Samenvatting
Samenvatting artikelen sociale verandering 1 & 2
- Vak
- Instelling
Samenvatting artikelen: "sociale verandering 1 & 2"
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
Verkoper
Volgen
ajgeersing
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Artikelen: sociale verandering 1 & 2Tussen een statische traditionele samenleving en een dynamische moderne samenleving
bestaat een groot contrast. De eerste samenleving is in onze ogen zonder een
noemenswaardige geschiedenis en de andere is een samenleving waarin het gebeuren van
vandaag direct in het licht staat van een nieuwe toekomst morgen: de dorpsvijver versus de
oneindige beweeglijke oceaan. 'Er gebeurt niets; zegt de stedeling over het platteland, en
daar bedoelt hij mee dat er in de loop der tijd weinig veranderd lijkt te zijn. Over vroeger
hebben velen namelijk een weinig dynamisch beeld. Maar ook al zijn we er ons niet altijd van
bewust, in alle samenlevingen zitten de mensen in een veranderingsbeweging. Naarmate
veranderingen elkaar vaker en sneller opvolgen, zal ook de situatie van de mensen telkens
anders zijn, en zijn ze zich ook meer bewust zijn van de veranderingen in hun samenleving.
Hoe de mens zijn eigen plaats in de geschiedenis ziet, is niet altijd hetzelfde. Dat wisselt met
het karakter van de samenleving waarin die mens zich bevindt. Natuurlijk zijn er heel veel
verschillende soorten samenlevingen, maar vaak hebben die een aantal kenmerken
gemeenschappelijk op basis waarvan je die samenlevingen kunt typeren.
Nadat we in de vorige delen van dit boek de structuur en de cultuur bekeken, komen in dit
derde deel de daarmee onlosmakelijk verbonden sociale verandering, sociale beweging en
het conflict aan de orde.
De tweedeling van Tönnies
Hoe de mens zijn eigen plaats in de geschiedenis ziet, is niet altijd hetzelfde. Dat wisselt met
het karakter van de samenleving waarin die mens zich bevindt.
Eind vorige eeuw introduceerde Ferdinand Tönnies het onderscheid tussen
twee samenlevingstypen:
• de Gemeinschaft en
• de Gesellschaft.
Gemeinschaft kunnen we in het Nederlands het beste met 'gemeenschap' vertalen, en
Gesellschaft met 'maatschappij'. Tönnies verbindt aan deze indeling de volgende
kenmerken.
In de gemeenschap overheerst de saamhorigheid; ze is statisch van karakter. De
maatschappij daarentegen is dynamisch en moet eerder worden getypeerd als een
organisatorisch verband of een samenwerkingsverband. In de gemeenschap heerst een
sterk wij-gevoel. Met de komst van industrialisering, urbanisatie (verstedelijking) en
commercialisering zijn relaties verzakelijkt. Er komt een verschuiving op gang van
collectivisme naar individualisme: de nadruk verschuift van de groep naar het individu. De
maatschappij is volgens Tönnies superieur aan de gemeenschap. Hij ziet het als een
resultaat van een onvermijdelijk proces van modernisering.
Op Tönnies' opvatting is heel wat af te dingen. Met name omdat in de werkelijkheid deze
tweedeling niet zo scherp te trekken is: geen enkele samenleving is puur statisch.
Omgekeerd zijn er in elke maatschappij wel plaatsen waarin de geborgenheid van de
gemeenschap overheerst. Niettemin is Tönnies' indeling heel goed bruikbaar als hulpmiddel
of kapstok voor het introduceren van de sociologische begripsvorming omtrent sociale
verandering.
, Cyclische geschiedenis
Het begrip 'gemeenschap' doet vooral herinneren aan de kleinschalige agrarische verbanden
die in Nederland misschien ooit hebben bestaan. Als dergelijke samenlevingen een bepaald
ritme kennen, dan is dat de cyclus van de seizoenen. De landbouw is immers ingericht op de
wisseling van de seizoenen.
Afgezien van deze productiecyclus zijn dergelijke agrarische of communale samenlevingen
in grote lijnen onveranderlijk van karakter, want binnen de cyclus herhaalt zich voortdurend
hetzelfde patroon.
De volgende omstandigheden zijn hierbij min of meer kenmerkend:
• de woonplek en de werkplek van mensen vallen nagenoeg samen;
• er is slechts een geringe mate van arbeidsdeling of specialisatie (meestal is alleen de
arbeidsdeling tussen mannen en vrouwen relevant);
• vorming en onderwijs vinden plaats doordat een kind van jongs af aan meedraait in de
huishouding en in de mannen- of vrouwengroep.
Socialisatieprocessen
Als we willen weten hoe een individu zichzelf in de geschiedenis plaatst (dus hoe het
zelfbewustzijn is), moeten we zicht hebben op de socialisatieprocessen die zich in een
dergelijke samenleving voltrekken.
De sterke identificatieprocessen leiden tot hechte gemeenschappen. In zekere zin fungeert
de gemeenschap voor het bewustzijn als een 'culturele baarmoeder'. Net zoals embryo's zich
niet bewust zijn van een zelfstandig bestaan, zo zien mensen in de gemeenschap zichzelf
niet als zelfstandige individuen, maar als delen van het geheel.
De mens is er in deze samenleving om die in stand te houden. In de geschiedenis is hij niets
anders dan een schakel tussen de voorgaande generatie en de volgende.
Persoonlijke belangen en behoeften, voor zover ze al onderkend worden, zijn volledig
ondergeschikt aan die van de gemeenschap. Individuen beschouwen zichzelf evenmin als
unieke identiteiten (het idee alleen al is absurd), maar zijn als het ware ingesloten in de
geschiedenis: de cirkel omsluit het individu als een 'culturele baarmoeder'.
Sociale controle en sancties
Iedere vorm van gedrag dat de bekende rollenpatronen doorbreekt, wordt door andere leden
van de gemeenschap in eerste instantie gezien als een aantasting van bestaande en
bekende zekerheden. Sociale controle (negatieve sancties) op dergelijk gedrag is een
logisch gevolg.
De mediterrane dorpsgemeenschap
Veel gastarbeiders die in de jaren zestig en zeventig uit de landen rond de Middellandse Zee
naar Nederland kwamen, woonden eerder in een dorpsgemeenschap. De gastarbeiders
hadden in hun land van herkomst te maken met een wij-cultuur terwijl de Nederlandse of de
westerse landen te maken hebben met een ik-cultuur.
Ontwikkelingen binnen de gemeenschap
Het cyclische en statische karakter van agrarische gemeenschappen heeft niet kunnen
verhinderen dat deze zich toch ontwikkeld hebben. Hoe kan dat? Er zijn drie factoren die
ontwikkeling of verandering kunnen stimuleren:
krachten die 'van buiten komen': natuurlijke veranderingen als het dichtslibben van
havens en het uitputten van landbouwgrond of natuurrampen zoals overstromingen,
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ajgeersing. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen