Bacteriën van het respiratoir stelsel
Streptococcus pneumoniae: gram+ coccus, infernale trio
Virulentie Adhesines op teichoïnezuren, H2O2 productie, pneumolysine, IgA protease, polysaccharidekapsel
& natuurlijk competent (DNA uit omgeving incorporeren of als voeding)
Pathogenese Dropletinfectie → adhesie & kolonisatie naso-oro-farynx → vergiftiging & uitstoting cillia →
connecties tussen mucosacellen vallen weg → transparante/opake (dikker kapsel) vorm switch →
spreiding naar longen → vermenigvuldiging in de alveolen → oedeem, accumulatie RBC,
immigratie macrofagen
Klinisch 39°C rilkoorts, hemoptysis, thoraxpijn, sinusitis, otitis, bacteriëmie, lobaire pneumonie op thorax
CT
Behandeling Geconjugeerd (7-10-13 polysacharidenkapsels)
of niet-geconjugeerd (23 polysacharidenkapsels) vaccin.
15% van S. pneumoniae is erythromycine resistent (alle macroliden vertonen kruisresistentie)
Haemophilus influenzae: gram- bacillus NIET OMKAPSELDE, infernale trio
Virulentie Adhesines, IgA proteasen, ciliostatische bestanddelen (LPS & celwand), opportunistisch
Pathogenese Commensalen bovenste luchtwegen → aspiratie
Klinisch Sinusitis, otitis, (eventueel pneumonie als voorbeschikking)
Diagnostisch Sputumcultuur (etterig fluim), hemocultuur, gramkleuring, Cave: is commensaal!
Epidemiologie Weinig seizoensvariatie, gestegen resistentie (20% heeft β-lactamase)
Moraxella catarrhalis: gram- coccus, infernale trio
Pathogenese Commensalen bovenste luchtwegen → aspiratie.
Opportunistisch pathogeen
Klinisch Bronchitis, pneumonie, otitis, sinusitis
Behandeling Fluoroquinolonen (liefst moxifloxacine) of amoxy/clav wegens >90% β-lactamase producer
Mycoplasma pneumoniae: gram-, geen celwand
Virulentie Adhesines (aan mondstructuur), ciliostase, H2O2 productie, superantigeen (activeert 10% van alle
immuuncellen)
Pathogenese Dropletinfectie → adhesie naso-oro-farnyx → mucociliaire laag beschadigd → oppervlakkige
epitheellaag beschadigd → superantigeen geeft inflammatie & irritatie van respiratoir epitheel
Klinisch Tracheobronchitis, milde bovenste luchtweginfecties & atypische pneumonie.
(Vooral bij jongeren, hoofdpijn, bilaterale longaantasting, niet productieve hoest, faryngitis &
koorts)
Diagnostisch Te klein om microscopisch te zien, trage cultuur, via antistoffen of PCR
Behandeling Antibiotica (Azitromycine) versnelt genezing maar wel gewoon nog transmissie
Epidemiologie Endemisch met af en toe epidemie
, Chlamydophila/Chlamydia pneumoniae: gram-
Virulentie Intracellulaire overleving (geen fusie fago-& lysosoom), destructie cillia, sporenvorming
Pathogenese Dropletinfectie → aspiratie. EB gebruikt intracellulaire ATP van cel → omvorming tot metabool
actief RB → zal zich delen tot EB & RB → vorming EB → nieuwe cyclus
Klinisch Atypisch epneumonie, bronchitis, sinusitis
Epidemiologie Antistoffen bij 30-50%, endemisch met epidemische piek/4-5jaar, vooral volwassenen
Diagnostisch Celculturen via immuunfluorescentie, serocultuur, PCR
Behandeling Tetracyclines of macroliden, vaak herbehandeling nodig
Legionella pneumophila: gram- bacillus
Virulentie Intracellulaire overleving (geen fusie fago-/lysosoom), vernietiging macrofagen mbv
proteolytische enzymes, biofilms. Legionella gaat pas dood als macrofaag activeert.
Pathogenese Dropletinfectie (airco!) → adhesie aan de alveolaire macrofagen via C3b
Klinisch Atypische pneumonie, hoofdpijn, niet productieve hoest, GI last, verward, thoracale pijn, vooral
ouderen
Epidemiologie Asymptomatisch, heel jaar door, epidemieën in de herfst
Diagnostisch Cultuur van tracheaal aspiraat, serologie, PCR, of Ag test van de urine
Behandeling Macroliden + preventief hittebehandeling van watercircuits
Mycobacterium tuberculosis: gram- bacillus, zuurvast
Virulentie Groei op wateroppervlakten, intracellulaire overleving, dikke celwand, ontregeling coördinatie
immuunantwoord, catalase productie
Pathogenese Dropletinfectie → fagocytose door alveolaire macrofagen → intracellulaire vermenigvuldiging in
niet-geactiveerde macrofagen (maturatie wordt geïnhibeerd door inhibitie sfingosine kinase) →
cellyse → nieuwe cyclus → spreiding naar lymfeklieren → activatie T-cellen → vorming
antilichamen, TH & TC → activatie macrofagen → versmelten tot meerkernige reuscellen
(Langhanscellen)/tbc granuloom.
Latente tbc: granulomas omgeven door fibrinekapsel, niet besmettelijk.
Actieve tbc: granulomas verkazen → luchtwegaantasting → vorming cavernes → destructie
longweefsel → uitzaaiing & etterige hoest.
Klinisch Longtuberculose (afvallen, malaise, nachtzweten, sputumproductie)
Extrapulmonale tbc (vanuit de longen naar andere lichaamsdelen)
Epidemiologie Wereldschaal, vooral lage SES (SSA) & laag immuunsysteem (HIV/AIDS), door contact met tbc
patiënt, door toegenomen mobiliteit ook in België (1/10.000 per jaar)
Diagnostiek Z-N of Auramine kleuring fluim, cultuur van 2ml fluim (decontaminatie!), PCR 100 μl fluim
Behandeling 1e lijn: rifampicine (+/- isoniazide) → 10% is rifampicine-resistent (waarschijnlijk ook MDR).
2e lijn: fluoroquinolonen of tuberculostatica → 5-10% zijn XDR
Preventie Tuberculinetest, BCG-vaccinatie (in UK), DOTS
