&d en de uit het buitenland afkomstige inkomens die men ontvangt als beloning voor de
ter beschikking stelling van productiefactoren. → belangrijke maatstaf voor de economische
prestaties van een land.
→ Stijgend BNP in opkomende groeilanden (emerging markets)
- BRICS-landen: Brazilië, Rusland, India, China, Zuid-Afrika
- N11-landen (next eleven landen): Bangladesh, Egypte, Filipijnen, Indonesië, Iran,
Mexico, Nigeria, Pakistan, Turkije, Vietnam, Zuid-Korea
VOORBEELD Flying Tiger:
- Deense keten van designwinkels
- Opgericht in Kopenhagen in 1995
- Elke dag openen er wereldwijd 3 nieuwe winkels!
- 914 winkels wereldwijd, vnl. in Europa
- 23 winkels in België, focus op grote steden
- Groeistrategie & business model: “An integral part of the Group’s strategy is to grow
our market presence and make the Flying Tiger Copenhagen concept as well as products
, available to an increasing number of customers, while at the same time continuing to
develop the concept to ensure the Group’s long-term success. Our business model
builds on a variety retail concept with an attractive value proposition generating a broad
costumer appeal and a partnerbased expansion model enabling rapid growth. Our
scalable corporate backbone aims to simplify our operation and support future growth,
which helps us deliver sustainable profits.” → internationale marktaanwezigheid om
schaalvoordelen en synergiën te halen.
Er bestaat een wereldranglijst met de 500 grootste ondernemingen = Fortune 500. Er bestaan
rankings o.b.v. verkopen, aantal werknemers, winst, …
Voornaamste externe redenen / drijvende factoren van toenemende globalisering:
- Liberalisering van de markten onder invloed van World Trade Organisation → als de
overheid beperkingen opheft om tot een bepaalde markt toe te treden → grenzen
vervagen → ontstaat concurrentie
- Toenemende competitieve druk wereldwijd
- Nieuwe internationale communicatiemiddelen
- Verbeterd en sneller internationaal transport
- Meer gelijkende markten & homogene vraag
België en globalisering:
Economisch: internationale handel en
buitenlandse investeringen +
belemmeringen.
Sociaal: persoonlijk contact (telefoon,
toerisme), informatiestromen (tv,
internet, kranten) en hoe dichtbij er
een IKEA of McDo in de buurt is.
Politiek: hoeveelheid internationale
organisaties.
→ Tweede plek op gebied van globalisering
→ Handelsnatie
→ Niet alle grondstoffen beschikbaar dus moeten met andere landen handel drijven om
bepaalde grondstoffen te kunnen kopen
,Globalisering vereist toenemende aandacht voor duurzaam internationaal ondernemen.
Bedrijven moeten een goede balans vinden tussen de 3
Planet pijlers voor alle betrokken stakeholders (aandeelhouders,
klanten, werknemers, overheden, milieugroeperingen, …).
People Profit
Duurzaam
ondernemen
→ People: menselijke kant van het ondernemen → arbeidsrechten en -omstandigheden,
lonen, scholing, …
→ Planet: efficiënt, zuinig en bewust omgaan met grondstoffen en energie en met milieu
en natuur
→ Profit: winst maken voor de continuering van de onderneming, nieuwe investeringen,
dividenduitkeringen, sponsoring, goede doelenbeleid, …
Industry 4.0: heel recente evoluties & technologieën kunnen maken dat het hele
globaliseringsvraagstuk wel eens veranderd kan worden.
→ Nieuwe technologieën:
- Nieuwe robotisering: ver doorgedreven vervanging van arbeid door kapitaal &
machines
- Internet of Things (IoT): via o.a. sensoren real time data verzamelen
- Big Data Analytics via social media
- Additive manufacturing: 3D printers
→ Zal globalisering mogelijk wijzigen
- Nieuwe locatie van Global Value Chains
- Relocatie
- Regionalisering: terugkeer naar landen dichtbij de eigen thuismarkt bv.
fabrieken dichter bij afzetmarkt om snel op veranderende behoeften afnemers
in te spelen
1.2 Waarom gaan bedrijven de grens over?
1.2.1 Internationale handel
Klassieke theorieën:
- Macro-economische condities: arbeid, kapitaal, werkgelegenheid, BNP, …
Vervolgens:
- Schaalvoordelen en andere synergiën
- Productdifferentiatie via kwaliteit, service, ...
- Technologische ontwikkeling, kennisdeling ,…
- Markt- / vraagcondities
, Volgens Porter:
- Factorcondities op de thuismarkt: arbeid, kapitaal, infrastructuur, technologie, …
- Vraagcondities: koopkracht, buitenlandse concurrenten, …
- Mate en aard van binnenlandse concurrentie en markt
- Aanwezigheid van voldoende toeleverende bedrijvigheid
Er zijn verschillende manieren van internationaal handel drijven: import en export.
Import
Importeren is het kopen van buitenlandse producten/diensten, die in België worden ingevoerd.
Dit kan vanuit twee oogpunten gebeurd zijn:
→ Goedkoper in het buitenland door:
- Lagere arbeidskosten
- Aanwezigheid van grondstoffen
→ Product of dienst is in België nog niet op de markt
Export
Exporteren is het uitvoeren van binnenlandse producten of diensten. De belangrijkste motieven
zijn:
- Nieuwe technieken en nieuwe producten vormen een uitdaging. Op een minder
ontwikkelde markt zal de vraag ernaar groter zijn dan op een reeds ontwikkelde markt
- De binnenlandse markt is te klein voor het product
- Om de continuïteit van het bedrijf te waarborgen moet er naar nieuwe afzetmarkten
gezocht worden
- Het product heeft een zodanige kostprijs dat men op de buitenlandse markt
concurrerend kan werken
→ Voornaamste exportmotieven van Vlaamse ondernemingen in 2016:
