Volledige samenvatting van het vak economisch recht gedoceerd door Reinhard Steennot en Diederik Bruloot. Deze samenvatting bevat alle powerpoints met bijbehorende notities van alle lessen dit academiejaar () en een inhoudstafel.
Algemene informatie .................................................................................................................................................. 5
Titel I – Algemeen ........................................................................................................................................................ 6
HOOFDSTUK I – SITUERING VAN HET HANDELS-, ECONOMISCH EN ONDERNEMINGSRECHT .................................. 6
§1. BEGRIPPEN HANDELSRECHT, ECONOMISCH RECHT EN ONDERNEMINGSRECHT ..................................................................... 6
§2. BRONNEN VAN HET HANDELS- EN ECONOMISCH RECHT ................................................................................................... 7
A. Internationale bronnen ............................................................................................................................... 7
1. Internationale verdragen en bepalingen .................................................................................................................... 7
2. Interpretatie van regelen met internationale oorsprong ......................................................................................... 11
3. Verhouding tot het nationale recht ............................................................................................................................ 11
B. Nationale bronnen .................................................................................................................................... 12
§3. ACTOREN BINNEN HET HANDELS- EN ECONOMISCH RECHT ............................................................................................. 15
A. Handelaar ................................................................................................................................................... 16
1. Natuurlijke persoon........................................................................................................................................................ 16
2. Vennootschap ............................................................................................................................................................... 17
B. Onderneming ............................................................................................................................................. 17
Invulling in het Europees mededingingsrecht .................................................................................................................... 17
Invulling in het Europees consumentenrecht ..................................................................................................................... 19
Invulling in het Belgisch recht ............................................................................................................................................... 20
Belangenverhoudingen binnen ondernemingen: capita selecta.................................................................................. 22
Algemeen ondernemingsbelang .................................................................................................................................... 22
Toepassing: de aanstelling van de voorlopig bewindvoerder .................................................................................... 23
Toebedeling van het ondernemingsvermogen ............................................................................................................ 24
C. Consument ................................................................................................................................................. 27
§4. ECONOMISCH GRONDSLAGENRECHT ......................................................................................................................... 28
A. Gelijkheidsbeginsel art. 10 en 11 Gw. ...................................................................................................... 28
1. Publiekrechtelijke strekking ........................................................................................................................................... 28
2. Privaatrechtelijke strekking ........................................................................................................................................... 31
B. Vrijheid van ondernemen ......................................................................................................................... 31
1. Publiekrechtelijke strekking ........................................................................................................................................... 31
2. Privaatrechtelijke strekking ........................................................................................................................................... 32
(1) Concurrentiebedingen en -beperkingen........................................................................................................... 33
(2) Verkoopsweigering ............................................................................................................................................... 34
(3) commerciële samenwerkingsovereenkomsten ................................................................................................ 35
(4) Exclusiviteitcontracten .......................................................................................................................................... 35
HOOFDSTUK II – BASISREGULERING INZAKE ECONOMISCHE ACTIVITEITEN ............................................................ 36
§1. STARTEN VAN EEN ECONOMISCHE ACTIVITEIT ................................................................................................................ 36
A. Economische bekwaamheid ................................................................................................................... 36
1. Handelingsbekwaamheid ............................................................................................................................................ 36
2. Onverenigbaarheden .................................................................................................................................................. 36
3. Beroepsverboden.......................................................................................................................................................... 37
4. Vestigingsrecht .............................................................................................................................................................. 38
B. Algemene verplichtingen ......................................................................................................................... 40
1. Inschrijving in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) .................................................................................. 40
2. Andere verplichtingen bij de start ............................................................................................................................... 42
C. De handelszaak ......................................................................................................................................... 43
1
, D. De handelsnaam NIET GEZIEN .................................................................................................................. 43
§2. BASISREGELEN INZAKE ECONOMISCHE TRANSACTIES ...................................................................................................... 44
A. Hoofdelijkheid............................................................................................................................................. 44
B. Bewijs ........................................................................................................................................................... 44
1. Burgerrechtelijk bewijs................................................................................................................................................... 44
2. Ondernemingssrechtelijk bewijs .................................................................................................................................. 45
C. Vormloze ingebrekestelling....................................................................................................................... 48
D. Betalingsachterstand bij handelstransacties .......................................................................................... 48
1. Inleiding .......................................................................................................................................................................... 48
2. Betalingstermijn .............................................................................................................................................................. 50
3. Nalatigheidsinterest....................................................................................................................................................... 51
4. Redelijke schadeloosstelling voor de invorderingskosten ........................................................................................ 52
E. Invordering onbetwiste schuldvorderingen ............................................................................................ 52
F. Schadevergoedingen en consumenten (B2C) ..................................................................................... 53
G. Activiteit van minnelijke invordering ........................................................................................................ 54
H. Bevoegdheid Ondernemingsrechtbank................................................................................................. 56
1. Algemeen....................................................................................................................................................................... 56
2. Bevoegdheden van de ondernemingsrechtbank.................................................................................................... 56
3. Samenstelling ................................................................................................................................................................. 57
I. Onbeslagbaarheid van de woning van de zelfstandige ondernemer .................................................. 57
Titel II – Handelscontracten ...................................................................................................................................... 58
HOODSTUK I – HANDELSAGENTUUR ........................................................................................................................... 59
§1. HANDELSAGENTUUR – DEFINITIE .................................................................................................................................. 59
§2. KENMERKEN VAN DE HANDELSAGENTUUR .................................................................................................................... 59
A. Constitutieve elementen .......................................................................................................................... 59
1. Overzicht ........................................................................................................................................................................ 59
2. De agent treedt op in naam en voor rekening van de principaal......................................................................... 60
3. De handelsagent staat niet onder het gezag van de principaal........................................................................... 61
4. De opdracht bestaat in het bemiddelen en eventueel afsluiten van zaken ........................................................ 61
5. Permanentie van de opdracht ................................................................................................................................... 62
6. De agent voert zijn opdracht uit tegen vergoeding ................................................................................................ 62
B. Overige kenmerken ................................................................................................................................... 62
§3. VORMVEREISTEN....................................................................................................................................................... 63
§4. VERBINTENISSEN VAN DE HANDELSAGENT ..................................................................................................................... 64
§5. VERBINTENISSEN VAN DE PRINCIPAAL .......................................................................................................................... 65
§6. VERGOEDING VAN DE HANDELSAGENT ART. X.7-X.15 WER.......................................................................................... 66
A. Algemeen ................................................................................................................................................... 66
B. Grondslag van de vergoeding art. X.13 WER......................................................................................... 66
C. Ontstaan van het recht op vergoeding ................................................................................................. 67
D. Verval van het recht op commissie ......................................................................................................... 68
E. Controlerecht van de handelsagent ...................................................................................................... 68
§7. EINDE VAN DE HANDELSAGENTUUROVEREENKOMST....................................................................................................... 69
A. Overzicht ..................................................................................................................................................... 69
B. Beëindiging door opzegging art. X.16 WER ............................................................................................ 69
C. Beëindiging wegens ernstige tekortkoming art. X.17 WER .................................................................... 70
2
, D. Beëindiging wegens uitzonderlijke omstandigheden art. X.17 WER .................................................... 70
§8. GEVOLGEN VAN DE BEËINDIGING .............................................................................................................................. 71
A. Gevolgen voor de principaal: betalen van een uitwinningsvergoeding ........................................... 71
B. Gevolgen voor de agent: naleven van het niet-concurrentiebeding ............................................... 72
§9. TOEPASSINGEN......................................................................................................................................................... 73
HOOFDSTUK II – COMMISSIE....................................................................................................................................... 75
§1. COMMISSIE – DEFINITIE ............................................................................................................................................. 75
§2. KENMERKEN VAN DE COMMISSIE ................................................................................................................................ 75
§3. PRECONTRACTUELE INFORMATIE IN HET KADER VAN COMMERCIËLE SAMENWERKINGSOVEREENKOMSTEN ............................. 76
§4. RECHTEN EN VERPLICHTINGEN VAN DE COMMISSIONAIR ................................................................................................ 77
§5. RECHTEN EN VERPLICHTINGEN VAN DE COMMITTENT ..................................................................................................... 78
§6. HET EINDE VAN HET COMMISSIECONTRACT ................................................................................................................... 78
HOOFDSTUK III – MAKELAAR ...................................................................................................................................... 79
§1. MAKELAAR – DEFINITIE .............................................................................................................................................. 79
§2. KENMERKEN VAN DE MAKELAAR ................................................................................................................................. 79
§3. PRIVAATRECHTELIJKE KWALIFICATIE VAN DE MAKELAARSOVEREENKOMST ......................................................................... 79
§4. VERPLICHTINGEN VAN DE PARTIJEN ............................................................................................................................. 80
HOOFDSTUK IV – VERKOOPCONCESSIE..................................................................................................................... 81
§1. VERKOOPCONCESSIE – DEFINITIE ................................................................................................................................ 81
§2. KENMERKEN VAN DE VERKOOPCONCESSIE................................................................................................................... 82
§3. PRECONTRACTUELE INFORMATIE IN HET KADER VAN COMMERCIËLE SAMENWERKINGSOVEREENKOMSTEN ............................. 82
§4. EENZIJDIGE BEËINDIGING VAN DE VERKOOPCONCESSIE DOOR DE CONCESSIEGEVER ........................................................ 83
A. Algemeen ................................................................................................................................................... 83
B. Eenzijdige beëindiging van een concessie van onbepaalde duur .................................................... 83
C. Eenzijdige beëindiging van een concessie van bepaalde duur......................................................... 85
§5. TOEPASSINGEN......................................................................................................................................................... 85
HOOFDSTUK V – FRANCHISING EN DE PRECONTRACTUELE INFORMATIEVERPLICHTINGEN BIJ COMMERCIËLE
SAMENWERKINGSOVEREENKOMSTEN ....................................................................................................................... 87
§1. SITUERING ................................................................................................................................................................ 87
§2. FRANCHISING – DEFINITIE ........................................................................................................................................... 87
§3. KENMERKEN VAN DE FRANCHISING ............................................................................................................................. 88
§4. VERPLICHTINGEN VAN DE FRANCHISEGEVER................................................................................................................. 89
§5. VERPLICHTINGEN VAN DE FRANCHISENEMER ................................................................................................................ 90
Titel III – Marktpraktijken en consumentenbescherming ....................................................................................... 91
HOOFDSTUK I – ALGEMENE DEFINITIES ....................................................................................................................... 92
HOOFDSTUK II – INFORMATIE VAN DE MARKT ........................................................................................................... 93
§1. ALGEMENE INFORMATIEPLICHT ................................................................................................................................... 93
§2. PRIJSAANDUIDING .................................................................................................................................................... 94
A. Vereiste van een ondubbelzinnige prijsaanduiding .............................................................................. 94
B. Vereiste van een totale prijs ..................................................................................................................... 95
3
, C. Prijsaanduiding en bestelbon NIET AANGEVULD.................................................................................... 95
§3. RECLAME EN VERGELIJKENDE RECLAME ....................................................................................................................... 96
A. Reclame ...................................................................................................................................................... 96
B. Vergelijkende reclame .............................................................................................................................. 96
§4. PROMOTIES INZAKE PRIJZEN ........................................................................................................................................ 98
HOOFDSTUK III – VERBODEN PRAKTIJKEN ................................................................................................................ 100
INLEIDING .................................................................................................................................................................... 100
§1. ONEERLIJKE HANDELSPRAKTIJKEN JEGENS CONSUMENTEN ............................................................................................ 100
A. Oneerlijke handelspraktijken .................................................................................................................. 100
B. Misleidende handelspraktijken ............................................................................................................... 101
C. Agressieve handelspraktijken ................................................................................................................. 102
D. Algemeen verbod op praktijken die strijdig zijn met de vereisten van professionele toewijding .. 103
E. Sanctie ...................................................................................................................................................... 103
§2. ONEERLIJKE MARKTPRAKTIJKEN JEGENS ANDERE PERSONEN DAN CONSUMENTEN ............................................................ 104
A. Algemeen ................................................................................................................................................. 104
B. Toepassingen............................................................................................................................................ 104
C. Andere verboden .................................................................................................................................... 105
§3. VERKOOP MET VERLIES ............................................................................................................................................ 106
HOOFDSTUK IV – OVEREENKOMSTEN MET CONSUMENTEN ART. VI.37 E.V. WER ................................................... 107
§1. ALGEMENE BEPALINGEN .......................................................................................................................................... 107
§2. OVEREENKOMSTEN OP AFSTAND .............................................................................................................................. 108
A. Algemeen ................................................................................................................................................. 108
B. Dubbele informatieplicht ........................................................................................................................ 109
C. Herroepingsrecht ..................................................................................................................................... 110
§3. BUITEN VERKOOPRUIMTEN GESLOTEN OVEREENKOMSTEN ART. VI.64 E.V. WER ............................................................... 113
§4. OPENBARE VERKOOP .............................................................................................................................................. 114
§5. GEZAMENLIJK AANBOD ........................................................................................................................................... 114
§6. ONRECHTMATIGE BEDINGEN .................................................................................................................................... 115
A. Verhouding ondernemingen – consumenten (B2C) ........................................................................... 115
B. Verhouding tussen ondernemingen onderling (B2B) .......................................................................... 116
Titel IV – Mededingingsrecht .................................................................................................................................. 118
§1. ALGEMEEN ............................................................................................................................................................ 118
§2. EERSTE LUIK: MEDEDINGINGSBEPERKENDE OVEREENKOMSTEN ART. VI.1 WER ................................................................. 118
§3. TWEEDE LUIK: MISBRUIK VAN ECONOMISCHE AFHANKELIJKHEID ART. IV.2/1 WER ........................................................... 121
4
, ALGEMENE INFORMATIE
LES 1 – 13/02
Overzicht van de materie
• Situering van het economisch recht
o Bronnen (internationaal + nationaal)
o Actoren (onderneming en consument)
o Economisch grondslagenrecht (gelijkheidsbeginsel + vrijheid van handel)
• Verrichten van een economische activiteit
o Starten van een economische activiteit bv. KBO
o Economische transacties bv. hoofdelijkheid, bewijs, betalingsachterstand
• Handelscontracten
o Handelsagentuurovereenkomsten
o Commissieovereenkomsten
o Concessieovereenkomsten
o Franchising
o Verzekeringsovereenkomsten
• Marktpraktijken en consumentenbescherming
o Informatie aan consumenten
o Prijspromoties
o Oneerlijke praktijken
o Overeenkomsten tussen ondernemingen en consumenten
• Mededinging: gastcollege
o Cf. Europees mededingingsrecht à lijkt heel erg sterk op het Belgisch mededingingsrecht
dus niet nodig om daar nog in detail op in te gaan in dit vak
• Prijzenregulering (RS)
EXAMEN: vooral kennen wat we in de les zien à lesnotities zijn het belangrijkste, het boek is een leidraad
• Zie ECTS-fiche studiegids
o 45% casussen à over marktpraktijken, betalingsachterstand, handelscontracten
o 45% theorievragen
o 10% juist/niet juist stellingen met een korte motivering van 2 à 3 lijnen
• Wetgeving: alle teksten van reglementaire wetgevende aard mag je meenemen dus ook andere
teksten dan codex
5
, TITEL I – ALGEMEEN
HOOFDSTUK I – SITUERING VAN HET HANDELS-, ECONOMISCH EN ONDERNEMINGSRECHT
§1. BEGRIPPEN HANDELSRECHT, ECONOMISCH RECHT EN ONDERNEMINGSRECHT
Inleiding
• Het economisch recht omvat het “oude” handelsrecht
• Het handelsrecht is opgeheven via de wet houdende hervorming van het ondernemingsrecht
o Met ingang van 1 november 2018
o Opheffing van begrip ‘handelaar’ + invoering van nieuw algemeen ‘onderneming’sbegrip
§ Reden: ‘handelaar’ was niet meer aangepast aan de maatschappij en moest
gemoderniseerd worden
o MAAR
§ Transacties tot en met 31 oktober 2018 vallen nog onder het “oude” recht
§ Heel wat regelen uit het “oude” handelsrecht werden behouden
• Worden nu gewoon vastgeknoopt aan het begrip ‘onderneming’
§ Kennis van het handelaarsbegrip is noodzakelijk om de modernisering via het
ondernemingsbegrip te begrijpen
Het economisch recht omvat minstens twee categorieën van regels
1. Omvat enerzijds: regelen van privaatrecht dat van toepassing zijn op verrichtingen van ondernemingen
en erop gericht zijn tansacties tussen ondernemingen soepel en efficiënt te laten verlopen
• à Regelen van privaatrecht gericht op efficiënt en soepel verkeer
Bv. bewijs en hoofdelijkheid: A en B verbinden zich ten aanzien van C tot een schuld van 500k voor
de aankoop van goederen, in het burgerlijk recht geldt het principe van de schuldsplitsing (schuld
wordt gesplitst in gelijke delen tussen alle schuldenaars) dus C zou van elke partij 250k moeten
vragen. In het ondernemingsrecht (oude handelsrecht) geldt het mededingingsrecht en zijn de
schuldenaars hoofdelijk gehouden en kan C de volledige som bij A of B gaan vragen en moeten zij
dat onderling recupereren. Dit maakt het voor ondernemingen gemakkelijker omdat het makkelijker
is om slechts aan 1 persoon te moeten vragen voor het gehele bedrag + het is niet nodig om de
solvabiliteit van beide partijen te gaan onderzoeken want één partij die kan betalen is voldoende
2. Omvat anderzijds: regelen van publiek en privaat recht die er specifiek toe strekken de economische
activiteit te organiseren met het oog op de verwezenlijking van een economische ordening en een
economisch sturingsbeleid
• à Regelen van publiek recht veelal gericht op sturing
o Nastreven van economische doeleinden van conjuncturele aard of van structurele aard
§ Maatregelen van conjuncturele aard = maatregelen die een tijdelijk structuur
creëren bv. maatregelen om de effecten van de hele hoge energie beperkt te
houden voor bepaalde entiteiten, prijsbeleid
§ Maatregelen van structurele aard = maatregelen die voor een lange periode een
structuur creëren en inwerken op de markt op lange termijn
Bv. door de regels inzake mededingingsrecht mogen ondernemingen die elkaars
concurrent zijn in géén geval prijsafspraken maken
6
, • à Regelen van privaatrecht gericht op ordening
o Nastreven van het algemeen belang + het evenwicht tussen rechtmatig geachte belangen
Bv. regelen inzake de consumentenbescherming
• Internationale bronnen
o Internationale verdragen en bepalingen
o Interpretatie van regelen met internationale oorsprong
o Verhouding tot het nationale recht
• Nationale bronnen
o Wetgevende macht
o Uitvoerende macht
• Beleidsovereenkomsten
A. INTERNATIONALE BRONNEN
1. INTERNATIONALE VERDRAGEN EN BEPALINGEN
1. Verdragen die een algemene regeling inhouden voor het internationale economisch ruilverkeer
• Toepassing: World Trade Organisation (WTO) à GATT, GATS, TRIPS en DSU
WTO-regeling Regeling die de regels vaststelt voor
DSU Dispute Settlement U… Geschillenbeslechting
Trade Related Aspects of Intellectual Intellectuele eigendomsrechten
TRIPS
Property Rights
General Agreement on Tarifs and Services Grensoverschrijdende aanbieding van
GATS diensten (dienstenovereenkomsten met
grensoverschrijdend aspect)
GATT General Agreement on Tarifs and Trade Internationale handel in goederen
• Bepalen de spelregels voor de internationale handel
• Gelden enkel voor verdragsluitende staten à niet voor ondernemingen
• Principes die terug te vinden zijn in GATT (en ook in GATS en TRIPS)
o Principe van meestbegunstiging = Most Favoured Nation Treatment = als een
verdragsluitende staat een voordeel toekent aan een lidstaat moet die dat voordeel ook
toekennen aan alle lidstaten van de WTO
Bv. VS beslist om bij de invoer van auto’s de douanerechten te verlagen met 10% voor
wagens die worden ingevoerd vanuit Japan. Dan moet de VS ook dezelfde voordelen
onmiddellijk en onvoorwaardelijk moeten toekennen aan ALLE leden van de WTO
7
, o Principe van non-discriminatie = voor de goederen die je invoert mag je geen andere
behandeling hanteren dan voor de eigen geproduceerde goederen
o Verbod van kwantitatieve beperkingen
o Reductie van (geen verbod op) douanerechten (streven naar)
o Principe van eerlijke concurrentie
§ Verbod op dumping = het op een markt brengen van goederen beneden hun
normale waarde à goederen worden vanuit een lidstaat van de WTO geëxporteerd
naar andere lidstaten van de WTO aan bedragen lager dan hun normale waarde
• Praktijk die uitgaat van ondernemingen
o Hen kan niets verboden worden MAAR deze regeling geeft de
mogelijkheid aan verdragsluitende staten
• Beneden normale waarde op de markt brengen
• Vereist dat er ernstige schade kan worden toegebracht aan een bedrijfstak
• Mogelijke actie als er dumping is + die kan ernstige schade toebrengen: anti-
dumping rechten bv. bijkomende douanerechten
§ Verbod op subsidies bv. belastingvoordelen die aan bedrijven worden toegekend
• Praktijk die uitgaat van de verdragsluitende staten
• Twee categorieën
o Export en “local content” subsidies à sowieso verboden
§ Zijn altijd in strijd met de regeling van de WTO
§ Exportsubsidies = subsidies louter gericht op exportbevordering
§ “Local content” subsidies = subsidies die worden toegekend
aan ondernemingen die lokale grondstoffen gebruiken
o Actionable subsidies à niet altijd verboden
§ Twee mogelijke acties
• Optreden via geschillenbeslechting
• Optreden via countervailing measures = maatregelen
die worden genomen tegen de actionable subsidies
EXAMEN: “Dumping is onder alle omstandigheden verboden, juist of fout?“
à Fout want dat is enkel verboden als dat ernstige schade kan aanbrengen aan een bedrijfstak
2. Verdragen die een economische integratie nastreven
Bv. vrijhandelszone, douane-unie, economische unie
• Vrijhandelszone = zone waar goederen vrij circuleren zonder dat douanerechten van toepassing zijn
• Douane-unie = er is een gemeenschappelijk beleid met betrekking tot goederen die in de douane-
unie worden geïmporteerd uit derde landen bv. de EU is een douane-unie met vrij verkeer
o Gaat verder dan vrijhandelszone
• Europese Unie: verdere integratie van het recht via Verordeningen en Richtlijnen
o Verordeningen: zijn rechtstreeks toepasselijk
o Richtlijnen: moeten in het nationaal recht worden omgezet
§ Harmonisatie van wetgeving
• Minimale harmonisatie = harmonisatie die bepaalt welke bescherming
minimaal aan consumenten moet worden geboden in elke EU-lidstaat
o De lidstaten kunnen in bijkomende bescherming voorzien
8
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper romeeverbeke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,99. Je zit daarna nergens aan vast.
