PPT 11: HERKOMST EN GEBRUIK RUND
Herkomst en gebruik rund
Familie Bovidae (holhoornigen)
o onderfamilie Bovinae (runderachtigen) waaronder ook buffel, yak, bizon, bultrun,
antilopen…
Oeros of aurochs
= Bos primigenius primigenius
- Europa, Midden-Oosten, Noord-Afrika
- horens tot 80 cm
- stieren: 180-200 cm
- koeien iets kleiner
- reconstructie
o Heckrunderen (te klein, geen knik in horens, staat te laag op de poten, te
warrig behaar)
o Taurusrund
2 x domesticatie rund
- Midden-Oosten: vruchtbare halve maan
o Bos taurus (gewone rund)
- Indusvallei tijdens agrarische revolutie
o Bos indicus (zebu)
spreidingsbewegingen rund
1. Korthoornige zebu’s
- thoracocervicale bulten, groot huidoppervlak, flaporen / hangoren, cossum, groot
preputsium
- Indië Oost-Afrika
- goed bestand tegen hitte, gebruikt lichaamsoppervlakten om hitte af te geven
2. langhoornige Hamitische runderen (Sanga’s)
- matige schoftverhevenheid
- migreren naar Centraal-Afrika
- voorlopers van Ankole of Watusirund
3. Korthoornige runderen
- Noord-Afrika West-Europa: latere rassen zoals Jersey, zwartbont, shorthorn
- Noord-Afrika Golf van Guinea: resistens tegne slaapziekte (N’Dama, Baoulé)
4. Zuid-Oost Europa
- wilde oeros hoogbenig en laatrijp
5. Centraal-Europa
- turf- en paalrunderen rond Alpenmeren als verkleinde vorm oeros
Waarom rundveehouderij?
- dierlijke trekkracht
- statussymbool
o aantal runderen kan ‘rijkdom’ tonen
- godsdienstie betekenis
o Indië: koe heilig voor hindoes
o runderoverbevolking in Indië, Bangladesh, Ethiopië, Soedan…
- vechten
o stierenvechten in Spanje, Portugal, Zuid-Frankrijk, Japan, sommige
Zuidamerikaanse landen
o meer proteststemmen om het af te schaffen
1
, o minder populair: 1 op 10 Spanjaarden woont het nog bij
- vleesvee
o extensieve vleesveeteelt in Noord- en Zuid-Amerika, Australië, Frankrijk en
Ierland
- melkvee
o intensieve melkveehouderij in veel West-Europese landen en in NO- USA
en Ontario, Canada
Koe in een notendop
- herkauwer – 4 magen
- evenhoevig: 2 grote klauwen en 2 bijklauwen
- graseter
- kalf: tot 6 maandag
- vaars: koe die nog niet gekalfd heeft (1ste kalf op 24 maanden)
o kan dus ook geen melk geven
- vleesvee op 2j geslacht
- melkkoe ongeveer op 5j afgevoerd (na 3 lactaties)
o vroeg: vruchtbaarheidsproblemen, problemen met klauwen, mastitis…
- bejaard 20+
Big Bertha
2 records in Guinness World Records:
- oudste koe: 48j en 9 maanden
- volledige leven kalveren: 39 kalven
Hoeveel produceert een runderras?
- productiecapaciteit per dier: hoe > productiepeil opgedreven is door selectie,
hoe < dieren nodig
- westerse landen: gespecialiseerde rassen
o gespecialiseerd melkvee
o gespecialiseerd vleesvee tot dikbillen
- dubbeldoeltype: zowel melk- als vleesproductie, kan melktypisch of vleestypisch
zijn
Melkproductieparameters-selectie
- kg melk: hoeveel melk koe produceert in eerste 305 dagen van lactatie
- totale lactatie: 10-13,5 maand
- lactatiecyclus 1 jaar: 305 dagen melk, 60 dagen droogstand
- hoogste productie: 4de tot en met 6de
- gemiddelde totale productie bij gespecialiseerde Holstein Friesian: 8000 kg melk
tot 10 000 kg melk
- piekproductie van 55 L melk per dag
Melkproductieregistratie (MPR)
Melkcontrole
- melksamenstelling
o vetgehalte: 4,3 %
o eiwitgehalte: 3,4 %
- kg melkeiwit per koe lactatie (kg melk x % melkeiwit)
- kg melkvet per koe lactatie (kg melk x % melkvet)
- kg melkeiwit + melkvet per lactatie: gemiddeld 330 kg eiwit en 410 kg vet
Vleesproductie-eigenschappen
- groei of dagelijkse gewichtstoename: groei best tussen 2 en 2 maand; min 1
kg/dag
- voederconversie = hoeveel kg voer nodig voor 1 kg vleesaanzet
2