Page 1
AARDRIJKSKUNDE SAMENVATTING
MAATSCHAPPELIJKE ROL VAN AARDRIJKSKUNDE
Ruimtelijke beroepenvelden:
- Toerisme / reiswereld
- Distributie- & handelssector / internationale handel
- Wetenschapssector
- Milieudeskundige (politiek, industrie…)
- Journalisten / journalistiek
- Vastgoedsector
- Verkeer- & transportsector
- Klimaatonderzoek
- Archeologie
- Ontwikkelingswerk
Ruimtelijke onderzoeksdomeinen:
➔ Fysische geogra e:
- Milieukunde (=milieu)
- Geologie (=ontstaan/ evolutie aarde)
- Geomorfologie (=vormen van het landschap en de processen die daarbij een rol
spelen )
- Vulkanologie (=vulkanen)
- Seismologie (=aardbevingen)
- Stratigra e (=steenlagen)
- Pedologie (=verandering bodemlagen)
- Hydrologie (=water in atmosfeer en bodem)
- Cartogra e (=kaarten maken)
- Demogra e (=bevolking)
➔ Sociaal en economische geogra e:
- Migratie (=verplaatsing mensen/dieren)
- Stadssociologie en ruimtelijke economie (=groei + structuur steden, patronen
menselijke activiteiten)
- Toerisme
- Archeologie (=opgravingen/culturen)
PLAATSBEPALING EN KAARTEN:
Ligging van plaats op aarde (zie foto)
- Absolute = km in vogelvlucht
- Relatieve = moeite/tijd/kosten
(24 tijdzones elk 15° breed
GPS-systeem (=global positioning system)
= satellietplaatsbepalingssysteem
➔ Functie en betekenis:
- Positioning (=plaats)
- Navigation (=route bepalen, navigeren)
- Tracking (=opvolging v. verplaatsing)
- mapping (= in kaart brengen)
- timing (=exacte tijd volgens schema)
, Page 2
➔ segmenten:
-ruimte- (=satellieten: geostationaire 24u + polaire 12u (elk GPS ontvangt min.
4 satellieten))
- controle- (=grondstations: satellieten controleren)
- gebruikers- (= gebruiker en GPS-ontvanger)
➔ werking:
- ontvanger in contact met 4 satellieten die radiogolven uitzenden, toestel
berekent de tijd dat golven onderweg zijn, daaruit wordt afstand berekent tot
satellieten, die laat toe om juiste coördinaten te berekenen.
➔ Toepassingen:
- Militair
- Burgers
- positioning = plaatsbepaling
- navigation = route bepaling tussen 2 locaties en navigeren
- tracking = opvolging van de verplaatsing zelf
- mappping = in kaart brengen
- timing = exacte tijdstippen geven
- werking = 32 satellieten met elk eigen signaal draaien in 6 vaste banen, 4
per baan 2x per dag rond aarde. Minstens 4 nodig
→ GPS toestel staat in contact met 4 satellieten die radiogolven uitzenden,
het toestel berekent de tijd dat de radiogolven onderweg zijn, uit die tijd
wordt de afstand berekent tot de satellieten, de afstand laat toe om de juiste
coördinaten te berekenen.
DE KAARTEN:
Afstanden berekenen:
- Lijnschaal (= schaal met behulp van lijnstuk waarmee je
werkelijkheid afstand kan a ezen.)
- Breukschaal (= geeft aan hoeveel keer de werkelijkheid verkleind wordt.)
Kaartsoorten naar inhoud:
- Topogra sche kaart: zo getrouw mogelijk & volledig mogelijk beeld geven van gebied
→ gedetailleerd, kleine schaal, rivieren, plaatsen, wegen, huizen, weilanden
- Overzichtskaart: overzicht van gebied geven
→ meer vereenvoudigd, grotere schaal, water, grenzen, spoorwegen,..
- Staatkundige kaart: grenzen aantonen
→ land, stad, provincie,… andere kleuren
- Natuurkundige kaart: focust op natuur, grenzen, wegen,… op achtergrond
→ reliëf, bergen, heuvels, zeeën,…
Kaartsoorten naar thema:
- Stippenkaart (aantal stippen met constante waarde)
- Figuratieve kaart (stippen met verschillende grootte)
- Chloropleet (geeft dichtheid weer, in aantal per oppervlak)
- Chrorochromatische kaart (kwaliteit en eigenschappen)
- Isolijnenkaart (lijnen met gelijke waarden, temperatuur, klimaat,..)
- Cartogram (diagram op kaart, elastische gegevens)
- Anamorfose (vorm land zelfde, grootte aangepast)
- Bewegingskaart (gebruik plan, routes)
- Ruimtelijk model (ernst van zaak, 3D voor duidelijkheid)
, Page 3
Geogra sch informatiesysteem GIS:
= elektronisch databeheersingssysteem/informatiesysteem dat geogra sche info opslaat,
bewerkt en analyseert (laagjes, vectoren…)
- verband GPS en GIS
= GIS slaat info van satellieten van GPS-systeem op, analyseert, verwerkt,… maar
bevat ook eigen info. Je kan eigen info toevoegen en programma koppelt het aan een
kaart.
- toepassingen
→ planologie, economie, leger,…
- Functies
° grote hoeveelheid topogra sche data digitaliseren
° aanleggen van databanken
° visualiseren van info, kaarten, gra eken,…
- Vectorformaat
= patroon van punten, lijnen en oppervlakten waardoor er ingezoomd en uitgezoomd kan
worden op kaarten zonder verlies van kwaliteit, hoe kleiner de pixels, hoe
nauwkeuriger beeld
→ dataformaat waarin info van digitale kaarten zit opgeslagen
RUIMTELIJKE ORDENING IN STAD EN PLATTELAND:
Wisselwerking tussen stad en platteland:
Site = oorspronkelijke vestigingsplaats van een stad, daar gevestigd door kenmerken
van de ligging van de plaats
→ water, grondsto en, bereikbaarheid, vruchtbare gebieden, …
Stadspatronen:
Stadspatron Info Voordelen Nadelen
en
Radiaal- - muur rond dorp / /
gebouwd, wegen lopen
van een centraal plein
naar de poorten van de
muur
- door bevolkingsgroei
werd er een nieuwe muur
gebouwd en hoofdwegen
werden met elkaar
verbonden dmv
verbindingswegen.
- 2/meer ringen =
radicaal-concentrisch
stadspatroon waarbij 2/
meer wegen elkaar
kruisen in het centrum
- (half)cirkelvormig/ovaal
, Page 4
Stadspatron Info Voordelen Nadelen
en
Spinnenweb- - vroegere stadswal is nu - Gecentraliseerde - geen e ciënt
ringweg/vest functies echte zone- ruimtegebruik
- hoofdwegen die naar verdeling: winkelzone, - kleine straatje
stadskern lopen woonzone - veel le
- zijwegen verbinden de - Vlotte verkeers-
hoofdwegen stroom naar centrum.
- gesloten stadsbeeld
dambord of - rechthoekig - veiliger verkeer - geen stadscentrum
gridstructuur - 2 loodrecht op elkaar - Voetgangers- - verspreide
staande wegen, kruisen in vriendelijk kernfuncties
centrum, zijwegen lopen - goedkoper door - geen politiek,
parallel e ciënt ruimtegebruik toeristisch of
- historische kern → strak commercieel hart
geometrisch met
verschillende wijken
- planmatig en op korte
tijd gebouwd
concentrisch - 5 concentrische ringen - hoe armer hoe - landschap is niet
zonemodel → centraal zakendistrict dichter bij het centrum overal hetzelfde
→ transitie zone = = goedkoper - houdt geen
residentieel en - hoe rijker, hoe verder rekening met
commercieel landgebruik = hebben geld om te gentri catie
vloeien in elkaar over pendelen
→ zone van
arbeidswoningen =
woningen arbeider en
zelfstandigen
→ zone van woningen
gegoede middenklasse
→ pendelaars zone
sectorale - gebaseerd op gegevens - koop- en huurprijzen - ontworpen obv
zonering van huurprijzen constant over elke centrale treinsporen,
→ CBD schijf niet auto
→ transitiezone - nu op goedkopere
→ woningen met lage grond wonen en
huur pendelen met auto
→ woningen met
gematigde huur
→ woningen met hoge
huur
meerkernen - meerdere kernen met - lagere klasse kan - abrupte scheiding
model elk een aparte functie makkelijker pendelen tussen zones
- verschillende
kernen zijn niet
gelijk aan elkaar
Langwerpige - rechthoekig / /
dambordstad
- langwerpig vorm
gevormd door
rivierstroom
