Methodologie deel 1: onderzoeksvoorstel
PPT 1: onderzoeksvoorstel
1 Opbouw van de cursus
§ Methodologie deel 1: vraagstelling met inbegrip van bronnen
o Onderzoeksvoorstel
• Opstellen van literatuuroverzicht en onderzoeksvragen
• Inzicht in verschillende soorten onderzoeksdesigns
• Toelichting over schriftelijk examen TOLEDO
o Schrijfvaardigheid
• Leren wetenschappelijk schrijven
o Bronnen
• Leren opzoeken van bronnen (boeken, tijdschriftartikels,..)
• Leren refereren naar bronnen
§ Methodologie deel 2: onderzoeksdesign en dataverzamelingsmethoden
o Kwantitatieve dataverzameling
• Steekproeftrekking
• Criminaliteitsanalyse
• De gestandaardiseerde vragenlijst
o Kwalitatieve dataverzameling
• Inleiding en geschiedenis kwalitatief onderzoek
• Kwalitatieve steekproeftrekking
• Interviews
• Focusgroepen
• (Participerende) observatie
• Andere databronnen voor kwalitatief onderzoek
§ Methodologie deel 3: data-analyse en rapportage
o Kwantitatieve data-analyse (SPSS)
o Kwalitatieve data-analyse (NVIVO)
Situering les
§ Onderzoeksvoorstel
§ Onderzoeksdesign
o Validiteit en betrouwbaarheid
o Onderzoeksdesigns voor causale samenhang
2 Overzicht
§ De onderzoekscyclus
§ Keuzes bij het uitwerken van een onderzoeksopzet
§ Onderzoeksvoorstel
o Probleemstelling
o Literatuurstudie
o Conceptueel kader
o Onderzoeksopzet
o Planning
§ Onderzoek in de praktijk
§ Structuur van een eindrapport
Methodologie deel 1: onderzoeksvoorstel – prof J. Maesschalck – academiejaar 2023- 1
2024
,3 de onderzoekscyclus
§ Hypothese
o Afhankelijke variabele: houding tov doodstraf
o Onafhankelijke variabele: slachtofferschap
§ Operationalisering
o Wat bedoelen we met slachtofferschap
o -> abstract concept meetbaar maken
§ Design
o Intellectueel plan, geen praktisch plan, plan over hoe je onderzoek gaat
aanpakken
o bv. Door enquête
§ Dataverzameling
o Doorsturen en verzamelen van gegevens
§ Analyse
o Databestand met cijfers of antwoorden van de vragen
§ Bevindingen
o Conclusies, correlaties
§ Theorie
o Bijdrage van theorie
§ Ovalen zijn de vakken -> methodologie 1& 2& 3
§ Fundamentele basiskeuze die u maakt bij wetenschappelijk onderzoek
4 Keuzes bij (het uitwerken van) een onderzoeksopzet
§ Deductief vs. inductief
§ Eenmalig vs. iteratief
§ Beschrijvend vs. verklarend
§ Waardenvrij vs. normatief
§ Kwantitatief vs. kwalitatief
§ Theoriegericht vs. praktijkgericht
§ Verschillende paradigma’s
§ Heftige debatten over hoe juiste aanpak van onderzoek
Methodologie deel 1: onderzoeksvoorstel – prof J. Maesschalck – academiejaar 2023- 2
2024
,4.1 keuze 1: deductief vs. inductief
§ Deductief
o = onderzoek waarbij je vertrekt vanuit het algemene, van theorie, naar het
specifieke, de praktijk, van boven naar beneden, je test theorie en op einde
ja of nee, grote concepten die je wil onderzoeken = conceptueel kader
§ Inductief
o = beneden naar boven, bij kwalitatief onderzoek, geen hypothese vooraf en
je begint gewoon, bv ‘hoe denken mensen over doodstraf’ en gewoon
beginnen interviewen, weinig ideeën hebben vooraf en zien wat ervan komt
-> ook tussenposities kiezen; in praktijk vaak ertussen
4.2 keuze 2: eenmalig vs. iteratief
§ Eenmalig doorlopen van onderzoekscyclus
o Onderzoekscyclus wordt doorlopen als stringent schema
o Als een streng schema volgen
§ Iteratief doorlopen van onderzoekscyclus
o Onderzoekscyclus wordt herhaaldelijk doorlopen
o Dialoog tussen theorie en empirie
§ Continuüm met tal van mogelijke tussenposities, bv.
o Hoofdzakelijk eenmalig doorlopen van onderzoekscyclus, maar met een
kleine iteratie in de vorm van een beperkt bijkomend onderzoek
o Er is een dialoog tussen theorie en empirie
4.3 keuze 3: beschrijvend vs. verklarend
§ Beschrijvend
o Wie, wat, waar, wanneer, hoeveel?
o In enge betekenis: 1 variabele of 1 fenomeen op zich beschrijven
• Hoeveel gevangenen zijn er in België?
• Wat is de prevalentie van stalking onder universiteitsstudenten in
Vlaanderen?
• Op welke manier worden slachtoffers van delicten opgevangen in het
politiekantoor?
o Wil beschrijven, Meestal op vragen wie wat waar wanneer en hoeveel
• Het antwoord is een cijfer
• Bv Wat is de prevalentie van stalken?
§ Verklarend
o Hoe, waarom?
o Voorbeelden
• Heeft het plaatsen van onbemande camera’s een impact op het
aantal snelheidsovertredingen?
• Welke factoren verklaren recidive na een verblijf in de gevangenis?
o In enge betekenis
• Zuivere vorm: experimenten of quasi-experimenten
• Maar ook
- Longitudinaal kwantitatief onderzoek
- Bepaalde vormen van kwalitatief onderzoek
o Verklaren en wil weten waarom iets gebeurt, Meestal op vragen hoe en
waarom
• !!! Niet per se op examen een vraag met hoe dat het verklarend is
• Gaat over iets heft een impact op iets anders, bv dat mensen gedrag
aanpassen als er camera’s zijn
Methodologie deel 1: onderzoeksvoorstel – prof J. Maesschalck – academiejaar 2023- 3
2024
, § Verschillende visies op invulling ‘beschrijvend’ en ‘verklarend’
o Enge opvatting van verklarend onderzoek (en dus brede opvatting van
beschrijvend onderzoek)
• Alles wat niet focust op causale relaties, is beschrijvend onderzoek
• Bv. Wikström: risicofactoren vs. causale factoren
• Twee visies
- enge opvatting: verklarend onderzoek als er harde causaliteit
is
- bv geslacht is egen oorzaak van fysieke agressie ->
beschrijvend (wikstrom)
o Brede opvatting van verklarend onderzoek (en dus enge opvatting van
beschrijvend onderzoek)
• Van zodra onderzoek focust op samenhang of risicofactoren is het
verklarend onderzoek
o -> Wees steeds duidelijk en wees voorzichtig met de brede opvatting van
verklarend onderzoek
§ Wat met verklaringen door respondenten zelf?
o Is meestal niet verklarend, maar eerder een beschrijving van verklaringen
door respondenten
o Slechts onder heel strikte voorwaarden kan dit echt als verklarend onderzoek
beschouwd worden
o Mensen zijn heel slecht in het verklaren van ons eigen gedrag -> dus nooit
direct geloven in interview of ten minste heel voorzichtig omgaan, we doen
dingen en bedenken verklaringen om onsgoed te voelen
4.4 Keuze 4: waardenvrij vs. normatief
§ Waardenvrij
o Waardeoordelen van onderzoeker en opdrachtgever spelen zo weinig
mogelijk
o Het onderzochte is een “object” buiten de onderzoeker
o Normatieve keuzes zijn “bias” die moeten vermeden worden
o Onderzoek waarbij men vanuit gaat dat de persoonlijke warden zo veel
mogelijk zijn uitgeschakeld
• (Zuiver/oorspronkelijke) positivisme = mensen bestuderen
zoals objecten bestuderen
• Objectieve manier bekijken
• Er is altijd wel persoonlijke opvattingen aanwezig, al bij het kiezen
van het thema
§ Normatief
o Waardeoordelen van onderzoeker spelen uitdrukkelijk een rol in het
onderzoek
o Bv. kritische criminologie
• Bedoeling is niet alleen wereld beschrijven en verklaren, maar ook
veranderen
o Waardenvrij onderzoek is niet mogelijk
• Niet mogelijk om objectief naar werkelijkheid kijken
• Het is niet nodig, het is oké om als wetenschapper een moreel
standpunt te hebben
• Bv feministische benadering
• ‘We zijn wetenschappers omdat wij juist eerlijk zijn dat we ene
normatieve houding hebben’
§ Continuüm met tal van mogelijke tussenposities
o Intersubjectiviteit = we zijn allemaal subjectief maar als we het eens zijn
dan is het al in de buurt van objectiviteit
o Streven naar objectiviteit, maar zich wel bewust zijn van eigen
vooronderstellingen en die expliciteren
Methodologie deel 1: onderzoeksvoorstel – prof J. Maesschalck – academiejaar 2023- 4
2024
,4.5 Keuze 5: kwantitatief vs. kwalitatief
§ Verwijst hier naar types data, niet naar paradigmata!
§ Kwantitatief
o Steekproef
• aselecte steekproef (om achteraf m.b.v. statistiek te kunnen
generaliseren naar een populatie)
o Dataverzameling
• Met Grote aantallen data werken
• Verzameld via/doorsturen van schalen, vragenlijsten, observatie-
methoden, etc. om info te verkrijgen
o Data-analyse
• via statistische procedures
• Variabelen beschrijven
• verbanden tussen variabelen in een steekproef nagaan en nagaan in
hoeverre die gelden in een populatie
o Verwarrend omdat je mag nooit hetzelfde woord in twee dezelfde
betekenissen mag plaatsen
o Kwantitatief = cijfers
• Bv enquête
o Benadering = types
o Kwalitatief = woorden, interviews
o Benadering = paradigma
§ Kwalitatief
o Steekproef
• Doelgerichte steekproef
• Selecteren op specifieke criteria (via steekproefmatrix) die
gesuggereerd worden door onderzoeksvragen en conceptueel kader
o Dataverzameling
• Kleinere aantallen, maar in de diepte
• Bv praten met 10 mensen maar je gaat er heel diep in
• Veel aandacht voor alledaagse werkelijkheid, concrete ervaring en
context
• Verzameld via interviews, focusgroepen, documentenanalyse,
(participerende) observatie, etc.
o Data-analyse
• Via systematische studie van teksten of beelden
• Vaak door te coderen (toekennen van codes aan fragmenten tekst of
beeld)
o Stel politiemensen interviews en 200 mensen daar, je gaat niet random
mensen nemen
• Je gaat doelgericht mensen zoeken die zeker iets interessant te
zeggen hebben over je onderzoek
§ Continuüm met tal van mogelijke tussenposities, bv.
o Hoofdzakelijk kwantitatief onderzoek met enkele bijkomende diepte-
interviews om de resultaten van de kwantitatieve analyses beter te begrijpen
o Hoofdzakelijk kwalitatief onderzoek via interviews met een beperkte
bijkomende survey in een bredere populatie om de representativiteit van de
bevindingen te beoordelen
o Gemengde methoden = mixed methods
Methodologie deel 1: onderzoeksvoorstel – prof J. Maesschalck – academiejaar 2023- 5
2024
, 4.6 keuze 6: fundamenteel vs. praktijkgericht
§ Fundamenteel onderzoek
o Bijdrage aan wetenschappelijke discipline
o Met bijzondere aandacht voor methodologie en/of theorie
§ Praktijkgericht onderzoek
o Bijdrage aan de praktijk
o Met de ambitie om de werkelijkheid te beïnvloeden
§ Continuüm met tal van mogelijke tussenposities
o Goed fundamenteel onderzoek heeft vaak een praktische relevantie en legt
vaak de basis voor verder praktijkgericht onderzoek
o Praktijkgericht onderzoek kan inspiratie opleveren voor fundamenteel
onderzoek
4.7 samenhang tussen de keuzes
§ Bij het uitwerken van een onderzoeksvoorstel neemt men op elk van de hoger
genoemde continua positie in
§ In principe kan men posities op deze continua vrij combineren
§ Er zijn wel typische clusters van posities omdat ze binnen een bepaald paradigma
passen
o Bv. de polen deductief, eenmalig, verklarend, waardenvrij, kwantitatief
o Bv. de polen inductief, iteratief, beschrijvend, normatief, kwalitatief
§ Maar dat moet genuanceerd worden
o Vaak kiest men niet voor een pool van het continuüm, maar een
tussenpositie (cf. supra)
o Soms worden verschillende polen gecombineerd
• Bv. deductief en verklarend kwalitatief onderzoek
• Bv. inductief en beschrijvend kwantitatief onderzoek
Deductief Inductief
Eenmalig Iteratief
Verklarend Beschrijvend
Waardenvrij Normatief
Kwantitatief Kwalitatief
Kwantitatieve Kwalitatieve
benaderingen benaderingen
§ In praktijk vaak ertussen
§ Samen vormen een paradigma (kwantitatieve of neopositivistisch paradigma) ->
begrippen aan linker kant
§ Samen vormen een paradigma (kwalitatieve paradigma) -> begrippen aan rechter
kant
§ Meer en meer combinaties van kwalitatieve en kwantitatieve benaderingen bij
onderzoek -> mengeling van verschillende posities
§ BELANGRIJKSTE SLIDE
Methodologie deel 1: onderzoeksvoorstel – prof J. Maesschalck – academiejaar 2023- 6
2024
