Dit is een samenvatting die de slides en mijn lesnotities omvat.
Het bevat alle hoofdstukken (inclusief gastcolleges), maar onderaan is aangegeven wat er voor het examen gekend moet zijn.
[Meer zien]
Laatste update van het document: 3 maanden geleden
- Rode draad: equity efficiency
o Equity = social justice “goal relating to the way in which resources should be distributed or
shared between individuals”
o Efficiency = “allocation of scarce resources in such a way that no reallocation can make any
individual better off without making at least one individual worse off”
- Onderscheid doelen en methoden
o Centrale vragen voor elke samenleving:
▪ 1) Hoeveel herverdeling zou er moeten zijn?
▪ 2) Hoe dient men een economische activiteit te organiseren, via markt, centrale
planning of gemengde economie?
o Vraag 1: normatief => onderwerp van politiek debat
Vraag 2: positief, als vraag 1 beantwoord is => eerder technisch
- Economische theorie
o Model kan niet de hele realiteit bevatten want dan is het geen model
o Gewoon kijken naar wat het model kan uitleggen en wat niet
LES 1: THEORIEËN VAN SOCIALE RECHTVAARDIGHEID
- Verplichte teksten:
o A. Sen (1999), Development as Freedom, Chapter 3 & 4
o N. Barr (2020), The Economics of the Welfare State, Chapter 2
- Libertarisme: (Neoliberalisme)
o Analyse van samenleving in termen van individuele leden
o Zwaartepunt = analyse van individuele vrijheden
o Essentieel: private eigendom & marktmechanisme
- Liberale theorieën:
o Analyse van samenleving in termen van individuele leden
o Private eigendom is middel, geen doel
o Verdelingsprincipe met mogelijk egalitaire implicaties
- Collectivistische visies:
o Analyse van samenleving in termen van sociale klassen
o Private eigendom heeft beperkte rol
o Centraal voor overheid: allocatie en verdeling van middelen volgens behoefte
Essentieel onderscheid = informatiebasis, welke info nemen we mee om een situatie in een SL te beoordelen?
,LIBERTARISME
(Nozick; Hayek, Friedman)
- Libertarisme: groep van rechtvaardigheidstheorieën die voorrang geven aan bepaalde rechten die
niet geschonden mogen worden bij nastreven van sociale doelen (Bepaalde rechten krijgen voorrang)
- Informatiebasis: individuele rechten (eigendomsrechten en politieke rechten)
- Pleidooi voor vrije markt en beperkte overheidsinterventie
2 stromingen
- Natuurrecht’ libertarisme (Nozick)
o Recht op eigendom:
▪ Door werk → vruchten van je arbeid (belastingsdiefstal, vorm van slavernij …)
▪ Door erfenis van rechtmatig bekomen vermogen
▪ Illegaal verkregen bezit kan door overheid herverdeeld worden
o Nachtwakerstaat ter verdediging van eigendom
▪ Belangrijkste rol OH = eigendom beschermen
▪ Andere overheidsinterventie is ‘moreel fout’
• Uitzondering: enkel bij catastrofen op moreel gebied mag de OH ingrijpen
- ‘Empirisch’ libertarisme (Hayek, Friedman)
o OH-interventie beperken want het vermindert welvaart
o Kenmerken:
▪ Primaat van individuele vrijheid: enge definitie van vrijheid
▪ Waarde van de markt: bescherming individuele vrijheid, beste coördinator om
mensen met verschillende wil te laten samenleven/werken
▪ streven naar sociale rechtvaardigheid is zinloos en schadelijk voor individuele
vrijheid
o Grote rol voor markten, beperkte rol voor de staat (publieke goederen; subsistentie =
minimale ondersteuning om te overleven maar niet meer dan dat)
- Citaten:
o Hayek: Als de oh teveel gaat ingrijpen schuiven we op in de richting van een totalitair
systeem
o Friedman: Law & order belangrijkste voor de OH en voor de rest moet de OH zijn handen
ervan af houden (als OH meer doen dan ze vooropstellen, dan wordt het gevaarlijk)
Nog altijd aanwezig in Amerika met veel aanhang, minder in Europa
- Sterke punten
o Nadruk op rechten en vrijheden (bv. Economische vrijheid)
- Zwakke punten
o Weinig aandacht voor de uitkomsten van deze rechten
▪ Kan leiden tot fundamentele schending van basisvrijheden
, ▪ Bv. hongersnood kan plaatsvinden zonder dat eigendomsrechten geschonden
worden → hetgeen waarop ze recht hebben is te weinig om te overleven (Sen:
‘Poverty and Famines’; Sen & Drèze: ‘Hunger & Public Action’)
o Onverschillig t.o.v. substantiële vrijheden die mensen al dan niet hebben (vinden ze niet
belangrijk)
LIBERALE THEORIEËN
- Marktsysteem (kapitalisme) is efficiënter dan elk ander systeem;
- Marktsysteem: Belangrijke kost in termen van armoede en ongelijkheid
- Overheid kan deze kost verminderen
- Verschillende informatiebasissen
o Verhaal van Annapurna:
▪ Vrouw met een tuin die verwaarloosd is, 3 mogelijke kandidaten om tuin op te
kuisen, maar 1 mag het werk doen (zelfde werk, zelfde betaling, vraagt zich af wie
geschikt is)
▪ Dinu is arm → belangrijk om de armen te helpen
▪ Bishanno is recent arm en ziet hier van af → haar welbevinden zou er het meest op
vooruitgaan
▪ Rogini heeft chronische ziekte, maar niet arm en niet ongelukkig → geraakt hier
vanaf als ze meer geld zou hebben en zal haar levenskwaliteit verbeteren
UTILITARISME
- Informatiebasis: totale som nut
o Klassiek / hedonistisch utilitarisme
▪ Nut = plezier, geluk, tevredenheid
o Preferentie utilitarisme
▪ Nut = vervullen van verlangens; waarneembare keuzes
o Kenmerken:
▪ Keuzes worden beoordeeld op gevolgen
▪ Oordeel beperkt tot ‘nut
▪ Rangschikken op basis van geaggregeerd nut (i.e. som van individueel nut)
o Onrecht: verlies van geaggregeerd nut
Kijken naar gevolgen van bepaalde keuzes die beoordeeld worden in termen van nut
o SL rangschikken volgens nut, nut van alle individuen optellen
o Optimaal waar MR = MC (waar het nut van persoon A en B gelijk is heb je optimale verdeling)
Kiest Bishano: kijkt naar het geluk, en deze persoon is het ongelukkigst
, - Hoe meet je nut?
o Happiness economics: kijken hoe gelukkig de mensen zijn, via vragen die onderzoeken hoe
iemands leven eruit ziet en hoe gelukkig mensen ermee zijn.
o Ladder: slecht naar goed leven
o Jaarlijks world happiness rapport: landen ingekleurd volgens niveau van geluk
▪ Continenten die gemiddeld gelukkiger zijn dan anderen (welvaart)
▪ Land aan de top = Finland, land met minste geluk = Afghanistan
▪ Afrika over het algemeen meest ongelukkig
Easterling paradox: tevredenheid stijgt met inkomen maar lijkt dan te plafonneren
Lage inkomenslanden → minder tevreden met het leven
- Sterke punten
o Belang van resultaten, uitkomsten
o Aandacht voor welzijn
o Kan eenvoudig bevraagd worden
- Zwakke punten
o Hoe nut definiëren/afbakenen?
o Individuele vrijheid niet altijd compatibel met utilitarisme
▪ Onmogelijk om een pareto utilitarist te zijn
▪ Stel: mijn actie heeft kost voor anderen doordat zij een moreel oordeel hebben over
mijn actie → Dient beleid hier rekening mee te houden? (vb. verwijderen
controversiële standbeelden)
o Geen aandacht voor procedures (rechten, vrijheden, wat niet in nut vervat is)
o Geen aandacht voor verdeling van nut (armste kan schade ondervinden als dit totaal nut
verhoogt; uitkomst kan zeer onrechtvaardig zijn)
o Adaptatie aan slechte situaties, mentale conditionering
▪ Vb. Dinu had zich aangepast aan haar slechte situatie om te overleven in moeilike
omstandigheden (neem je juist niet mee in utilitarisme)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sitavanbilsen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,06. Je zit daarna nergens aan vast.
