Ethiek in de psychologie, 3e editie met MyLab NL toegangscode
Dit vak wordt gegeven in het 3e jaar van de studie 'toegepaste psychologie' aan HBO-academy (voorheen HBO Drechtsteden). In dit document zijn alle colleges van het vak beroepsethiek compleet en uitgewerkt. Er is tijdens het college meegetypt. Alle nodige informatie staat erin. De colleges zijn geba...
Samenvatting Ethiek in de psychologie 3e editie, H1 t/m H4
Samenvatting Ethisch en Juridisch handelen
Alles voor dit studieboek (8)
Geschreven voor
HBO Drechtsteden
Toegepaste Psychologie
Beroepsethiek
Alle documenten voor dit vak (2)
Verkoper
Volgen
elkenieuwkamer
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting hoorcolleges beroepsethiek
Algemene introductie
1. Introductie Moraal en Ethiek: Ethiek en onderzoek – H1 + H9
2. Normatieve theorieën – H2
3. Ethische dilemma’s – H3
4. Argumentatieleer – H3
5. Beroepscodes NIP, NBTP - H4 + H6 + H7 + H8
6. Responsiecollege – Alle verplichte stof
Handboek: J. Rothfusz – Ethiek in de psychologie (3e druk 2019)
Hoorcollege 1
Inleiding Moraal en Ethiek
1.2: inleiding in de ethiek
College van vandaag:
- Eerste verkenning (1.2.1)
- Noodzaak en relevantie van beroepsethiek (1.2.2)
- Breder kijken: Ethiek in de publieke ruimte (1.2.3)
- Begrippenkader: kernbegrippen (1.2.4)
- Casusbespreking (1.2.5)
De menselijke factor: Ask Delphi AI, https://futurism.com/delphi-ai-ethics-racist
1.2.2: inleiding – doel
Waarom beroepsethiek? Don’t be like Trump!
Vervult belangrijke rol in de beroepspraktijk:
1. Reflectie: hoe wil je je rol als professional vervullen?
• Hoe wil jij in het werkveld staan?
• Hoe wil jij voorkomen?
2. Bescherming – verantwoording
Ad 1. Reflectie
Vier Kernwaarden van de psycholoog (NIP-code):
A. Verantwoordelijkheid
B. Integriteit
C. Respect
D. Deskundigheid
1
,Ad 2. Bescherming:
- Cliënt moet varen op jouw deskundigheid
- Jij als professional moet soms beschermd worden tegen ongegronde klachten,
‘moeilijke’ cliënten
- Hoe blijf je professioneel?
Ad 2. Verantwoording:
- Achteraf de gemaakte keuzes uitleggen
- Inzichtelijkheid van je handelen
1.2.3: Ethiek in de publieke ruimte
- Denken over hoe je zou moeten handelen, in situaties waarin mensen samen moeten
leven
- Al vanaf de Griekse oudheid
- Verandert mee met de samenleving
• Achilles en Rico Verhoeven
• Rol van vrouwen in de maatschappij (SGP): https://atria.nl/nieuws-
publicaties/vrouwen-in-de-politiek/voor-het-eerst-in-de-geschiedenis-wordt-een-
vrouw-sgp-wethouder/
1.2.4: Begrippenkader I
Moraal: hoe denkt men over goed en kwaad?
- Bestaat uit waarden en normen
- Kan berusten op intuïtie, vermoedens en voorkeuren
Waarden: wat is belangrijk?
- Abstract
- Idealen
- Groep en/of individueel
- Voorbeelden: rechtvaardigheid, solidariteit, betrouwbaarheid
Normen: wat moet je doen?
- Handelingsvoorschriften
- Gebaseerd op waarden
- Neergelegd in wetten en regels (‘gestolde ethiek’)
- Soms ongeschreven
- Voorbeeld: je mag niet stelen; je moet de Sociale Dienst alles vertellen over je
inkomsten; je moet respectvol omgaan met je cliënten.
Fatsoensnormen (etiquette):
- Ongeschreven normen
- Minder ‘zwaar’
- Afhankelijk van goedkeuring van een autoriteit (ouder, juf) ipv moraal
- Fatsoen =/= moreel handelen; ‘boefjes’ vs. keurige mensen
- Kunnen gemakkelijk leiden tot misverstanden
2
,Deugden: positieve karaktereigenschappen
- Leiden tot moreel juist handelen
- Individueel aanwezig
- Deel van het karakter
- Voorbeeld: eerlijkheid
Ethiek: systematische reflectie op morele vragen op basis van rationele argumenten.
- Systematisch: er is sprake van een methode;
- Morele vragen: zijn vragen m.b.t. goed en kwaad;
- Rationele argumenten: geen intuïtie, autoriteit, voorkeur of gebruik
1. Descriptieve ethiek: gaat over het feitelijke gedrag van mensen (beschrijvend; geen
oordeel).
2. Normatieve ethiek: onderzoekt welke waarden leidend zouden moeten zijn, om
gedrag te kunnen kwalificeren als ‘goed’ (voorschrijvend; wel oordelend).
3. Meta-ethiek: onderzoekt op abstract niveau herkomst en geldigheid van moraal en
ethiek (ordenend)
1.2.4: Begrippenkader: samenvatting
Wanneer we denken over goed en kwaad, hebben we het over moraal. Moraal bestaat uit
abstracte waarden (wat wil je bereiken?) en concrete normen (hoe realiseer je deze
waarden?).
We spreken pas van ethiek als er sprake is van een systematische argumentatie op grond
van redelijke (d.w.z. objectieve) argumenten.
3
, 1.2.5 Casus: Dementie (Rothfusz p.48)
De moeder van Stefan en Mieke is 80 jaar. Sinds kort is zij dementerend. Volgens Stefan
moet je tegen moeder zeggen: ‘U praat nu warrig’ als ze onsamenhangend praat. Stefans
handelingsvoorschrift is: ‘Laat haar in haar waarde, dus wees eerlijk en zeg het haar als zij
onzin praat’. Mieke vindt dat je moeder niet moet confronteren met haar ziekte. Als ze
onsamenhangend praat, moet je een beetje met haar mee kletsen. Miekes
handelingsvoorschrift is: ‘Laat haar in haar waarde en praat om die reden met haar mee
voor de gezelligheid, ook al spreekt ze onsamenhangend.’ Stefan en Mieke hebben
verschillende ideeën over hoe ze met hun dementerende moeder om moeten gaan. De
gedeelde waarde van beide kinderen is echter: ‘Laat onze moeder in haar waarde.’
A. Welke waarden, normen en deugden zie je bij Stefan en Mieke?
B. Stel dat je psycholoog bent in het verpleeghuis waar de moeder verzorgd wordt. De
verzorging vraagt je om eens met de kinderen te praten, want door het verschil in
opvatting tussen beide kinderen over de verzorging van moeder ontstaan
spanningen. Hoe zou je Stefan en Mieke op 1 lijn kunnen krijgen?
1.2.5 Plenaire opdrachten
1. Zoek in Rothfusz de vijf moralen van Verplaetse op en benoem deze.
A. Hechtingsmoraal: regelt hoe we omgaan met mensen met wie we verbonden zijn
(gaat over hechting en empathie).
B. Geweldmoraal: een moreel systeem dat regelt hoe we met dreigende situaties
omgaan.
C. Reinigingsmoraal: regelt dat mensen reinheid koppelen aan het goed en
besmetting aan het kwaad.
D. Samenwerkingsmoraal: speelt een rol in de manier waarop mensen met elkaar
samenwerken en waarop ze omgaan met mensen die de samenwerking
bedreigen.
E. Beginselenmoraal (rationeel): mensen zoeken naar redelijke argumenten om te
onderbouwen waarom een handeling goed of fout is. Als dit systematisch
gebeurt, komen we op het terrein van de ethiek.
2. Eén van deze vormen van moraal verschilt van de andere vier. Op welke wijze?
• De eerste 4 berusten op intuities of emoties: deze bepalen ons gedrag en onze
opvattingen over goed en kwaad, maar geven ons geen argumenten.
• De laatste gaat over het rationele.
3. Wat zijn de drie stadia van Kohlbergs theorie? Waarin verschilt Gilligan van
Kohlberg?
A. Niveau 1: preconventioneel
• Fase 1: gehoorzaamheid en straf. Alle morele verantwoordelijkheid wordt
gedelegeerd aan een autoriteit. De beloningen en straffen die worden
toegekend door dit autoriteitsfiguur bepalen voor die persoon wat goed en
fout is. Beloningen en straffen zijn hierbij belangrijk
Voorbeeld: een kind kan denken dat het niet maken van zijn huiswerk alleen fout is
omdat zijn ouders hem hiervoor op zijn kop geven.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elkenieuwkamer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,96. Je zit daarna nergens aan vast.
