Opvoedingsondersteuning: visie en
kwaliteit
1. Opvoedingsondersteuning van praktijk naar theorie en terug: een
delphi-onderzoek
1.1 Inleiding
Onderzoeksproject van de Vlaamse Gemeenschap
» Conceptueel kader ontwikkelen voor gezins- en opvoedingsondersteuning
met daaraan gekoppeld een kwaliteitskader
» Een evaluatie maken van het bestaande aanbod van
opvoedingsondersteuning in Vlaanderen
» Beleidsvoorstellen formuleren
1.2 Waarom een onderzoek over opvoedingsondersteuning?
Op verschillende terreinen van de samenleving werd de zinvolheid van en de
behoefte aan opvoedingsondersteuning onderkend
Het verdrag betreffende de Rechten van het Kind
» De overheid moet ouders bijstaan in de opvoeding van hun kinderen
» De optimale ontwikkeling van kinderen en jongeren bevorderen door
initiatiefnemers financieel te ondersteunen voor de inrichting van hun
activiteiten op het gebeid van opvoedingsondersteuning
Hierdoor zijn er heel wat nieuwe voorzieningen ontstaan en bestaande
voorzieningen zijn zich gaan profileren op het gebied van
opvoedingsondersteuning (hierdoor is het aanbod niet meer overzichtelijk)
Opvoedingsondersteuning functioneert op het common sense niveau als een
containerbegrip – hierin komen dus meerdere betekenissen samen deze
onduidelijkheid biedt ruimte voor een eigen invulling door de betrokkenen
grote spraakverwarring zodat een dialoog tussen de verschillende partijen
onmogelijk wordt
Doel: het aanbod meer structureren, beter kunnen afstemmen op de vragen en
inzichtelijker maken
1.3 De onderzoeksdoelstellingen
(1) Het ontwikkelen van een algemeen conceptueel kader voor gezins- en
opvoedingsondersteuning, met inbegrip van kwaliteitscriteria
(2) Het uitvoeren van een sterkte- en zwakteanalyse van het
opvoedingsondersteunende aanbod in Vlaanderen, met aandacht voor het
aanbod aan gezinnen in het algemeeen (basisaanbod), het aanbod aan
specifieke doelgroepen (intensievere ondersteuning) en de (al dan niet
aanwezige) dwarsverbindingen
(3) Het formuleren van toekomstige beleidsscenario’s
1.4 Keuze van de onderzoeksmethodologie
,Begrijpen wat men in het praktijkveld onder opvoedingsondersteuning verstaat
en welke activiteiten men als opvoedingsondersteunend organiseert
1.4.1 Welke onderzoeksmethodologie was bruikbaar?
4 delphironden met 2 doelen:
» Het ontwikkelen van een begripsomschrijving voor
opvoedingsondersteuning
» Het uitvoeren ven een sterkte- en zwakteanalyse van het
opvoedingsondersteunende aanbod in Vlaanderen
1.4.2 Kenmerken van een Delphi-onderzoek
Hierin staat een iteratieve bevraging van het praktijkveld centraal er wordt
vanuit gegaan dat praktijkwerkers zelf in staat zijn om de relevante informatie
met betrekking tot de gestelde onderzoeksvragen aan te brengen
Het antwoord dat de praktijkwerkers geven op de onderzoeksvragen wordt
hertaald en samengevat (ivm anonimiteit van de respondenten). Deze
samenvattingen worden herhaaldelijk opnieuw voorgelegd aan de
informanten totdat een consensus is bereikt over wat
opvoedingsondersteuning nu net is
1.4.3 Aandacht voor de methodologische disciplinering
Door te werken met schriftelijke werkende groepen wordt een specifieke nadeel
teniet gedaan, namelijk het wegdrukken van meer bescheiden personen door
dominerende personen, het aanpassen van de eigen mening aan die van de
personen met een hoge status, het gebrek aan denktijd, het praktische probleem
van het bij elkaar krijgen van dure, drukbezette personen, het slecht
controleerbaar zijn van de uitkomsten van de groepsdiscussie, het moeilijk n de
hand kunnen houden van de discussie en het noodzakelijk subjectieve element in
de rapportage
1.4.4 Samenstelling van het Delphipanel
Het panel werd selectief en niet representatief samengesteld garanderen dat
de verschillende soorten van deskundigen en/of visies vertegenwoordigd zijn
(geselecteerd obv functie en positie)
» Ervaringsdeskundigen zijn op het gebied van opvoedingsondersteuning
» Vertegenwoordigers zijn van alle relevante posities, invalshoeken en
belangen mbt opvoedingsondersteuning
» Ze kunnen mondeling en schriftelijk rapporteren
1.5 Verloop van het onderzoek
1.5.1 De eerste Delphironde
Nagegaan hoe de verschillende pedagogische praktijkinstanties
opvoedingsondersteuning invullen en/of definiëren
, » Aanloop: een schriftelijke vragenlijst aan een beperkt aantal leden van het
panel gevraagd of de eigen voorziening of organisatie al dan niet
activiteiten organiseerde die men als opvoedingsondersteuning beschouwt
- Antwoorden: er wordt geen onderscheid gemaakt tussen
opvoedingsondersteuning, gezinsondersteuning en zogenaamde
gezinsgericht werken
- Informaten zijn geneigd heel wat activiteiten onder de noemer van
opvoedingsondersteuning te plaatsen
» Afname interview om de betrouwbaarheid, validiteit en de bruikbaarheid
van de dataverzameling te verhogen
- De interviewvragen werden aan de informanten vooraf bezorgd
zodat ze voldoende tijd hadden om na te denken over hun antwoord
- Interviewers kunnen doorvragen over de concrete praktijkwerking
betreffende opvoedingsondersteuning
De interviewleidraad:
» De definiëring van opvoedingsondersteuning
- Definitie voorgelegd aan informaten: opvoedingsondersteuning is
een verzamelnaam voor activiteiten die het opvoedingsproces in
gezinsverband willen ondersteunen. Hierbij kunnen verschillende
functies vooropgesteld worden, afhankelijk van de doelgroep waarop
men zich richt, namelijk:
Het aanspreken en verrijken van de ‘gewone’
opvoedingssituatie
Het bewaren of herstellen van het evenwicht tussen
risicofactoren en protectieve factoren in geval van relatief
lichte druk
Het onthaal, de doorverwijzing en de oriëntering naar
orthopedagogische hulpverlening in geval van
opvoedingscrisis of problematische situatie
De activiteiten situeren zich in de preventieve sfeer en respecteren
principieel de verantwoordelijkheid, de autonomie en de groeikracht
van de ouders resp. de ouderfiguren
» Criteria voor kwaliteitsvolle opvoedingsondersteuning
- Criteria om tot kwaliteitsvolle opvoedingsondersteuning te komen
» De professionalisering van opvoedingsondersteuning
- Competenties van begeleiders van opvoedingsondersteuning peilen
(opleiding en vorming)
» Opvoedingsondersteuning als kernopdracht
- Opvoedingsondersteuning opgenomen in missie/opdrachtsverklaring
organisatie
» De samenwerkingsverbanden en de financiële middelen
- Met andere organisatie of netwerken samenwerken – gesubsidieerd
of niet
» De kwaliteit van het aanbod
- Knelpunten en problemen bij het realiseren
Onderzoeksresultaten:
Veel onduidelijkheid rond het begrip opvoedingsondersteuning
» Gebruikt als synoniem voor: pedagogische begeleiding, pedagogische
hulpverlening, ouderwerking, begeleiding van ouders
, » Grenzen tussen opvoedingsondersteuning, gezinsondersteuning en
ontwikkelingsstimulering zijn voor vele respondenten onduidelijk
» Geen duidelijk onderscheid tussen opvoedingsondersteuning, het werken
met jongeren, en het ondersteunen van professionelen die opvoedend
werk verrichten
1.5.2 De tweede Delphironde
Nagaan of de praktijkdeskundigen akkoord kunnen gaan met een nieuw
geconstrueerde werkdefinitie
Uitgangspunten:
Normatieve stellingnamen die onderschreven worden door de instantie die
opvoedingsondersteuning wil aanbieden navragen of ze (niet) akkoord zijn met
de 4 uitgangspunten en of ze deze ook in de documenten van hun organisatie
laten voorkomen
Werkingsprincipes:
Kenmerken die gebruikt worden om een bepaalde opvoedingspraktijk als
opvoedingsondersteuning te benoemen participanten akkoord met de 7
genoemde werkingsprincipes?
Het onderscheid tussen opvoedingsondersteuning en opvoedingshulp:
“het eerste werkingsprincipe verwijst naar het uitgangspunt ‘de erkenning dat
ouders bij het gewone opvoeden vragen en onzekerheden kunnen ervaren het
recht hebben om indien nodig hiervoor steun te ontvangen’. Dit uitgangspunt en
werkingsprincipe vormen een cruciaal criterium om het onderscheid te maken
tussen opvoedingsondersteuning en hulpverlening. Ga je hiermee akkoord?
Onderzoeksresultaten:
Antwoorden herleid tot 3 categorieën:
» Akkoord met de uitgangspunten/werkingsprincipes
» Akkoord met de uitganspunten/ werkingsprincipes maar er ontbreken
uitganspunten/werkingsprincipes
» Niet akkoord met een of meerdere uitgangspunten/werkingsprincipes
Panelleden konden zich goed in de werkdefinitie vinden – enkel vragen ter
verduidelijking geformuleerd: vraag naar een nauwkeurige afbakening tussen
opvoedingsondersteuning en preventie en tussen opvoedingsondersteuning en
opvoedingshulp
1.5.3 De derde Delphironde
Kwaliteitskader opgesteld voor opvoedingsondersteuning (obv ronde 1 en 2)
(1) Formuleren van criteria waaraan de activiteiten van
opvoedingsondersteuning moeten beantwoorden
(2) Meetbaar maken van de criteria door het construeren van een operationele
definitie voor elk criterium
Tijdens rondetafelgesprekken werd aan de informanten gevraagd of de
kwaliteitscriteria en de operationele definities herkenbaar, haalbaar en zinvol
waren
Onderzoeksresultaten:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper riethendrikx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,46. Je zit daarna nergens aan vast.