Samenvatting
Samenvatting Wijsbegeerte Tim Heysse
- Vak
- Wijsbegeerte
- Instelling
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Ik ben naar bijna elke les gegaan en heb mijn notities vergeleken met het boek.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 55 pagina's
Voorbeeld 4 van de 55 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
WijsbegeerteHoofdstuk 1: probleemstelling met Socrates
399 v.C. Athene = culturele centrum (+/- democratisch)
- Gemeenschappelijke godsdienst + ideeën à cultuur ≠ continent
Griekse mirakel
6e E v.C.: Xenophanes van Colofon: dieren zien Goden
Oorzaken
- Economische welvaart à slavenmarkt
- Impact woord: argumentatie + discussie
- Impact schrift: democratisch à niet hervormen + eigen interpretatie confronteren
o Kritische houding tegenover inzichten
Voorwaarden menselijke verklaring van nature mogelijk
- Verklaard door chaos uitleggen a.d.h.v. enkele woorden
- Principes door mensen begrepen/uitgesproken/beschreven…
Huidige natuurwetenschappen >< Grieken (orde-regelmaat-systematiek)
- Experimenten en instrumenten >< alledaagse observaties
- Rol wiskunde: enkel hemelse fenomenen (>< Archimedes)
Zelfzekerheid van Socrates
Aanklacht: goddeloosheid + misleiden jeugd
De centrale idee in het leven van Socrates
Wat is een geslaagd leven? Gelukt leven = gelukkig en goed leven
- NIET laten leiden door instinct naar aangename
- NIET sociaal aanvaarde gewoonte volgen
- Inzicht + kennis verwerven à aantonen dat bijdragen tot gelukt leven
“Niemand doet wetens en willens kwaad”: resultaat onwetendheid à inzicht/verantwoorde
kennis
Eudaimonia = geluk: bloeien; kennis van natuur
Arete = deugd: goed in datgene waar je goed in moet zijn
De apologie van Socrates
Plato: belangrijkste bron leven Socrates
Beschuldigd voor levenswijze: redetwisten over morele kwesties
- Mensen ondervragen door bewuste onwetendheid
- Opdracht Goden: levend geweten van Atheners (Delphi)
à weet betekenis van leven: houding = waardevol/leven = zinvol
, à Zekerheid: betekenis eigen leven + gelukt leven voor mensen
Inzicht onmisbaar om gelukt leven te leiden
1. Kennis van goed en kwaad + zinvol leven (A29b)
>< gehoorzamen: zowel God als mens uit angst voor dood
2. Algemene kennis (A38a)
Geldt voor alle mensen
Het debat met de Sofisten
Protagoras: vertegenwoordiger Sofisten
2e helft 5e eeuw v.C.: betalen voor onderwijs à democratisering politieke leven
- Orale cultuur: welsprekendheid/retoriek
o Kunst van goed en overtuigend spreken
- Alle waarheid relatief + niemand weet iets met zekerheid
o Homo mensura-leer: individuele mens + maatstaf voor het oordeel
o “Van alle dingen is de mens de maat, van die welke zijn, dat ze zijn, van die welke
niet zijn, dat ze niet zijn” = als je vindt dat het zo is, is het zo
o Waarheid/rechtvaardigheid: persoonlijk en tijdelijk
De neiging tot transcendentie en Socrates’ interpretatie ervan
Socrates wijst Sofisten af door:
1. Iets is niet waardevol alleen omdat mensen waardevol vinden
a. Onderscheid zijn (werkelijk zijn) – schijn (verschijnen)
2. Mensen zijn geïnteresseerd in wat echt waardevol is
a. Mens van nature geneigd tot transcendentie: verlangen om leven vanuit ander
dan persoonlijk standpunt te bekijken
b. Zijn en schijn van elkaar onderscheiden
3. Socrates beweert de zin van zijn leven en wat gelukt leven is te weten
a. Zekere kennis = oncorrigeerbaar
b. Verlangen naar transcendent standpunt: ware uitspraken
c. Zijn en schijn = onwaar en waar/onwetendheid en kennis/zekerheid en
onzekerheid
Enkele vragen
1. Wat betekent het te spreken over waarheid, kennis en zekerheid i.v.m. zingeving?
a. Wat is een gelukt en gelukkig leven?
b. Zingeving: discussie over wat mensen in beslag neemt
2. Is een transcendent standpunt een standpunt dat zekere kennis oplevert op terrein van
zingeving?
a. Mens geneigd tot transcendentie
Andere voorbeelden van zekerheid
Mensenrechten
A Declaration of Independence: God alle mensen gelijk geschapen + onvervreemdbare rechten
= mensenrechten
, - Komen toe aan persoon/subject onafhankelijk van sociopolitieke context
Marxistische filosofen: Wanneer is iemand zo een zuiver individu, los van elke sociale context?
- Voorwaarden organisatie van vrije markt à bellichaming van maatschappijvorm
Onderscheid tussen mensen en alle andere wezens
Geen rationele rechtvaardiging over mensen morele waardigheid bezitten à NIEMAND twijfelt
Persoonsidentiteit
Vorm van ervaring? Van bewustzijn? Hetzelfde lichaam?
Menswetenschappen?
19e eeuw: moderne menswetenschappen à methodenstrijd
- Eigenheid: object = mens: vindt zin in leven à basale proto-interpretatie van
werkelijkheid à reflexief en expressief
- Onderliggende sociale en psychische mechanismes blootleggen
o Geleefde interpretatie
o (auto)biografische interpretatie
o Wetenschappelijke interpretatie
- Niet alleen feiten, maar in groter verband
o Hulpwetenschappen: welke de feiten zijn uit verleden
o Geschiedschrijving: feiten in zinvol verband
§ Narratio: feiten selecteren en in structuur zetten
• Feiten krijgen een betekenis: interpretatie verleden
o Rechtvaardigen van interpretatie historicus
§ Hulpwetenschappen: controle
§ Geschiedschrijving: selectie feiten en volgorde
• Verleden zelf is geen verhaal + geen samenhang
o Historische kennis van verleden: werkt narratief, maar biedt toch kennis
Samenleven en legitimiteit
Menselijke samenlevingen = politieke gemeenschappen
- Machtsverhoudingen : niet alleen naakte macht
- Legitimiteit
o Vertegenwoordigers van een Opperwezen of volk
o De facto: mensen erkennen machthebber als legitiem, maar niet werkelijk
gerechtvaardigd
o De jure: beantwoorden aan voorwaarden van wat echte legitimiteit is
§ Neiging tot transcendentie: macht vereist de facto, maar aandacht voor
de jure
- Verlichting of ontluistering
- Ideologie (Marx)
Dezelfde vragen
1. Wat zou het kunnen betekenen i.v.m. zingeving zekerheid te hebben?
, a. Zingevende interesse van mensen
i. Persoonlijk leven + samenleven met anderen
ii. Vorm van zekerheid
1. Niet door vorm van scepticisme en relativisme
2. Waarin bestaat die transcendentie precies?
a. Niet indruk dat persoonlijk standpunt verdedigen
Transcendentie: kennis en zekerheid mogelijk op terrein van zingeving
à Niet bewijzen dat tot contradicties leiden, maar niet beletten om vertrouwen op formules
1. Hoe moet er geleefd worden?
a. Algemene vraag: relevant voor iedereen à kwesties die niet persoonlijk zijn
b. Niet over onmiddelijke toekomst, maar manier van leven
2. Aristoteles: niet voldoende om goede dingen doen, MAAR goed zijn
Kant: moreel handelen = handelen omwille van plicht à transcendent standpunt
Europese cultuur geobsedeerd door zekerheid: Vaclav Havel
Hoofdstuk 2: Plato
Socratisch karakter van Plato’s werk
Verdediging van Socrates
- Leven en dood: dubbel probleem
o Weg naar gelukt leven door levenswijze Socrates duidelijk
o Ter dood veroordeeld: is instemming van anderen toch criterium gelukt leven?
Manier waarop Socrates aan filosofie deed
- “Wat is X?”
- X = discussiepartner pretendeerde met kennis van zaken spreken
Filosofische werkwijze
1. Inzicht verwerven door op zoek naar definities = ware aard, wezen of essentie à
oorzaak waardoor het is wat het is
2. Inzicht verwerven door discussie
a. Woorden als kennis, inzicht, waarheid te begrijpen
Mening en kennis
Retoriek: kunst van het succes
Retoriek en discussie
NIET kunst van goed spreken
Dialectiek = kunst van discussiëren
- Biedt mogelijkheid om onderzoeken of stelling waar is
o Gelegenheid verdediger van stelling om rekenschap vragen
o Op kritiek van discussiepartners antwoorden
Retoriek: alleen overtuigingen, opinies en meningen à zonder echte wetenschap bezitten
Discussie: garantie voor waarheid stelling
- Mening >< verantwoorde kennis
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ines6. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,96. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen