Rassen- en Beoordelingsleer
PPT 1: INLEIDING OP DE ETNOGRAFIE; EVOLUTIE EN
DOMESTICATIE
ETNOGRAFIE EN HUISDIEREN
Waarom zijn er huisdieren?
Domesticatie wilde dieren tot nutsdieren
trekkracht, transport en lastdier, vlees, melk en melkproducten, eieren, wol, leer en
bont, jagen en drijven, knaagdierenbestrijding…
Huisdier = gedomesticeerd dier dat door mensen in of om hun huizen wordt verzorgd
1. landbouwhuisdieren of nutsdieren (koeien, schapen, geiten, varkens, eenden,
kippen, ganzen…)
2. gezelschapsdieren (honden, katten, konijnen, duiven…)
kunnen ook dubbele functie hebben
Positielijst van zoogdieren Vlaanderen = positieve lijst van inheemse / exotische dieren
die mogen gehouden worden
- rassen ontwikkeld voor een specifiek doel
- rasgebonden aandoeningen (genetisch bepaald of door gebruik)
o vooral bij inteelt
- ontstaan van nieuwe rassen/typen door inteelt of kruisingen voor nieuwe
doeleinden (show, tropen…)
Soort = alle individuen die zich onder natuurlijke omstandigheden onderling kunnen
voortplanten (dus zonder menselijk ingrijpen) en daarbij vruchtbare nakomelingen
opleveren, de individuen binnen een soort vertonen morfologische en genetische
overeenkomsten
- paard en zebra soorten
o paard: 2n = 64 – ezel: 2n = 62 aantal chromosomen, dus
onvruchtbare nakomelingen
o zebra: 2n = 32 tot 46 (afh. van soort)
Ras = groep individuen van een soort die zich door bepaalde erfelijke eigenschappen
onderscheidt van soortgenoten. Rassen zijn kunstmatig ontstaan en kruisbaar met
andere rassen
- bv. fries en arabier: = soort, ras vruchtbare nakomelingen
HUISDIEREN, DIERENARTSEN (en global warming)
Intensieve veeteelt VS extensieve veeteelt
- intensief = veel produceren op korte tijd, dieren opgesloten
- extensief = dieren buiten, langer leven
Veel CO2 productie voor vlees, melk…! vlees en zuivel: 15 % v/d mondiale
broeikasuitstoot
- herkauwers: fermentatie i/d pens methaangas + lachgas
- Vlaanderen: 63 % van methaanuitstoot door veehouderij
- productie melk en vlees verbruikt veel water
1
, Zijn dierenartsen en huisdieren straks nog nodig?
CONTRA PRO
veeteelt in competitie met mens voor humane contraceptie beste maatregel
eetbare gewassen tegen klimaatopwarming
veeteelt en vleesproductie: stijging CO2 en grootste CO2 uitstoot door menselijke
methaanuitstoot activiteiten
grote ecologische voetafdruk hond en kat land waar geen akkerbouw mogelijk is kan
dienen voor veeteelt
dierlijke mest heeft gunstig effect op
bodemstructuur
DE EVOLUTIE: enkele summiere begrippen
300 miljoen jaar geleden: eerste ongewervelde organismen (invertebraten)
Revoluties in menselijke beschaving
1) vuur (verwarming en voedselbereiding: +/- 25 000 jaar geleden)
2) domesticatie van wilde planten en dieren tot gebruiksgewassen en huisdieren
3) gebruik van werktuigen (+/- 25 000 jaar geleden)
4) industrialisatie
Mens overleefde door roofbouw, jacht en visvangst
Domesticatie huisdieren startte na laatste ijstijd
DOMESTICATIE EN SELECTIE
Domesticatie
Domesticatie = het huisdier worden van oorspronkelijk wilde dieren, zodat ze min of
meer in harmonie interactief samenleven met de mens
- overbrengen van wildfauna uit haar natuurlijke levensmilieu, met de daarin
heersende selectievoorwaarden, naar huisdier- of veehouderij met een
kunstmatige door de mens bedreven selectie
- overgangsproces van jager-buit verhouding naar een symbioseverhouding
met blijvend karakter waarin wederzijdse afhankelijkheid wordt gekenmerkt door
o.a. productie van voedsel, bewaking, veiligheid… en dit in beide richtingen: mens
& dier
- oorsprong in Vruchtbare Halve Maan
- 60 pogingen tot domesticatie, 40 geslaagd
Veeteelt: verplichte, blijvende symbiose; een samenleven van 2 soorten, elk met hun
wederzijds nut gedurende een deel of geheel van de levensfase
Waarom domesticatie van dieren?
1) om goden gunstig te stemmen (offers)
2) voedselreserve in levende have
3) soorten
hond bood zichzelf aan (zelfdomesticatie)
schaap getemd voor vlees en wol (gemakkelijk)
rund werd in 2 dorpen 250 km van elkaar gedomesticeerd (oeros moeilijk):
melk, vlees en trekkracht
Tijdstip van domesticatie v/d huisdiersoorten:
2