in deze samenvattingen zijn alle lessen verwerkt. Bij belangrijke experimenten of werken van filosofen staat er een uitgebreide uitleg bij. Ook zijn er enkele schama's in verwerkt om bepaalde zaken meer duidelijkheid te geven.
Inleiding tot de filosofie
1ste Bachelor Communicatiewetenschappen
Luisa Valentina Elst
2023-2024
1
,Inleiding tot de Filosofie
Les 1: 21 februari
Thema 1: Ethiek (Deel 1) over het goede en het juiste
begrippen:
- Waarden: algemene morele uitgangspunten, aspecten van het leven die we
belangrijk (‘waardevol’) vinden. Drukken een beoordeling of evaluatie uit
bv: “Tolerantie is de basis van onze democratie.”
→ Er wordt verondersteld dat onze democratie iets is dat in stand gehouden moet
worden want het heeft een basis nodig en die basis is tolerantie.
“Alles staat of valt bij eerlijkheid.”
"Gezondheid is een kostbaar goed.”
- Normen: concrete gedragsbepalingen , specifieke regels die ons voorschrijven
wat we moeten of mogen doen
drukken een plicht of een permissie (toestemming) of een verbod uit
bv: “breek nooit je belofte.”
“Een leugentje om bestwil is toegestaan.”
"Je moet de waarheid spreken.”
Afbakening van de ethiek:
→ discipline binnen de filosofie
→ Ethiek= moraalfilosofie
- ethiek houdt zich bezig met alles wat moreel is
begrippen van de ethiek:
- moreel: wat overeenstemt met de heersende waarden en normen
bv: de zieke verzorgen
- immoreel: wat de heersende waarden en normen schendt
bv: uitsluiting o.b.v. racisme
- A-moreel: waarbij geen waarden en normen betrokken zijn
bv: de zon komt op in het Oosten
niet morele waarden: schoonheid
bv: dit schilderij is mooi (hoort samen bij de waarde schoonheid)
→ Afbakening van het domein van de ethiek: moreel versus a-moreel
- Moraal: Stelsel van normen en waarden , dat betrekking heeft op het handelen
van mensen
“ In de moraal van de antiek-Griekse cultuur stond dapperheid hoog
aangeschreven.”
2
, - Ethiek: studie van normen en waarden, die zich richt op de vraag welke normen
en waarden we kunnen rechtvaardigen
bv: “Waarom moeten we gezondheid beschouwen als een belangrijke waarden?”
Kerntaak van de ethiek:
→ niet beschrijven
→ niet verklaren
→ geldigheid onderzoeken van normen en waarden
Hoe rechtvaardig je een norm?
→ NIET door oorzaken te formuleren
→ WEL door redenen te formuleren voor die norm
- Welke normen en waarden kunnen we met goede redenen verdedigen?
- Wanneer kunnen we van goede redenen spreken?
- De ethiek is zelf normatief: ze vormt een oordeel over de geldende normen en
waarden en geeft dus aan welke normen en waarden we zouden moeten naleven
ethiek wetenschappelijke discipline:
Een raadseltje uit de fysica
(situatie zonder luchtweerstand)
A. Een steen die twee keer zo zwaar is, komt twee keer sneller neer
B. Een steen die twee keer zo zwaar is, komt vier keer sneller neer
C. Het gewicht speelt geen rol; zelfs een pluimpje en een betonblok zouden even
snel neerkomen
→ Antwoord op deze vraag vergt feitelijke onderbouwing, experimenteel. Er is geen
ruimte voor eigen mening.
Het funderingsprobleem:
- op wat baseert de ethiek zich?
- centrale gedachte: LOGISCHE KLOOF TUSSEN ZIJN EN BEHOREN (MOETEN)
→ Uit de contatering dat iets het geval is , volgt niet dat we iets moeten doen (of nalaten);
uit een feit kan niet zonder meer een norm worden afgeleid.
uitspraak:
vlees eten veroorzaakt leed bij dieren…
→ conclusie: we mogen geen vlees eten→ normatieve uitspraak!!!!!
=> Logisch is deze redenering niet geldig
=> UIT FEITEN KAN JE GEEN NORMEN AFLEIDEN…
2 vergaande implicaties:
1) Het hele wetenschappelijke instrumentarium van feiten, verklaringen,
experimenteel bewijs, etc. is niet bruikbaar in de ethiek
2) De hele (exacte) wetenschap kan geen sluitend argument geven over hoe we ons
leven moeten leiden
3
, geen ultieme fundering
- een correcte redenering om normen te rechtvaardigen bevat naast feitelijke ook
normatieve argumenten
uitspraak:
A) vlees eten veroorzaakt leed bij dieren
B) We mogen geen leed veroorzaken bij dieren
→ We mogen geen vlees eten…
MAAR: Wat gerechtvaardigd de bewering dat we geen leed mogen veroorzaken bij de
dieren?
→ Puur op basis van de feiten kan je geen normen afleiden, je het daar op z'n minst nog een
andere norm voor nodig en die andere norm heeft op zijn beurt om geldig te zijn ook een
normatieve rechtvaardiging nodig => REGRESSUS AD INFINITUM
- er is geen ultieme fundering bij de normen in de ethiek
- Objectivisme: De juistheid van de algemene morele uitgangspunten kan
bewezen worden
- Relativisme: uiteindelijk zijn normen en waarden altijd relatief, het is zinloos om te
proberen ze te rechtvaardigen. De stelling die ervan uit gaat dat er geen ultiem
fundament is voor onze waarden en onze normen, ze zijn altijd relatief dus het
heeft ook geen zin om ze te proberen rechtvaardigen… ik vind wat ik vind, jij vindt
wat jij vindt…
- Tussenweg: Het heeft zin om algemene morele uitgangspunten te onderzoeken
en na te gaan welke morele consequenties ze met zich meebrengen. (moeilijkste
wegen om te bewandelen)
het probleem van relativisme:
ten opzichte van wat zijn normen en waarden relatief?
● cultuurrelativisme (geografisch en historisch) bv. de doodstraf (Amerika vs.
Europa= verschillende gevoeligheden… is een FEIT)
- standaard discussies: universele rechten van de mens (cultureel bepaald
dus constante discussie)
→ fundamentele verschillen tussen culturen
- Wat met bv. vriendschap? liegen? (overal, in elke cultuur als waardevol en
immoreel beschouwt)
→ cultuuroverstijgende normen en waarden
→ redenen kunnen overtuigend zijn
● subjectivisme bv. emotivisme
- morele uitspraken zijn uitdrukkingen van een (individueel) gevoel
- ethische discussie= uiten en beïnvloeden van gevoelens
- de waarde die je belangrijk vindt gegrond zijn in je gevoel: ik vind
vriendschap belangrijk omdat ik me goed daarbij voel en omdat ik me slecht
voel als er tegen de waarde van vriendschap wordt ingegaan.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper luisavalentinaelst. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.
