Samenvatting van powerpoints + wat in de les werd verteld in het vak Chronische Ziekten; Endocrinologie.
Bevat alle te kennen informatie maar zo beknopt en gestructureerd mogelijk om optimaal te kunnen blokken op korte tijd.
In tussentittels: merg, cortex, bijnierincidentaloma
Ik heb eigenlij...
Bijnierziekten
Massa: elk ±5 g
Bouw: 2 delen
- binnenste = merg (bruin): chromaffiene cellen die catecholamines (adrenaline, noradrenaline)
produceren, behoort tot paraganglia (associatie met ANS)
- buitenste = cortex/schors (wit)
o zona glomerulosa aldosteron = mineralocorticoïd: water en elektrolyt huishouding
o zona fasciculata cortisol = glucocorticoïd: energiehuishouding (omzet eiwitten
en reticularis naar glucose), effect op immuunsysteem
o zona reticularis dehydroepiandrosteendione (DHEA) = androgeen:
masculinisatie en anabolisme
↓
oorsprong: allemaal < cholesterol
Fysiologische regulatie van
- cortisol
o geregeld door ACTH geregeld door CRH, en oefent op zijn
beurt een negatieve feedback op deze 2
o ACTH en cortisol hebben dag-nacht ritme (overdag hoog, ’s
avonds laag) → meten in de ochtend
- aldosteron: geregeld door RAAS en bloeddruk
1 Merg
1.1 Feochromocytoom (pheo)
Kenmerken: regel van 10
- 10% extra-adrenaal (eerder 15%): kan zich ook buiten bijniermerg ontwikkelen
- 10% komen voor bij kinderen
- 10% familiaal (eerder 20%): MEN..
- 10% bilateraal or multiple (meer als familiaal)
- 10% recurrent (meer als extra-adrenaal)
- 10% maligne
- 10% toevallig ontdekt
Symtomen: diverse effecten van plotse vrijgave catecholamine: 6 P’s
• Pressure: hypertensie maar ook hypotensie
• Pain: hoofdpijn (occipitaal)
• Palpitaties (hartkloppingen)
• Perspiration (zweten) - angst
• Palor (bleekheid) - nadien flush
• Paroxysmaal: spontaan of uitgelokt (contrast, druk, fysische inspanning)
Diagnose:
1. Dosage cathecolamines of metabolieten in 24 uur urine:
1
, o adrenaline, noradrenaline: liever niet want vaak vals positieven bijv. door interferentie
door farmaca (→ min > 2 bovengrens)
o metanefrines: voorkeur want sensitiever
2. Beeldvorming
o CT abdomen
o MRI
o MIBG scan
Behandeling: heelkunde (meestal laparascopie)
• cave: goede preoperatieve voorbereiding essentieel: eerst a-blocker enkele weken op voorhand,
nadien zo nodig ß-blockers - CCA
2 Cortex
2.1 Hypofunctie = bijnierschorsinsufficiëntie
Oorzaken:
• Primair: destructie bijnierschors = ziekte van Addison
o auto-immuuun (al dan niet geassocieerd)
o tumoren
o infectie
o vasculair
o iatrogeen
o congenital (enzyme stoornissen)
• Secundair: door uitval hypothalamus, hypofyse as
• Tertiair: iatrogeen, na plotse stop na langdurig GCC MEEST FREQUENT
Symptomen:
• Doodmoe - spierzwakte - acute bijniercrisis
• GI: misselijk (cave: medicatie niet meer innemen)
• Hypotensie vooral orthostatisch
• Zouthonger, hypoglycemie
• Seksueel: impotentie, amenorhee, verminderde beharing
• Hyperpigmentatie (bruin) enkel bij primaire vorm (verhoogd ACTH stimuleert melatonine) -
vitiligo
Diagnose:
• Cortisol deficiëntie
o Cortisol gedaald
§ hetzij basaal ‘s morgens
§ hetzij na stimulatie ACTH (primaire vorm) of na insulinetolerantietest (ITT)
(secundaire vorm)
o ACTH gestegen als primaire vorm
• Aldosteron deficientie
o hyponatremie, hyperkaliemie (hypercalcemie)
o aldosterone gedaald
o plasma renine activitait gestegen
o verder: glycemie, HCO3 laag, calcium, TSH hoog (want meer kans op Hashimoto, DM1)
Behandeling:
• cortisol deficiëntie: hydrocortison PO (IV)
• aldosteron deficientie: 9α-fludrocortison PO
• identificatiekaart en educatie (stress rules)
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mdmd12. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
