Kwantitatieve en gemengde methoden
INLEIDING TOT KWANTITATIEVE METHODEN
WAAROM KWALITATIEF ONDERZOEK
IEDERE PSYCHOLOOG MOET KENNISCLAIMS KUNNEN BEOORDELEN
Wetenschappelijke kennisclaims
Steunen op wetenschappelijk empirisch onderzoek
Niet door God gegeven: theologie
Niet abstract beredeneerd: metafysica
Onderscheiden zich van…
Persoonlijke ervaringen of meningen Sociale normen Informatie van experts
- ‘Zelf meegemaakt’ - ‘Gezond verstand’, ‘iedereen - Niet iedere ‘expert’
- Ervaringsdeskundigheid is ziet toch dat…’ doet aan
niet wetenschappelijk - Iets is nog niet ‘waarheid’ wetenschappelijk
- Levenswijsheid is geen omdat het sociaal wenselijk is onderzoek
wetenschappelijke kennis of van het gezond verstand
komt
Als psycholoog moet je vertrouwd zijn met wetenschappelijke methoden om (nieuwe) psychologische
kennis kritisch te beoordelen en verantwoord te gebruiken
WETENSCHAPPELIJKE KENNIS VS. GEWONE KENNISCLAIMS
De manier waarop kennis tot stand komt: de methodologie
Wat maakt conclusies uit wetenschappelijk onderzoek anders van andere kennisclaims?
Systematische methoden, observatie
Wetenschappelijk onderzoek is falsifieerbaar, betrouwbaar
Openbaar gepubliceerd, transparant, peer-reviews
De methode voldoet aan wetenschappelijke kwaliteitscriteria
Precies weten hoe je aan die kennis komt
Men moet onderzoek kunnen nakijken, onderzoek repliceren en zelfde of andere resultaten
bekomen
Beoordelen of de conclusies legitiem getrokken zijn
De psycholoog moet vertrouwd zijn met wetenschappelijke methoden om
1. Psychologische kennis kritisch te beoordelen
2. Psychologische kennis verantwoord te gebruiken
3. Om eventueel zelf onderzoek te doen
WAT IS KWALITATIEF ONDERZOEK
Onderscheid tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek
Kennistheoretische benadering: ander doel van het onderzoek, andere visie op wat ‘kennis’ is
Methoden van dataverzameling en -analyse: andere gereedschapskist
Onderzoeksproces: andere accenten in empirische cyclus
Kenmerken van kwalitatief onderzoek
Rijke data Diepere band onderzoeker-
Perspectief van het individu participant
Natuurlijke setting Relatief ongestructureerd
Idiografisch: specifieke factoren Geen hypothesetoetsing,
maar theorieën en
Rijke data concepten
Perspectief van hetuitdenken
individu Natuurlijke settings
- Weinig vaste structuur of - Betekenis van de - Belang van context, want
preselectie ervaring context bepaalt perspectief
- Niet zo gestandaardiseerd - Insiderperspectief - van
Kijkenindividu
in natuurlijke habitat
- Niet vooraf vastgelegd wat er - Individueel perspectief - Kenmerken
van de persoonvan het dagelijks
gecodeerd en geregistreerd en betekenisgeving leven: ecologische validiteit
wordt
1
,- Open vragen i.p.v. gesloten
vragen
KENNISTHEORETISCHE BENADERING IN KWALITATIEF ONDERZOEK
KENNISTHEORIE (EPISTEMOLOGIE, WETENSCHAPSFILOSOFIE)
Kennistheorie Houdt een visie in op
Hoe wordt kennis vergaard? De staat van de wereld
Wat is de waarde van wat we weten? Het doel van de
Kennis op basis van empirisch onderzoek wetenschap
De rol van de onderzoeker
KWANTITATIEVE KENNISTHEORIE VS. KWALITATIEVE KENNISTHEORIE
Kwantitatieve kennistheorie Kwalitatieve kennistheorie
Logisch positivisme (Comte) Sociaal constructivisme, relativisme, postmodernisme
- Periode van de Verlichting
- Theologische fase: kennis o.b.v. God en Er bestaat geen objectieve kennis
religie - Hooguit bestaan er meerdere manieren om de
Metafysische fase: kennis o.b.v. wereld te kennen
redeneren - Enkel intersubjectieve kennis: kennis die gedeeld
Wetenschappelijke fase: empirie wordt door mensen met dezelfde visie
Er bestaat objectieve kennis Kennis gebaseerd op interactie: cultuur, milieu, tijd
- De externe wereld bepaalt wat waar is waarin we leven en in interactie treden met anderen
- Toets aan externe realiteit bepaalt wat bepaalt ons perspectief op de wereld
waar en onwaar is (realisme)
Onderzoek leidt tot waardevolle interpretatie van de
Onderzoek brengt ons steeds dichter bij werkelijkheid
de ‘waarheid’ - Meerdere interpretaties vullen elkaar aan
- Wetenschap is cumulatief - Meer interpretaties mogelijk
- Leidt tot het ontdekken van de - Meer realiteiten en dimensies
objectieve realiteit - Onderzoek als bouwproject
- Onderzoek als ontdekkingsreis
Perspectief onderzoeker van invloed op
Neurale onderzoeker geproduceerde kennis
- Kennisproductie is onafhankelijk van de - Theoretisch perspectief, sociale en culturele
onderzoeker achtergrond van belang
- Onderzoeker moet ‘neutraal blijven’, - Kennis niet compleet neutraal
zich uitgommen, als - Als onderzoeker dus zo transparant mogelijk zijn
‘registratiemachine’ over assumpties en perspectieven zodat anderen
hierover kritisch kunnen reflecteren
Determinisme: leven gebonden aan
fysische wetten, externe krachten Nadruk op agency: zelf werkelijkheid scheppen door
interactie
Positivisme als grond voor behaviorisme
Soorten onderzoekstijlen
- Focus op interactie, microniveau: visie op wereld
bepaald door persoonlijke interacties (agency)
- Focus op maatschappij, macroniveau: visie bepaald
door sociale structuren (structuur)
VERGELIJKING KENNISTHEORIEËN: DOEL EN SOCIAAL ENGAGEMENT
Postmodernisme Positivisme
Doel: een perspectief laten zien, RELATIVISME Doel: de waarheid kennen, REALISME
Doel: meerdere perspectieven combineren in dialoog,
SOCIAAL CONSTRUCTIVISME
- Sociaal constructivisme: je maakt een perspectief,
constructie
samen, met participanten, peers…
- Laten zien hoe perspectief tot stand komt in een dialoog
met anderen
2
,Kennistheorie en sociaal engagement gaan soms samen
Doel: onderbelicht perspectief laten zien (vb. aandacht voor perspectief van minder machtigen);
‘het’ perspectief bestaat niet maar verschillende perspectieven naast elkaar laten bestaan
Doel: laten zien hoe perspectief samen kan worden geconstrueerd; hoe mensen samen de
werkelijkheid veranderen
KWALITATIEF ONDERZOEK IN DE EMPIRISCHE CYCLUS
INDUCTIE EN DEDUCTIE
Onderzoek beweegt zich voortdurend heen en weer…
Theorie naar data (deductie)
Data terug naar theorie (inductie)
DEDUCTIE
Van algemeen naar specifiek
Je vertrekt van een algemene theorie waaruit je toetsbare uitspraken afleidt (hypothese)
Voorbeeld: meisjes zijn minder goed in wiskunde en natuurkunde dan jongens
Toetsbare hypothesen
Meisjes zullen een lagere score halen op een natuurkunde test dan jongens
Meisjes moeten harder werken om hetzelfde punt te halen
INDUCTIE
Van specifiek naar algemeen
Je vertrekt van beperkte data (een initiële en/of beperkt aantal observaties)
Voorbeeld: je professionele ervaring dat je als fysicaleerkracht meisjes moeilijker gemotiveerd krijgt
voor je vak én je bevinding dat meisjes minder kiezen voor een wiskundige of natuurkundige studie
dan jongens
Algemeen afgeleide theorie: meisjes hebben minder aanleg voor natuurwetenschappen dan jongens
KWALITATIEF ONDERZOEK
Kwalitatief onderzoek als geschikte basis voor inductie, want iets heel algemeen i.p.v. ontzetten
specifiek
Rijke beschrijvingen: niet onmiddellijk reduceren
Nadruk op perspectief van een individu: niet reduceren tot gedragskenmerken die je
gestandaardiseerd kan meten bij iedereen
Oog voor dagelijks leven in een specifieke sociale en culturele omgeving: i.p.v. reductie tot
gestandaardiseerd labo
Het verschil
KWANTITATIEF KWALITATIEF
NADRUK OP Deductie Inductie
METHODE Hypothetisch deductief Theoretische interpretatie
METAFOOR Ontdekkingsreis Bouwproject
SOORT Nomothetisch Idiografisch
Kwantitatief en kwalitatief onderzoek is complementair
Kritiek van kwalitatieve onderzoekers op deductie
Hoe kom je aan nieuwe inzichten/theorieën Black box van kwantitatief onderzoek (ze weten
dit niet)
Inzichten in bestaande theorieën worden alleen aangeleverd door de elite/mainstream: geen
kritische reflectie, maar gewoon aangeleverde theorie waar hypothesen uit afgeleid worden voor
toetsing
Voorbeeld van beperking hypothetische deductie: zelfbeschikkingstheorie (self determination theory)
Theorie was reeds aangeleverd, getoetst door Zuckerman d.m.v. hypothesen
- Men kon wel kiezen of niet kiezen voor de puzzel die men oploste
3
, - AV: hoelang men bezig bleef
- Resultaat: ‘meer motivatie indien je je eigen intrinsieke keuze kan maken’
Cross-cultureel onderzoek naar (niet-)opgelegde huwelijken
- Onderzoeker ziet advertenties in India waar ouders zoeken naar huwelijkspartner voor
dochter inductie van idee dat ‘men gelukkiger is indien geen keuze’
- Bleek echt zo te zijn: zelfdeterminatietheorie is enkel westers perspectief, geen pure
waarheid
Onderzoekscyclus: combinatie van kwalitatief (inductie van theorie) en kwantitatief (deductie en toetsing
van hypothesen)
DEEL 1 – METHODEN VAN DATAVERZAMELING EN ONDERZOEKSOPZET
VOORBEELD KWALITATIEF ONDERZOEK: PESTERIJEN OP SCHOOL EN OP
HET WERK
Definitie ‘pesterijen op het werk’ (Baillien et al, 2007)
‘Het negatief behandelen van andere medewerkers gedurende een zekere periode’
‘Het negatief gedrag is systematisch en het doelwit kan zich moeilijk verdedigen’
‘… kan psychische, fysieke of seksuele vormen aannemen’
‘… richt zich op de persoon (bv. beledigingen, vernederingen) of diens functioneren op het werk
(bv. uitsluiting…)’
Fasen in pesterijen op het werk (Leymann, 1996)
De onderzoeksvraag
Kwalitatief Kwantitatief
Ontstaan en verloop, subjectieve beleving, Samenhang, associatie, frequenties, oorzaken
context Hoe vaak, hoelang, wanneer…
Wat-vragen, hoe voelt het slachtoffer zich,
ervaring, waaromvragen…
Hoe herken je typische vragen waarvoor kwantitatieve dataverzameling gebruikt?
Frequentie van pesterijen (hoeveel, hoe vaak…)
Verschil tussen organisaties, persoonlijkheden, meetpunten… (meer of minder, stijging of daling…)
Algemeen verband met persoons- (vb. sub assertiviteit) of situatiekenmerken (vb. stress op het
werk)
Oorzaak van pesterijen (vb. conflict escalatie)
Wanneer moet je dan wel best kwalitatieve data gebruiken?
Hoe ontstaan en verlopen pesterijen op het werk?
Wanneer escaleert het pestgedrag?
Hoe beleven slachtoffers en daders een pestincident?
Wanneer slaat een conflict op het werk om in pesterijen?
Waarom komt pesten vaak voor in een bepaalde organisatie?
Hoe herken je typische vragen waarvoor je kwalitatieve data moet verzamelen?
Ontstaan en verloop van pesterijen (wat, wie, wanneer…)
Subjectieve beleving door getuigen, slachtoffers, daders, leidinggevende… (hoe, waarom…)
Specifieke context rondom pestincidenten (waar, wanneer…)
Gereedschapskist: kwalitatief onderzoek
Typische vragen in kwalitatief onderzoek Dataverzameling in kwalitatief onderzoek
Ontstaan en verloop (wat, wie, hoe?) Rijke data: gedetailleerde beschrijvingen
Subjectieve beleving (hoe, waarom) Perspectief van een individu: betekenis van de
ervaring
Specifieke context (waar, wanneer) Natuurlijke settingen, kenmerken van het
dagelijkse leven
4 Dataverwerking en inhoudsanalyse
Geluidsopnamen, woordelijke transcripten
Casusanalyse: samenvattende beschrijving casus
Procesanalyse: benoemen processen
Citaten groeperen onder processen als illustratie
