Samenvatting
Samenvatting HOOFDSTUK 4: oorlog in europa
HOOFDSTUK 4: oorlog in europa
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
HOOFDSTUK 4: OORLOG IN EUROPA (1618 - 1648)4.1. Europa op een keerpunt
Dertigjarige oorlog (1618-1648) = overkoepelende benaming voor drie internationale conflicten
- godsdienstoorlog in HRR
- vijandelijkheden Spanje en Republiek
- Frans-Spaans conflict
oorlog krijgt globale Europese dimensie door bondgenootschappen
- Duitse protestanten krijgen steun Fr, Engeland, Republiek, Denemarken en Zweden
- Spanje schaart zich achter keizer en Duitse katholieken
= transitieperiode in Europese politieke geschiedenis
● tanende ster van Spanje
● comeback Frankrijk
● nieuwe spelers op Europese voorplan
● basis voor latere politieke overwicht van Frankrijk en Brandenburg-Pruisen
● erkenning Republiek als soevereine staat
● Krachtsverhoudingen gaan zich wijzigen
● Meer en meer beginnen te richten op amerikaanse gebieden
4.2. Meervoudige oorzaak
heropflakkering godsdiensttwisten HRR:
- godsdienstvrede van Augsburg bezorgde Lutheranen erkenning maar niet sterk gegroeide
calvinisten
- spanning opgedreven door oprichting protestantse Evangelische Unie (1608) olv keurvorst
Frederik V van de Palts
- lokt katholieke tegenreactie uit: Katholieke liga olv Maximiliaan I van Beieren
- keizers Rudolf II, Matthias en Ferdinand II ijveren voor verdere verspreiding protestantisme
in HRR te verhinderen
profilering Denemarken en Zweden als nieuwe Europese mogendheden
- Twee andere landen die een grote rol spelen, zijn het snelst
overgegaan tot het protestantisme
- Allebij zeer goed georganiseerd
- ontwikkelen zich in 16e E tot moderne, zelfbewuste staten, met sterk centraal bestuur en
efficiënt leger
- beide landen lutheraanse staatskerk
- basis welvaart en macht is onder controle over de Sont en Oostzeehandel
- Denemarken en Zweden ondervinden niet alleen concurrentie van elkaar, maar ook van N-
Duitse steden
- op die manier dus interventie van Zweden en Denemarken in dertigjarige oorlog
- Beide staten verantwoorden inmenging in Dertig-jarige Oorlog als steun aan verdrukte
protestanten
- In werkelijkheid vooral opportuniteit om invloed in HRR uit te breiden en controle over
Noord-Duitse steden en Oostzeehandel te verwerven
- Graanhandel vanuit de baltische staten
31
, 4.3. Gefaseerd verloop
Vier fasen in de oorlog: volgens de diverse mogendheden die op de voorgrond treden
1. Boheemse fase (1618-1625)
begint met defenestratie van Praag (23 mei 1618) en opstand van de Boheemse protestanten (1618-
1620) ⇒ beginpunt van 30-jarige oorlog
defenestratie van Praag: Gezanten van de keizer worden uit de venster gegooid ☺
confrontatie tussen Evangelische unie en Katholieke liga, met inmenging van Paus en Spaanse
troepen, Saksen en Beieren
Slag op de Witte Berg (beslissend) (in de buurt van Praag, for those who want to know) eindigt in
voordeel van Katholieke Liga → dachten dat Prot. zouden winnen (hierdoor konden ze betere grip
krijgen op gebieden)
eerste fase in Praag (op breuklijn met prot. N en kath. Z)
gevechten in centrale gebieden (Paltzgraafschap, en Beieren)
Hrr is lappendeken van gebieden
Brandenburg protestanst
2
Polen katholiek
Paltsgraaf: man van de evangelische unie: wille protestantisme
zuidelijker brengen
Beieren: kiest habsburgse kant (de kant van oostenrijk): katholiek
beiren voelt zich prominent,
CLASH: protestanse troepen verzamelen zich en gaan op de witte berg
in een veldslag met de katholieke liga
protestanten waren confident
maar beieren en habsburg (katholieken) winnen
Zendt een schokgolf voor protestanten (hadden de overwinning van de
katholieken niet verwacht)
katholicisme is fameus opgelegd in boheemse gebied (en Boheemse gebieden nu ook erkend als
erfelijk Habsburgs bezit waardoor naar erfelijke monarchie gaan, geen electieve monarchie meer)
2. Deense fase (1625-1629)
1625: interventie van Christiaan IV van Denemarken ten voordele van protestantse Rijksvorsten
in het geheim financieel en militair gesteund door FR, Eng, en de republiek
Deense invasie lukt langs geen kanten en FR, Engeland en Republiek al snel weg met steun
Republiek lijdt nederlaag tegen Spanje bij Breda (1625) terwijl FR af te rekenen heeft met een door
Engeland gesteunde opstand van hugenoten
Denemarken verslagen door keizerlijk leger en trekt zich bij vrede van Lübeckt (1629) tterug uit HRR
conflict tussen Lutter en Dessau
Schokgolf voor de protestanten, levert een trauma
2 2 Christiaan: superkoning (regeert 60 jaar lang)
zit aan de Sont (doorvoerweg van al het graan)
bouwt een zelfzekere protestanse staat uit
Gesteund door frankrijk: raar want ze zijn zelf katholiek
(alles wat katholiek spanje verzwakt en wat de katholieke
duitse gebieden aan de rijn verzwakt IS GOED)
dan kunnen zij uitbreiden tot aan de rijn
Christiaan trekt duitse gebieden in en dit leidt tot catastrofe
steun wordt ingetrokken (en dan staat hij er alleen voor)
intussen spanjaarden al tot aan Breeda
32
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hannedegeetere. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53340 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen