Samenvatting Financiële Rapportering en Analyse 2023-2024
Les 1: Inleiding tot de financiële rapportering en analyse
1.1) Het belang van financiële verslaggeving
1.1.1) Financiële overzichten
Alle ondernemingen stellen jaarlijks financiële overzichten op, en stellen deze informatie ook
publiekelijk ter beschikking. Ze bevatten de volgende elementen:
- Winst-en-verliesrekening (voorheen resultatenrekening): Overzicht van kosten, opbrengsten en het
resultaat
- Balans: Weergave van de oorsprong van bestedingen van het vermogen
- Toelichting: Heel weinig controle hier
- Kasstroomoverzicht (IFRS): Bestaat niet in het Belgische systeem, enkel bij IFRS
Er zijn drie soorten kasstromen:
• Operationele kasstroom
• Investeringskasstroom
• Financieringskasstroom
- Controleverslag: Verklaring door de commissaris-revisor over de elementen van de jaarrekening
- Mutatieoverzicht eigen vermogen (IFRS): Rapport over dividendbetalingen, uitgifte nieuwe
aandelen en andere transacties die het eigen vermogen beïnvloeden
Grote ondernemingen bundelen deze informatie meestal met niet-boekhoudkundige informatie over
groepsactiviteiten. Het geeft een beeld van de groep, controles en strategie
Kan zowel op papier als op hun website
1.1.2) Gebruik van de financiële overzichten
Interne gebruikers: Management beslist over: financiering, productie, investeringen, marketing
Zij krijgen altijd toegang tot de informatie indien nodig
Externe gebruikers: Zij krijgen de informatie enkel op bepaalde tijdstippen
- Aandeelhouders:
Eigenaars van de onderneming die mogen deelnemen aan de algemene vergadering, en stemrecht
hebben.
Bestuurders van de onderneming zijn altijd aandeelhouder, niet omgekeerd.
Zij beslissen mee over de resultaatbestemming (uitkeren, reserveren of overdragen).
- Kredietverstrekkers:
Banken en financiële groepen, obligaties en gewone leveranciers (in de vorm van betalingsuitstel)
- Werknemers
- Overheid
- Rechtbank: Als bewijs kunnen stukken opgevraagd worden uit de verslaggeving
- Stakeholders: Alle anderen die beroep kunnen doen op de jaarrekeningen
Er zijn twee modellen die bepalen hoe de boekhoudregels worden vastgelegd, hoe een boekhouding
gevoerd moet worden en de informatie gebruikt wordt: Angelsaksisch en Continentaal model
1
,1.1.3) Angelsaksisch model
Vroege 20e eeuw
IASB: International Accounting systeem neigt naar dit model
Essentie:
- Geen boekhoudwetten, bedrijven maakten eigen regels ondersteund door de accountants
Ondernemingen zorgen er zelf voor dat ze genoeg informatie publiek maken
- Bij ernstige problemen zoals Wall Street Crash, Enron, Worldcom
Overheid grijpt in met strengere regels: Zorgde voor ontstaan van
• Security and Exchange Commission (SEC): Waakhond voor de Amerikaanse beurs
• Sarbanes-Oxley Act (Sox): Meer en juiste informatie publiek maken
Jaarrekeningen worden opgesteld in functie van financiering bedrijven, dienen als enige
informatiebron voor externe financiers en zorgde voor het ontstaan van een audit
Worden vaak iets positiever opgesteld
1.1.4) Continentaal model
Ontstaan in 1673 (Frankrijk), maar eerste begin in 1560
Overheid wil reguleren omdat er veel frauduleuze faillissementen waren
Overheid wordt verantwoordelijk voor boekhoudregels
Dit is nog steeds het systeem vandaag in Europa
Voorzichtigheid is zeer belangrijk, zeker niet beter voorstellen dan realiteit en rekening houden met
alle negatieve factoren
1.1.5) Fiscaal aspect
Overheid wil graag belastingen heffen, en moet dus weten hoeveel winst er gemaakt wordt
Angelsaksisch: Aparte fiscale regelgeving in VK en Europa twee jaarrekeningen
Bij geconsolideerde jaarrekeningen wordt er enkel naar de individuele jaarrekeningen gekeken om
belastingen te heffen
Continentaal: Inkomstenbelastingen na vastleggen boekhoudregels, fiscale vereisten opgenomen,
nauw verband
Fiscale speelt vaak belangrijke rol bij strategische keuzes voor boekhouding en financiering
In kleine bedrijven gaat er minder aandacht naar het voorzien van de juiste informatie in de
jaarrekening, en kan bij een overname voor problemen zorgen (omdat het geen getrouw beeld
meer geeft)
Vooral belangrijk in kleinere bedrijven bij overnames
1.1.6) Boekhoudkundige keuzes
Exact winst meten of waarde bedrijf bepalen kan niet! De boekhoudregels zijn niet eenduidig,
waardoor de berekening van winst slechts een schatting is.
“Waarde” is een subjectief begrip, en afhankelijke van verschillende factoren
2
,Drie mogelijkheden:
- Regels zijn specifiek zonder keuze: Wet of boekhoudstandaard legt ondubbelzinnig vast wat er moet
gebeuren
- Keuze tussen twee of meer regels (komt meeste voor)
- Geen regels: zelf beslissen
Toelichting bevat lijst met gemaakte keuzes
1.1.7) Relevantie tegenover betrouwbaarheid
Meest betrouwbare informatie = Oude informatie
Meest relevantie informatie = Recente informatie
Nuttige informatie = Relevant en betrouwbaar
Tijdige informatie bevat ramingen en onzekerheden = spanning = keuzes maken
Echte “winst” pas gekend na stopzetten bedrijf: Alle activa is dan verkocht, alle passiva zijn vereffend,
EV is uitgekeerd aan de aandeelhouders
Daarom is winst altijd een raming met schattingen
1.1.8) Fundamentele accoutingprincipes
Basisprincipes:
- Ondernemingsentiteit = entiteit die de boekhouding voert
Voor een eenmanszaak moet onderscheid gemaakt worden tussen privé- en
ondernemingstransacties
- Monetaire kwantificering: Gebruik van een monetaire eenheid waardoor verschillende elementen
van de boekhouding met elkaar vergeleken kunnen worden (de euro in België)
- Consistentie: Consistent registreren en waarderen van gegevens voor de vergelijkbaarheid van de
verschillende boekjaren
- Continuïteitsassumptie: Bij het voeren van een boekhouding mag men steeds veronderstellen dat
de onderneming haar activiteiten zal blijven uitoefenen
Verschillende regels i.v.m. activa van de onderneming (zie pagina 14)
Registratieprincipes:
- Verantwoordingsstukken: Alle verrichtingen die worden opgenomen in de boekhouding moeten
voortkomen van een extern of intern verantwoordingsstuk zoals een factuur of rekeninguittreksel
- Volledigheid: Alle verrichtingen moeten opgenomen worden in de boekhouding, zowel rechten en
plichten als tegoeden en schulden
- Verbod tot compensatie: Schulden en vorderingen mag je nooit zomaar compenseren met rechten
en verplichtingen. Deze moeten altijd apart ingeboekt worden.
- Realisatieprincipe: Je mag enkel zaken opnemen in de boekhouding waar u zeker van bent dat ze
gerealiseerd gaan worden of die al gerealiseerd zijn
In België is dit het geval vanaf dat er een factuur gemaakt is, dan mag u zeker zijn dat de
realisatie gaat gebeuren (verkoop is gerealiseerd)
Hierdoor kan er een verschil ontstaan tussen het moment van ontvangst van betaling en het
moment van de opbrengst
3
, - Periode-toerekeningsprincipe (matching-principle): Kosten en opbrengsten die met elkaar
samenhangen worden in dezelfde periode geboekt.
De boeking gebeurt op het ogenblik dat de prestaties worden geleverd en dat het moment van
betaling hier geen belang in heeft
Kost van een uitgave wordt pas geboekt in de boekhouding op het ogenblik dat de opbrengst
gerealiseerd wordt
Waarderingsprincipes:
- Materialiteitsprincipe/relevantie: Niet relevante zaken moet je niet speciaal boeken
- Individuele waardering: Elk element dat voorkomt op de balans wordt apart gewaardeerd voor als
er stukken zouden sneuvelen (om op het einde van het jaar dan de totale waardering te geven)
Afschrijvingen gebeuren ook per element, net zoals waardeverminderingen
- Objectiviteit: De waardering moet gebeuren volgens betrouwbare methodes en controleerbare
gegevens, vrij van vooroordelen en subjectieve invloeden, gebaseerd op economisch realisme
- Voorzichtigheid: Resultaat en prestaties van de onderneming eerder negatiever inschatten
(realistischer zijn) bv. na afschrijving een gebouw minder waard laten zijn dan dat het effectief
waard is
Informatieprincipes:
- Periodiciteit: Regelmatig rapporteren is noodzakelijk
- Vergelijkbaarheid: De vorm en inhoud van de jaarrekening moeten het mogelijk maken
vergelijkingen tussen verschillende ondernemingen uit te voeren
Makkelijk in België omdat de structuur van de jaarrekening vast ligt
- Oprecht en getrouw beeld (true and fair view): De boekhouding moet steeds een oprecht en
getrouw beeld geven van de situatie van de onderneming
In België heeft men liever dat je je best doet voor een jaarrekening voor te kunnen leggen dan
dat het volledig juist is
Niemand kan een 100% correcte jaarrekening opstellen, buiten op twee momenten: als je
begint met uw onderneming en als je er mee eindigt
Er zijn een aantal zaken die je nooit gaat weten als boekhouder
1.1.9) De regelgeving van de boekhouding
Overheid verantwoordelijk voor de belastingen, economie, kapitaalmarkten (sub-primecrisis)
Noodzakelijk om fraude tegen te gaan
Noodzakelijk voor een goede werking van de economie en de kapitaalmarkten
Markten zetten concurrerende bedrijven onder druk om vergelijkbare en betrouwbare informatie
publiek te maken: Financieringskosten dalen, relaties verbeteren, internationale
accountingstandaarden voor het vertrouwen te winnen van investeerders
Regelgeving is aanwezig op verschillende niveaus: Internationaal (US GAAP-IFRS), regionaal (bv.
Europese richtlijnen) en de nationale wetgeving
Ondernemingen moeten rekening houden met elk niveau
4
