Weefselleer: les 17: de speekselklieren
1. Speeksel
1.1. De rol van het speeksel
Speeksel is samengesteld gecombineerde secreten van alle speekselklieren (groot en klein)
+ in kleine mate secreten vanuit gingivale sulcus en tonsillaire crypten
+ transsudaat van epitheel dat mondholte bekleed
Geproduceerd in groot volume (600-1200ml/dag) à gerelateerd aan vele functies van
speeksel: zowel metabool als niet-metabool:
• Bevochtigen mondmucosa à bescherming tegen irritatieve stoffen en uitdroging
• Bevochtiging droog voedsel à slikken vergemakkelen
• Creëren van medium waarin smaakpapillen scheikundig gestimuleerd worden
• Vertering koolhydraten
• Controle van bacteriële flora
• Vormen beschermende eiwitfilter op tanden
• Zuren bufferen
• Zorgen voor normale tandontwikkeling en handhaving van tanden
• Immuun protectie
• Herstellen beschadigde mucosa
1.2. Samenstelling speeksel
Hoofdzakelijk: water, eiwitten, glycoproteïnen en elektrolyten
Water: drager voor andere bestanddelen; mond bevochtigen en oplossen voedingsstoffen
Eiwitten: bekleden van tand met beschermende film = verworven vlies
Lyzozyme en amylase: antibacteriële rol resp. afbraak van koolhydraten
Antistoffen (IgA): aangemaakt door plasmacellen in bindweefsel van speekselklier (mono-
en dimere vormen daar gesecreteerd)
Secretoir glycoproteïne gesynthetiseerd in
speekselkliercellen, ingelast in basale
membraan à als receptor voor dimeer IgA:
als dimeer IgA vindt à secretoir IgA
complex, wordt door receptor
gemedieerde endocytose opgenomen
doorheen speekselkliercel naar apicaal
oppervlak à daar gesecreteerd als sIgA
2018-2019 1
, Ionen:
Bicarbonaat: zuurbuffer
Calcium en fosfaat: essentieel voor ontwikkeld en handhaving tand: noodzakelijk
voor post-eruptie mineralisatie + herstel van pre-cariës
en ook natrium en kalium en chloor
Epidermale groeifactoren: mee helpen bij herstel beschadigde mucosa
1.3. Vrijstelling speeksel
Gecontroleerd door autonome reflexboog, gestimuleerd door innemen van voedsel (zicht,
geur en gedachte aan voedsel stimuleren reflexboog)
O.i.v. autonome stimulatie kan speekselsamenstelling wijzigen:
Sympathisch: viskeus, rijk aan proteïnen (enzymen)
Parasympatisch: volumineuze waterige secretie à bufferen + bevochtigen
Aldosterone (bijnierhormoon, voor regulatie van absorptie van natriumionen + secretie
kaliumionen) kan ook samenstelling beïnvloeden: reabsorptie van natriumionen + secretie
van kaliumionen nemen toe
2. Algemene opbouw speekselklieren
2.1. De verschillende speekselklieren
Grote speekselklieren: gepaard, met lange lozingsgangen
Parotis: subcutaan gelegen, caudaal en anterieur van oor
Submandibulaire klieren: onder de mondbodem, dicht tegen onderkaak
Sublinguale klier: in bodem van mond, anterieur van submucosale klieren
Kleine speekselklieren in submucosa van verschillende delen van mondholte, o.a. linguale,
labiale, buccale, molaire en palatine klieren (hebben geen afvoergangen)
2018-2019 2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper qthk1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.