Architectuur in context C: Landschap - les 7 8/03/2024
Modernisme 1: Landschap op zoek naar een nieuwe taal
7.1 INLEIDING
In het begin van de 20e komt er een nieuwe stijl op, de maatschappij verandert. Dit valt samen
met de instorting van de haburgse rijk
7.1.1 wat is modernisme?
• Voor WOI hele verschuiving maatschappij > tijdens de WOI is er al een nieuwe
stedenbouw opgekomen > na WOI hele wederopbouw van ruïnes en dit is ook een hele
nieuwe stad.
• Wat is het modernisme? Maatschappelijke shift, heel functionalisme en
standaardisatie
o Heel wat figuren: john wilson, frampton, aalto etc.
• Vroeg 20e eeuw: Twee moderniseringsvormen
o Bevrijden van de denkers: kunst, filosofie (bv Adolf Loos)
o Bepaalde van deze bewegingen zijn doorgevoerd naar bepaalde doctrines (bv
Le Corbusier > eigen vaste regels en standaarden opleggen)
7.1.2 Modernisme binnen de landschapsarchitectuur:
Er is geen figuur zoals le Corbusier binnen de landschapsarchitectuur, het groeit meer
vanuit de observaties van de plek en zijn kwaliteiten, op karaktervolle en veerkrachtige
ruimtes te maken.
7.1.3 Gemeenschappelijke elementen
• Landschapsarchitectuur schudt oude doctrines af en sluiten aan bij de avant garde >
inhaalbeweging tov de gewone architectuur > landschap moest volgen
• Geometrieën volgens nieuwe benadering die te maken heeft met plastische kunsten.
7.1.4 Spanningsvelden
• Relatie huis en tuin verschillen
• 2D, 3D, 4D etc
• Zie dia 13
7.1.5 Focus op 4 sleutelfiguren
Moderne landschapsarchitectuur is gestart in Europa > daarna VS en Azië
7.2 Gabriel Guevrekian
• De meest avantgardistische van de landschapsarchitectuur, hij wijkt heel hard af van
de tuintradities (radicale breuk), beperkte periode van zijn carrière was hij bezig met
tuinen, hij was daarnaast gewoon architect, actief in de CIAM
• Tableau Jardin: 2D beeld in 3D ruimte > soort kijkstuk, je kijkt naar die tuin vanuit een
bepaalde plek, heel hard gelinkt met kunst
• Instant Garden: een tuin die meteen volledig af is na de ‘installatie’ ervan, een
statische tuin die als soort monument ineens aanwezig is > planten worden erin
gezet, en worden niet ingeplant waarna je moet wachten tot de plant volgroeid is.
, • Case: jardin d’eau et de lumière, parijs > tuin met fontein, ontworpen in Parijs,
elementen met licht, kleur en reflectie
o Zijn werk en de Perzische tuinen worden vaak gelinkt (ook zijn afkomst)
• Case: tuin voor Villa Noailles > een soort kijk stuk, Zuidfrankrijk, geometrie
(driehoeken en rechthoeken), een zeer statische tuin, van een intiem gevoel naar een
openheid in de tuin (minder radicaal dan zijn vorige tuin)
• Case: villa Heim, Neuilly > combinatie van woning en terrassen, het 3D komt hier
heel sterk naar voor
7.3 Jean canneel-claes
• Belgisch en modernistisch uitgesproken. Architect qua opleiding. Heel nieuwe
manier ook van presenteren (axonometrie).
• Samen met christopher tunnard schreef hij een manifest over de moderne
landschapsarchitectuur (eens lezen dia 30). Dit manifest noemt het AIAJM
o Geometrie als fundering tuinontwerp
o Afstoten pittoreske natuurimitatie, wel respect voor de natuur
o Form follows function etc.
• Functionele tuin: sport, recreatie, banken etc
• Ruimtelijke benadering: duidelijke architecturale elementen binnen een groene
ruimte, of niet perse een formele orthogonale geometrie, maar een grid die overgaat
in slingers en paden. Zeer vrij in de ontwikkeling van de tuin, hij houdt zich niet vast
aan iets.
• Elementair ontwerp: hij is opzoek naar een wederkerend element, tuinen worden
gestandaardiseerd door hem hierdoor, hierdoor ook een heel sterke leesbaarheid
van de tuin.
o Georges Descombes betonnen elementen en landschapsontwerp
• Werken met specificiteit van de plak: elementen die het ontwerp gaat sturen.
Bijvoorbeeld bestaande bomen gebruiken om ritmiek in een tuin te krijgen, dit is het
‘centerpunt’ van zijn ontwerp.
o Vergelijkbaar systeem met PWP landscape
• Case: tuin woning Canneel > hij wou een sterke relatie tussen zijn tuin en
architectuur waardoor zijn gelijkvloers de prominente ruimtes van zijn woning
moesten zijn. (Samenwerking met Le Corbusier ging daarom niet want die bouwde
op pilaren). Zijn eigen woning was ook het briefhoofd van zijn brieven. Een heel open
en flexibele ruimte, er is een naadloze aansluiting tussen binnen en buiten. Er zijn
bloembedden (1 soort tulp),
• Case: Woning Heeremans > grid van tegels die terras en traject maken. Met zicht op
vallei.
• Case: begraafplaats verre winkel > links voorstel van de gemeente (heel formeel, niet
indruk dat dit in een vallei licht) versus rechts visie van Canneel Claes (zijne is meer
afgestemd op de bestaande context, de omgeving moest niet radicaal
getransformeerd zijn. Kenmerken van de site kunnen ontwerp echt sturen
o A project gemeente: neutraal platform op bestaande landschap
o B zijn project: vallei openhouden, veel meer aansluiten bij de bestaande
topografie
, 7.4 In Duitsland met Leberecht Migge
7.4.1 Korte biografie
• Tuinier van achtergrond, hij keek heel breed naar een landschap en ruimte (ook
met maatschappelijke blik)
• Sterk beïnvloedt door.. dia 52
7.4.2 Attitude: De architecturale tuin
• de Duitse boerentuin (geen geometrie etc)
o THOMAS MAWSON, compartimenteringen en arts and crafts beweging
• Perzikentuin in Boedapest, diagonale lijnen in tuin zijn muren, om maximale
productiviteit te generen voor de productie van de perzikbomen. Bijna
wetenschappelijk benaderd. Ook heel veel aandacht voor architecturale
elementen.
7.4.3 Attitude: Typologische benadering
• Het type (soort kamers in de tuin, de soort elementen en soort tuinen binnen een
stad), bepalen de vorm van de tuin
• Woning en stadspark: een grote open weide als centrale figuur > heeft ook heel
belangrijke sociale rol, voor de mensen in de woning en de mensen in de stad.
Ook een rondgang van een bomen pad > naast die grote weide werkt hij met
kleinere ‘kamers’ in de tuin (rozentuin, moestuin, kleine recreatieplek, etc.)
• Een type: iets dat een link kan leggen met het verleden, elementen die in
bepaalde geschiedenisperiodes gebruik werden, hij legt wel de link met de
geschiedenis, maar is wel een modernistische architect (een ander soort
modernisme). Modernisme is niet gelijk aan altijd een breuk met het verleden
maar vooral: de huidige tijdsgeest zijn.
7.4.4 Attitude: Productiviteit
• Data tekeningen die zijn project ondersteunen.
• Alles op een plek is zelfvoorzienend
• Experimenten met moestuinen en landbouwparken binnen de stad de dag van
vandaag is een hedendaags voorbeeld.
7.4.5 Attitude: Circulariteit en het gebruik van natuurlijke processen
• Denken rond circulaire economie en milieu, hergebruik van grondstoffen etc
• Zijn idee van woning en tuin is één circulair systeem > watersysteem ook
7.4.6 Case: Rüstringen Stadspark
• Groot park van 50 tot 70 stukken tuin, heel moerassig gebied, werken met een
kanaalsysteem. Brede kop van kanaal, bomenrijen en overdekte wandelingen.
7.4.7 Case: Duitse Siedlungen, interbellum
• Grote architecten binnen grote wijken > ook weer woning en tuin als één
machine, de tuin in 100% gewijd aan voedselproductie. Alle woningen hebben
ook eigen tuinen, en lager gelegen was ook een heel volkstuincomplex voor die
wijk.
