Samenvatting van powerpoints + wat in de les werd verteld in het vak Chronische Ziekten; Endocrinologie.
Bevat alle te kennen informatie maar zo beknopt en gestructureerd mogelijk om optimaal te kunnen blokken op korte tijd.
In 3 tussentittels: hypogonadisme, subfertiliteit, gynaecomastie
(def...
Reproductieve endocrinologie (man)
1. Hypogonadisme
1.1 Definitie
Hypogonadisme = klinische verschijnselen t.g.v. deficiëntie aan testosteron
- In vergelijking met mannelijke subfertiliteit eerder zeldzaam
- Eén van de meest frequente vorm van hypogonadisme komt voor in
associatie met syndroom van Klinefelter (±1/500 mannelijke geboorten)
1.2 Ethiologie
Oorzaak tekort aan testosteron:
- Primair hypogonadisme: verminderde afgifte testosteron door testiculaire disfunctie door
congenitale of verworven beschadiging van testisweefsel (Leydigcel) zz
o organisch
§ congenital: anorchidie (zz), Klinefelter syndroom, myotone dystrofie,
cryptorchidie
§ verworven: trauma, bilaterale chirurgie, chemo, radiotherapie, orchitis (bof)
o functioneel: veroudering (testiculaire en hypothalamische/hypofysaire disfunctie, daling
vrij testosteron meer dan het totaal door stijging SHBG)
- Secundair hypogonadisme: verminderde afgifte van gonadotrofines of GRF t.h.v. respectievelijk
hypofyse en hypothalamus frequenter
o organisch
§ congenitaal: Kallmann syndroom (+ reukstoornissen), Prader-Willy syndroom
§ verworven: schade hypothalamus, hypofyse of steel (→ tekort aan gonadotroop
RH, LH of receptoren), hemochromatose
o functioneel: reversiebel, frequent
§ opioden, glucocorticoiden
§ androgenen, anabole steroiden (zorgen voor de negatieve feedback)
§ psychotropica → hyperprolactinemie
§ malnutritie, excessief sporten
§ obesitas, DM2, co-morbiditeiten: bij obesitas en hypothyroïdie daalt SHBG
- Verminderd effect van testosteron t.h.v. targetorganen (zéér zeldzaam = androgeenresistentie)
- Constitutioneel vertraagde puberteit (veel frequenter bij jongens; 1/200): kan worden
beschouwd als een tijdelijke vorm van secundair hypogonadisme
*Klinefelter: XXY, ook typisch lange armen en benen, slechts ¼ gedetecteerd
1.3 Klinische presentatie
* Tijdens puberteit: vertraging of zelfs afwezigheid van
o secundaire geslachtskenmerken (volgens Tannerstadia, zie pediatrie) en/of testiculaire
ontwikkeling
o anosmie doet Kallmansyndroom vermoeden
* Na de puberteit kunnen volgende klachten op hypogonadisme wijzen:
o Klachten:
Meer specifiek Minder specifiek
- verlies lichaamshaar - verminderd energie
- verminderd testis volume - verminderd motivatie
- verminderd libido - verminderd mood
- verminderd spontane erecties - verminderd spiermassa
- erectiele dysfunctie - verminderd fysische kracht & functie
o Asymptomatisch maar VG van mogelijke beschadiging (na chirurgie, radiotherapie,
chemo, infectie, tumoren, stapelingsziekten) hypothalamus, hypofyse of testes
o Bij mannelijke osteoporose (vertebrale fracturen kunnen onopgemerkt)
o Klinisch:
- kleine testes (orchidometer of Prader)
- verminderde mannelijke beharing, temporale kaalheid
- droge huid met periorbitale en periorale rimpels
- gynaecomastie: borstklierweefsel (pijnlijk bij palpatie ↔ vetweefsel)
- micropenis
- eunuchoïdale lichaamsbouw (spanlengte >6cm meer dan lichaamslengte)
- hoge (vrouwelijke) stem
= indicaties voor screening van serum testosteron
1.4 Diagnose
Aanpak:
1. Bloedname ’s ochtends (in avond 25% lager): totaal testosteron meten (<10 nmol/L - 300 ng/dl)
→ herhalen ter bevestiging
2. Nakijken andere typische symptomen: vragen naar libido, seksuele klachten, energie, mood
a. botdensiteitsmeting zeker meenemen
3. Nadenken over onderliggend probleem bijv. tumor hypofyse
4. Prostaatkanker uitsluiten
5. Start testosteron-substitutie therapie voor 3 maanden: bij verbetering doorgeven
Resultaat bloedname: als T herhaald laag (conditio sine qua non voor hypogonadisme) → LH meten
- Als LH hoog: primaire vorm
Ø denk verworven of congenitale aandoening testis (karyotype)
- Als LH laag: secundaire vorm
Ø denk verworven of congenitale aandoening hypothalamus of hypofyse (kan bijv. ook dooe
bijnierschorsinsufficiëntie): meting PRL, Fe-saturatie en MRI sella turcica
Opm: bij vermoeden van ziektetoestanden die het SHBG beïnvloeden: ook vrij testosteron nemen
- Verhoogd: oestrogeen behandeling, androgeen deficiëntie, GH deficiëntie, veroudering,
thyrotoxicosis, alcohol cirrose, hepatitis
- Verlaagd: hyperinsulinemie, obesitas, acromegalie, androgeen behandeling, hypothyroidie,
nefrotisch syndroom, hypercortisolemie, familiaal
*Farmacodynamiek testosteron: 44% gebonden aan SHBG + 54% aan albumine + 2% vrij
- Vrij T: direct meten (moeilijk) of schatting o.b.v. totale tesosteron en de bindingseiwitten
- Biobeschikbaar T: vrij + albuminegebonden
1.5 Behandeling
primary hypogonadism: testosteron replacement therapy (TRT)
secondary hypogonadism:
- organisch
o als fertiliteit gewenst gonadotrofines (β-HCG met of zonder FSH)
o testosterone replacement (kan fertiliteit niet herstellen)
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mdmd12. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,16. Je zit daarna nergens aan vast.
