Hoofdstuk 4 : morele professionaliteit
Om op zoek te gaan naar het morele handelen in relatie met anderen in een professionele
context, kun je kijken naar de vier morele terreinen van Narvaez:
1. morele intuïtie, de onderbuik: wat raakt je in positieve of negatieve zin? Welke
gevoelens komen er bij je op?
2. moreel oordelen, het denken: wat is hier goed en kwaad? Wat zijn gedachtes en
argumenten die opkomen?
3. Morele focus, het hart: Wat vind je belangrijk? Welke waarden, normen of principes
wegen zwaar voor jou en zijn doorslaggevend?
4. Moreel handelen, de handen: Wat zou je doen in deze situatie en waarom?
Morele Domeinen
In het dagelijks leven heb je niet alleen te maken met je eigen moraal, normen en waarden,
opvattingen over goed en kwaad en visie op het goede leven. Je hebt ook te maken met de
moraal van andere personen en groepen en zelfs met de moraal in structuren en
organisaties. Slechts een fractie daarvan zul je je bewust van zijn. Je kunt deze morale lagen
en kaders voorstellen als een onzichtbaar landschap, waarvan de kaart per persoon zal
verschillen. In de ene familie kan trouw en dienstbaarheid verwacht worden, in een andere
juist autonomie en assertiviteit. In een bedrijf kan dit bijv. echtheid en openheid zijn en in een
ander bedrijf neutraliteit en distantie.
Ethos van je beroepspraktijk
Het ethos in je beroepspraktijk is een geheel van kernwaarden (meestal impliciete)
normen, houdingen en opvattingen dat het beroep zijn identiteit geeft ten opzichte van
andere deelnemende partijen. Bijvoorbeeld een advocaat en bankier zullen waarden hebben
als integriteit en distantie terwijl artsen en therapeuten waarden als zorg en discretie moeten
uitdragen.
Generalisatie van waarden en normen
Tussen de verschillende morele domeinen vindt er in jouw leven vaak natuurlijke interactie
plaats. Wat je in het ene domein belangrijk vindt, breidt zich automatisch uit naar een ander
domein. De kernwaarden in de verschillende domeinen gaan elkaar overlappen. Er zijn
bepaalde waarden die steeds terug komen. Er kunnen kernwaarden zijn die losstaan van je
perceptie, zoals de kenwaarden van het beroep zelf.
Om in moreel opzicht professioneel te zijn, zul je je moraal dus moeten sturen om allerlei
problemen als oneigenlijke overlap en tekorten in je moraal te voorkomen.
Morele professionaliteit
Om antwoord te krijgen op de vraag wat morele professionaliteit is, is om in gedachten van
een privérol over te stappen op een professionele rol. Zodra je gaat handelen vanuit een
professionele rol, verandert er iets wezenlijks in de relaties en verhoudingen. Bijv. wat
veranderd er als je een gesprek hebt met een cliënt of een vriendin. De dynamiek die
ontstaat bij de overstap naar een professionele rol heeft te maken met het feit dat je beroep
ook een morele kant heeft.
, Als je als professional aan het werk bent, heb je niet uitsluitend te maken met je eigen,
persoonlijke moraal, maar komt er een reeks morele domeinen bij waarbinnen je een
houding aanneemt vanuit een bepaalde verantwoordelijkheid, zoals:
de moraal van degene voor wie je werkt, bijv. klanten, leerlingen of patiënten.
de persoonlijke en beroepsmatige moraal van de collega’s of een team
de waarden en normen van de maatschappij
religieuze moraal en opvattingen over geloof en andere culturen en identitaire kaders
allerlei morele kaders die direct te maken hebben met je beroepsoefening, zoals de
kernwaarden van het beroep en eventueel een beroepscode die daar gerichte
gedragsregels geeft.
Normatieve professionaliteit
Bij deze vorm van professionaliteit kies je ervoor om bewust af te stemmen op alle relevante
morele aspecten van het professionele domein en de ethische basis van het beroep.
Belangrijke aspecten voor het inrichten van je morele handelen vanuit je beroep zijn:
(professioneel) streven naar de kernwaarden van het beroep
oog voor afstemming op kernwaarden van de klant/cliënt, bewust en gewetensvol
afweging van verschillende normen (maatschappelijke, organisatorische,
professionele en persoonlijke) door de professional. Zoeken naar een juiste
rechtvaardigingsgrond voor het professioneel handelen die per situatie kan
verschillen en om een afweging vraagt. Hij/zij moet het handelen legitimeren.
integriteit: de professional stelt zijn of haar diensten integer te beschikking
De professionals moeten niet alleen voortdurend kunnen reflecteren op hun eigen handelen
en de omgang met de moraal van andere individuen zoals klanten, maar ook zien wat er in
moreel opzicht in hun omgeving gebeurt.
Andere richtingen en visies zijn nodig om je als professional uit je comfortzone te halen en
het werkveld te ontwikkelen.
Net als bij je persoonlijke moraal is het ook op het niveau van structuren en organisaties
nodig dat er een dialoog op gang blijft om de morele richting van een professionele praktijk
handen en voeten te geven.
Hoofdstuk 5: analyse van de beroepspraktijk
Morele professionaliteit is complex: we hebben niet alleen te maken met de ethiek van de
professional zelf en diens bestaansvragen, zingeving en professioneel kader, maar ook die
van de doelgroep, de omringende organisaties of instituties en het maatschappelijk systeem.
Of het handelen moreel of immoreel is hangt af van je rol en van de totale vormgeving van je
professionele handelen in zijn context.
Bij morele professionaliteit is het niet voldoende om ‘slechts’ het ethos van je beroepspraktijk
in acht te nemen. Maar zelfs dat ethos van de professie maakt je professionele handelen al
complex, doordat het een geheel is van (meestal impliciete) normen, houdingen en
opvattingen. Als je deze helder voor de geest en goed in de vingers hebt, is er sprake van
praktische wijsheid, ook wel phronesis genoemd.
Professionals kunnen in de beroepspraktijk ook verkeerde afwegingen of morele missers
maken. Het luistert nauw hoe je je afwegingen in de beroepscontext maakt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ajgeersing. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,48. Je zit daarna nergens aan vast.