Dit is een uitgebreide samenvatting met alle lesnotities, leerstof uit de pwp en leerstof uit de cursus van Mondgezondheid en Maatschappij partim Lambert. Bij het leren van dit document heb je alles geleerd dat je moet weten voor een goed examen af te leggen!
M&M: MONDGEZONDHEID & MAATSCHAPPIJ
LES 1: SOCIOLOGIE
INLEIDING
INHOUD CURSUS
• Onderzoeken van maatschappelijke veranderingen
• De mond als spiegel vd gezondheid en de maatschappij
o Roken?
o Drugs?
o Sociaal isolement?
o Genetica?
o Medicatie?
o Armoede?
o Voeding?
o Mondhygiëne?
o …
• Uitzoomen: Whitehead 1991 →
o Filmpje: “did you see the moonwalking bear?”
• Trekken we de juiste conclusies uit wat we zien?
o Kritisch reflecteren over oorzaak gevolg
o Juist meetinstrument?
o Opsporen van ongelijkheden
• Koppelen we de juiste acties aan wat we zien?
PREVENTIEF BELEID
• Kind jonger dan 3j: rotte tanden bovenaan en gezonde onderaan
o Kwijlen: speeksel beschermt tanden → speeksel onderaan
o Tuutje: fopspeen cariës → bv met honing op tuutje
• Voorkomen is beter dan genezen!
SOCIOLOGIE
• Hoe gedraagt een mens zich? In groep? In samenleving?
o Studie vd mens in relatie tot zijn omgeving
o Gedragspatronen
o Interactie in en tussen groepen
o Sociale bewegingen en veranderingen
GEZONDHEID
• Mental én physical health!
• Wat is gezondheid?
• “Ik ben niet ziek, dus ik ben gezond…”
1
,HET CONCEPT GEZONDHEID
• Gezondheid is meer dan de afwezigheid van ziekte!
o Anders is iedereen gezond die niet ziek is
• “Health is a complete state of physical, mental and social well-being and no merely the absence of
disease and infirmity” ~ WHO 1948
• ‘complete’ is heel fout, veel kritiek op geweest
o Anders kan persoon met geamputeerd been nooit meer gezond verklaard worden
• Wat is ziekte?
o Multidimensionaal
o Somatisch = lichamelijk
o Voorbeelden
▪ A = gaatje zonder tandpijn
• → tandarts ziet dit,
patiënt ervaart geen
hinder/had dit niet door
▪ B = morfodysfore stoornis
• → je ziet niets, maar een persoon is zelf overtuigd dat ze ziek is
• → 40% denkt 4-8u/d aan het betreffende lichaamsdeel
▪ F = gaatje dus tandpijn
HET CONCEPT MONDGEZONDHEID
Mondzorg = het beogen van een functioneel gebit, vrij van pijn en esthetische klachten, en deze situatie te
behouden voor de ganse levensduur
• Ook hier gaat het dus over veel meer dan enkel de afwezigheid van ziekte
3 kernelementen mondgezondheid
• Gezondheidstoestand
o Aanwezigheid van ziekte, ernst en progressie ervan
o Pijn en discomfort
• Fysiologisch functioneren
o Moeilijkheden bij spreken, kauwen, lachen, slikken, smaken…
• Psychosociale functie
o Mentaal welbevinden (schaamte bij slechte glimlach, goed gevoel bij mooie glimlach)
• Deze 3 kernelementen zijn afhankelijk van verschillende factoren: DE DETERMINANTEN
o Gezondheidsdeterminanten: het geheel aan persoonlijke, sociale, economische en
omgevingsfactoren dat de gezondheid van individuen en gemeenschappen beïnvloedt
• ZIE VERDER VOOR DETERMINANTEN
2
,HET METEN VAN GEZONDHEID
INDICATOREN
Indicator = meetinstrument
• Mortaliteit: aantal sterfgevallen binnen populatie
o Aantal sterftegevallen per jaar gedeeld door het aantal personen in leven
o Kan ook voor een specifieke aandoening en/of regio
o meestal aangeduid per X aantal personen
o Bv. Promille = per 1000 personen
• Standardised Mortality Ratio (SMR): verhouding tussen het aantal sterftegevallen in een bepaalde
subgroep/regio en het aantal sterftegevallen dat theoretisch kon verwacht worden (gebaseerd op
referentie gemiddelde over ganse streek)
o Vergelijking van mortaliteit tussen verschillende subgroepen binnen een populatie
o Betekenis ratio
▪ SMR = 1: aantal waargenomen sterftegevallen = aantal verwachte sterftegevallen
▪ SMR < 1: aantal waargenomen sterftegevallen < aantal verwachte sterftegevallen
▪ SMR > 1: aantal waargenomen sterftegevallen > aantal verwachte sterftegevallen
o DOEL? Gezondheidsverschillen tussen bevolkings- en/of leeftijdsgroepen op te sporen
o Oversterfte!!! → SMR>1
o Wat kan men nog afleiden:
▪ Per geslacht de meest voorkomende doodsoorzaak
• Levensverwachting: hoe oud wordt een populatie (vanaf geboorte of ander startpunt)
= life expectancy
o Wetenschappelijk gebaseerde voorspelling
o Niet voor elke regio gelijk!
o Niet in elke periode gelijk!
• Gezondheidsverwachting: het aantal jaren dat iemand op een bepaalde leeftijd nog te verwachten
heeft in goede gezondheid (vrij van ziekten of beperkingen)
o x jaren coma tellen hier dus niet bij
• Health life years: gezondheidsverwachting
o Complementair met aantal DALY’s (disability-adjusted life years)
• DALY’s = levensverwachting – gezondheidsverwachting
o DALY = som van verloren levensjaren
o Voor mondaandoeningen niet zeer hoog
• QALY’s (quality-adjusted life year)
o 1 QALY = 1 extra levensjaar in perfecte gezondheid
o Kosteneffectiviteit: hoeveel kost 1 QALY
o Altijd vgl nodig
o Hoeveel willen wij als maatschappij per QALY investeren?
3
, • Morbiditeit: 1 aandoening
o = een persoon bevindt zich in een toestand van ziekte
o Nadeel: ziekte tot ja/nee-vraag brengen
▪ “Je hebt het of je hebt het niet”
▪ Zegt niets over de ernst
▪ → dus kan ook niets zeggen over de impact op ons leven → skipt dus de definitie van
gezondheid
o Steekproef
▪ Aantal mensen die onderworpen worden aan de vragenlijst of het onderzoek
▪ Voorwaarden:
• Moet voldoende groot zijn
• Verschillende bevolkingsgroepen moeten evenredig vertegenwoordigd zijn
→ Wanneer voldaan aan voorwaarden: resultaten kunnen geëxtrapoleerd worden
= men kan stellen dat de morbiditeit voor het hele land gelijkaardig zal zijn met die
van de steekproef
o Vragenlijsten, Enquêtes (HIS Belgium), Patiëntenregisters
• Co-morbiditeit: verschillende aandoeningen tegelijkertijd
o Idem morbiditeit
• Morbiditeitsgraad: hoeveel per aantal inwoners hebben de ziekte (= prevalentie)
o Prevalentie: meestal onderschatting, geen onderscheid in ernst, het voorkomen op een
bepaald moment van een ziekteverschijnsel, aandoening of disfunctie in een bepaalde
populatie
o Prevalentie ≠ Incidentie
▪ Incidentie = het aantal nieuwe gevallen van ziekte over een bepaalde tijdspanne
Hoe meet men de ernst van de ziekte?
• ASA-score: I tot VI (links)
o American Society of Anesthesiologists
o Vooral gebruikt bij (tand)artsen om in te
schatten wat de risico’s zijn bij een
bepaalde (operatieve) behandeling
o Nadeel: geeft ernst aan van co-
morbiditeit, niet van één specifieke
ziekte
• Levenskwaliteit
o Behandeling heeft ook invloed
o Zowel gevolgen van ziekte als van behandeling
o Arts en patiënt zien resultaat van de behandeling anders
• OHIP-14: Oral Health Impact profile (rechts)
o Impact op mondgezondheid
o Levenskwaliteit meten op vlak van mondgezondheid
o Vragen over laatste 4 weken voorafgaand aan de dag vd bevraging
• VAS-scale: Visual Analogue Scale (onder)
o Weergeven van pijn
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marthemoors. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,96. Je zit daarna nergens aan vast.
