Beginselen van het bouwrecht: Les 1 19/02/2024
We hebben verschillende docenten die dit vak gaan geven. Als eerste is Prof. Dr. Kristof
Uytterhoeven aan de beurt. We gaan kennismaken met juridisch taalgebruik in de lessen van
Kristof.
Doel en inhoud van het OPO
Doel = als (toekomstig) architect vertrouwd worden met basisbeginselen van (bouw)recht en
bouwmanagement
Inhoud → vier onderdelen
• Beginselen van (bouw)recht – Prof. Dr. Kristof Uytterhoeven
• Beginselen van bouwmanagement – Jozef Hessel
• De sociaaleconomische positie van de startende architect en de architectuurmedewerker –
Paulien Gekiere
• Ruimtelijke ordening en stedenbouw – Prof. Dr. Hans Leinfelder
Examen OPO
• Schriftelijk examen
• Vier onderdelen
• Examencijfer = gewogen gemiddelde van de deelcijfers
Examen onderdeel beginselen (bouw)recht
• 20 multiple choice vragen
• Vier antwoordmogelijkheden per vraag
• Slechts 1 antwoordmogelijkheid per vraag is correct
• Per vraag 1 punt
• Geen giscorectie
• Toegelaten hulpmiddelen:
• Wetteksten gepubliceerd op toledo
• Regels inzake gebruik worden op toledo gepubliceerd
• Opgelet —> niet naleving = onregelmatigheid
Hoofdstuk 1: toepasselijke wetgeving
Algemeen overzicht
Welke wetten gaan we allemaal tegenkomen in dit deeltje over bouwrecht?
NBW = nieuw burgerlijk wetboek en is
de algemene kamer.
Ondernemingsrecht = meer speci ek en
geënt op ondernemingen. Als architect
ben je een onderneming.
Door Noa Van Bos 1
fi
,Het oud burgerlijk wetboek dateert uit 1804 en heeft wat wijzin-gingen ondergaan in de loop der
jaren. Vanaf de periode van 2018 is men gaan werken aan een nieuw burgerlijk wetboek. De
minister van justitie heeft daaraan meegewerkt, Koen Geens. Koen is advocaat en emeritus
hoogleraar aan de KU Leuven.
Boek 1 is heel klein en bevat maar 13 artikelen. Het zijn algemene bepalingen en is zeer klein.
Boek 3 gaat over goederen. Het gaat over bijvoorbeeld de wet om op de grond van iemand
anders een gebouw te mogen optrekken.
Boek 5: verbintenissenrecht zijn algemene regels over contracten en verbintenissen. Dit boek zal
de core business zijn van deze les.
Boek 6 is nog niet in werking getreden. De tekst is heel recent aangenomen in de kamer en zal
waarschijnlijk op 1 januari 2025 in werking treden.
Boek 7 is een groot vraagteken en het is niet geweten wanneer deze klaar is.
Boek 8 is het oudste boek
Ondernemingsrecht
Boek 14 bestaat al niet meer, dus eigenlijk hebben we er 19 in plaats van 20. We gaan deze
boeken niet allemaal in extenso bespreken, het is gewoon een overzicht. Het grote zwaartepunt is
de consumentenbescherming.
Als je een contract sluit met een cliënt, heb je een heel lang contract met clausules. De artikels in
een contract = clausules. De consument wordt enorm beschermd.
Door Noa Van Bos 2
, Deze de nitie geldt als er geen andere speci eke de nitie is (met uitzondering van boek 6, 19 en
20):
Algemene de nitie van onderneming = in beginsel elk van de volgende organisaties (art. I. 1,
eerste lid, 1° WER):
• iedere natuurlijke persoon die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent
• iedere rechtspersoon
• iedere andere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid
• Zelfstandige AR = onderneming in de zin van art. I. 1, eerste lid, 1° WER
• Belangrijk voor de toepassing van de bepalingen van het WER (voor zover er geen andere
de nitie geldt)
• Belangrijk voor bewijs door en tegen ondernemingen (zie boek 8 NBW)
Maatschappen zijn samenwerk vormen, al dan niet tijdelijk.
Belangrijk: Je moet weten is dat je als zelfstandige architect een vennootschap bent, een
onderneming.
• Onderneming” voor de toepassing van boek VI WER (art. I.8., 39° WER), boek XIX WER (art.
I,221, 4° WER) en boek XX WER (art. I.23, 7°/1 WER) =
• iedere natuurlijke persoon of rechtspersoon
• die op duurzame wijze = met een zekere regelmaat (⟷ eenmalige handelingen)
• een economisch doel nastreeft = aanbieden van goederen en diensten op de markt
• met de bedoeling een rendement te behalen
• afnemer betaalt tegenprestatie die minstens de kosten dekt
• alsmede zijn verenigingen
• Zelfstandige AR-natuurlijke persoon en AR-rechtspersoon = onderneming voor detoepassing
van boek VI, boek XIX en boek XX WER
De volgende wet komt uit Europa. Deze wet verplicht die lidstaten om hun wet aan te passen en
zo te komen tot een veralgemenisering over de wet in heel de EU:
• “Onderneming” in de zin van de wet 02.08.2002 betre ende de bestrijding van de
betalingsachterstand bij handelstransacties (art. 2, lid 2 WBBH) =
• elke organisatie
• die handelt
• In het kader van haar zelfstandige economische of beroepsmatige activiteit
• ook wanneer die slechts door één persoon wordt uitgeoefend,
• Zelfstandige AR-natuurlijke persoon en AR-rechtspersoon = onderneming voor de toepassing
van WBBH
Men wil vermijden dat tussen ondernemingen facturen niet of laattijdig betaald worden met
deze wet!
De de nities worden niet letterlijk gevraagd!
Aanneming van werk en diensten
Zeer beperkt aantal (verouderde) regels in het oud BW
• art. 1708, 1710 en 1711 oud BW = algemene bepalingen
• art. 1779 en 1787-1799 oud BW = hoofdstuk over huur van werk en van diensten
• art. 2270 oud BW = tienjarige aansprakelijkheid (samen te lezen met art. 1792 oud BW)
• Geen apart hoofdstuk over het architectencontract → architect wordt slechts sporadisch
vernoemd
• Rechtspraak en rechtsleer zijn belangrijke bron van recht
Door Noa Van Bos 3
fi fi fi fi fi fi ff
,Bijzondere wetten
Statuut en deontologie van de architect
• Wet 20.02.1939 op de bescherming van de titel en van het beroep van architect
• Wet 26.06.1963 tot instelling van een orde van architecten (Wet OvA)
• KB 31.05.1965 tot goedkeuring van het door de Nationale Raad van de
• Orde der Architecten vastgesteld stagereglement
• KB 16.11.2022 tot goedkeuring van het door de nationale raad van de Orde van architecten
vastgestelde Reglement van beroepsplichten
• KB 19.01.2023 houdende uitvoering van de wet van 26 juni 1963 tot instelling van een Orde van
architecten
De wet van de bescherming van de architect dateert uit 1939 en is al meer dan 80 jaar oud. Je
kan dus wel begrijpen dat deze verouderde termen en zaken bevat.
Bij de orde van de architecten zijn er ook verkiezingen voor de orgaansleden. Provinciaal,
nationaal en de raad van beroep. Er zijn opnieuw verkiezingen geweest tussen 28 september en
12 oktober 2023.
Als architect heb je een aantal verzekeringen die je verplicht moet afsluiten:
• Wetgeving aangaande de verplichte verzekering in de bouwsector
• Wet 31.05.2017 betre ende de verplichte verzekering van de tienjarige aansprakelijkheid van
aannemers, architecten en andere dienstverleners in de bouwsector (Wet-Peeters)
• Wet 09.05.2019 betre ende de verplichte verzekering van de burgerlijke
beroepsaansprakelijkheid in de bouwsector (Wet-Ducarme)
• Wet 09.07.1971 tot regeling van de woningbouw en de verkoop van te bouwen en in aanbouw
zijnde woningen (Woningbouwwet of Wet Breyne) + KB 21.10.1971 houdende uitvoering van de
wet van 9 juli 1971
De laatste wet gaat over de consumenten beschermen. In de jaren 90 is de wet van 1971
aangepast zodat consumenten hun geld niet kwijt zijn als ze een voorschot moeten betalen bij
een onafgewerkt gebouw. Dit was in het verleden heel vaak zo.
Overheidsopdrachten
• Wet 17.06.2016 inzake overheidsopdrachten
• KB 18.05.2017 plaatsing overheidsopdrachten klassieke sectoren
• KB 14.01.2013 tot bepaling van de algemene uitvoeringsregels van de overheidsopdrachten
• Opzoekingen→ https://bib.kuleuven.be/rbib/collectie/e-bronnen#be
• (vooral) federale regelgeving: https://www.ejustice.just.fgov.be/wet/wet.htm
• Vlaamse regelgeving: https://codex.vlaanderen.be/
Hoofdstuk 2: Onderscheid openbare orde, dwingend recht en aanvullend recht
Belang van het onderscheid
Henri De Page: de de nities van hem waren al bestaande in 1948.
Wel wat aangepast, maar de de nities van openbare orde komen
deels van hem.
Henri was een Belgische jurist. Hij wordt algemeen beschouwd als
een van de grootste juristen van de 20e eeuw.
Onderscheid is van belang voor wat betreft contractvrijheid van
partijen
• contractsvrijheid→ contractspartijen zijn vrij om inhoud van
contract te bepalen, voor zover dit voldoet aan de bij wet
bepaalde geldigheidsvereisten (art. 5.14, tweede lid NBW)
Door Noa Van Bos 4
fiff fi
,• vraag = mogen partijen bij een contract van een rechtsregel afwijken in het contract dat zij
sluiten? Neen!
• aanvullend recht laat contractvrijheid bestaan → contract mag afwijken van regels van
aanvullend recht
• contractvrijheid wordt beperkt door regels van dwingend recht en openbare orde → geen
afwijking van openbare orde of van regels van dwingend recht (art. 1.3, derde lid NBW)
Het onderscheid zelf
Openbare orde
• = “rechtsregel die de essentiële belangen van de staat of van de gemeenschap raakt of die in
het privaatrecht de juridische grondslagen bepaalt waarop de maatschappij berust, zoals de
economische orde, de morele orde, de sociale orde of de orde van het leefmilieu” (art. 1.3,
vierde lid NBW)
• = bescherming algemeen belang
• vb. wet van 20.02.1939 op de bescherming van de titel en van het beroep van architect
• vb. tienjarige aansprakelijkheid (art. 1792 en 2270 oud BW) —> instortingen
• gevolg = van regels van openbare orde mag niet worden afgeweken in een contract (art. 1.3,
derde lid NBW)
Dwingend recht
• = “de rechtsregel die is vastgesteld ter bescherming van een partij die door de wet als zwakker
wordt gehouden” (art. 1.3, vijfde lid NBW)
• ` = uitsluitend bescherming private belangen
• vb. Handelshuurwet
• vb. Woningbouwwet
• gevolg = van regels van dwingend recht mag niet worden afgeweken in een contract (art. 1.3,
derde lid NBW)
Geldigheid van contracten en openbare orde/dwingend recht
• contract mag geen ongeoorloofd voorwerp hebben (art. 5.27, 3° en 5.51 NBW)
• contract mag geen ongeoorloofde oorzaak hebben (art. 5.27, 4° en 5.56 NBW)
Contract dat niet voldoet aan de geldigheidsvereisten = nietig (art. 5.57, eerste lid NBW)
• → nietigverklaring ontneemt het contract zijn gevolgen vanaf de dag waarop het is gesloten
(art. 5.62, eerste lid NBW)
• → contract wordt geacht nooit te hebben bestaan
Verschil tussen openbare orde en dwingend recht in concreto:
• Van een regel van openbare orde kan niet worden afgeweken bij het sluiten van het contract,
noch kan de nietigheid nadien worden bevestigd (art. 5.61, vierde lid NBW)
• Van een regel van dwingend recht kan niet (de nitief) worden afgeweken bij het sluiten van
het contract
• Afwijking van regel dwingend recht bij sluiten van contract → wanneer regel van dwingend
recht toepassing vindt tijdens uitvoering van contract, kan beschermde persoon:
• afstand doen van geboden bescherming (nietigheid) (zie art. 5.61, eerste, tweede en derde
lid NBW), of,
• de geboden bescherming (nietigheid) inroepen (art. 5.58, tweede lid NBW)
Aanvullend recht
• Van rechtsregels van aanvullend recht, mag steeds geheel of gedeeltelijk worden afgeweken
in een contract
• Komen partijen geen (afwijkende) contractuele regeling overeen, dan vullen de rechtsregels
het contract aan
• vb. verborgen gebreken bij koopcontracten
• vb. (in beginsel) Boek 5 NBW
→ “De bepalingen van dit boek zijn van aanvullend recht tenzij uit de tekst of de draagwijdte
ervan blijkt dat ze geheel of gedeeltelijk een
Door Noa Van Bos 5
fi
, Les 2 26/02/2024
Deel I. Inleiding tot het statuut en de deontologie van de architect
Hoofdstuk 1. De wet van 20 februari 1939
Deze wet is de bescherming van de titel en ook de
bescherming van de architect. De wet is meer dan 80
jaar oud en al wat gedateerd. Er zijn al een aantal
wijzigingen geweest: bijvoorbeeld wet de la Ruel heeft
mogelijk gemaakt dat vennootschappen het beroep
van architect kunnen uitoefenen. Toch is de wet is aan
herziening toe.
Op dit moment is er een wetsvoorstel aanhangig
waarbij er een beperkte wijziging van de wet wordt
doorgevoerd. Dit zal geen fundamentele wijziging
inhouden. De basisprincipes worden niet aangepast.
1. Ratio legis van de wet van 20.02.1939
• MvT, Parl. St. Kamer 1936-37, nr. 236, p. 2:
• Bescherming van de opdrachtgever en van het algemeen belang → openbare orde (art. 1.3,
vierde lid NBW)
Hier ziet u de memorie van toelichting. Dit is een voorbereidend stuk, een toelichting bij het stuk
zoals dat door te regering destijds is neergelegd in de kamer. De regering legt hierin uit waarom hij
een nieuwe wet tot stand wil brengen.
Als eerste zien we dat de wet deels tot stand is gekomen op vraag van de beroepsgroep van de
architecten. Nu zouden diezelfde beroepsgroep deze wet willen afscha en (50%). “eischen der
architecten”
De puntjes die aangehaald worden kunnen we vandaag de dag nog toepassen en zijn nog altijd
belangrijk.
1. Veiligheid van de bewoners is nog altijd accuraat omdat het de bedoeling is dat we gebouwen
ontwerpen die stevig zijn en die beantwoorden aan bepaalde vereisten zoals stabiliteit en
veiligheid.
2. Hygiene kunnen we vertalen naar de EPB vereiste, ventilatie
3. Esthetiek spreekt voor zich. De architect is een ontwerper en niet alleen een technicus.
4. Medewerking tot het behoud van het artistiek bezit van land
5. Verdediging der kapitalen spreekt ook voor zich. Een architect is een extra kost aan de
bouwheer, maar dat heeft als gevolg dat we duurzamere gebouwen gaan tot stand brengen.
Zijn deze aspecten juist geen elementen die meespelen om de wet te behouden, maar dan wel in
de gewijzigde zin?
Door Noa Van Bos 6
ff
