Dit document is een samenvatting van Les 4: De Wedergeboorte van de “Staat” van Maatschappijgeschiedenis I Middeleeuwen, gegeven door professor Lambert, aan de VUB.
De colleges zijn gebaseerd op het boek "Een kennismaking met de middeleeuwse wereld van" Bejczy . Dit boek is niet verwerkt ...
Les 4: De Wedergeboorte van de “Staat”
Algemene ontwikkeling in Europa
Er is een wisselwerking tussen enerzijds de uitbereiding van de vorstelijke macht met territoriale
expansie en de uitbouw van het bestuursapparaat en anderzijds de reacties van onderuit, de adel en
steden en conflicten met rivaliserende machten.
Uitbreiding van de Vorstelijke macht: territoriale expansie
Het startpunt is de desintegratie van het centraal gezag door het einde van het Karolingische Rijk en
de invasie van de Vikingen in Engeland.
Hierdoor groeit de autoriteit van de lokale machtshebbers waarbij 1 van die lokale machtshebbers
de koninklijke titel claimt. Die machtshebbers proberen hun invloedsfeer uit te breiden vanuit hun
kroondomein.
In Frankrijk en Engeland is er toename v an de vorstelijke macht tot in de Late Middeleeuwen.
De Duitse keizer daarentegen verliest invloed in de Investituurstrijd, zijn macht is vooral theoretisch.
Frankrijk (1)
De macht van de Karolingische koning van het WFR verzwakt o.a. door de Vikingen.
De lokale vertegenwoordigers van de koning krijgen graafschappen langs de Seine en de Loire in
handen en kunnen hun posities erfelijk maken omdat de invloed van de koning helemaal weg is.
In 987 sterft de laatste Karolinger. Hugo Capet claimt dan de koninklijke kroon op basis van
familiebanden maar die banden stellen eigenlijk weinig voor.
Het is de start van de dynastie van Capetingen maar initieel is het niet machtiger dan andere grote
rijken.
Vanaf 1100 komen er wel succesvollere koningen die hun koninklijke macht uitbreiden.
Frankrijk (2)
Filips II Augustus (1180-1223) probeert territoriale aanwezigheid van Engelse koningen op het
Europese vaste land te breken. Hij noemde zichzelf Augustus om zijn macht te versterken.
Bij de Slag bij Bouvines neemt Normandië en de Loire-provincies in en verviervoudigt hiermee het
domein onder de controle van de Kroon.
Het wordt verder uitgebreid door zijn opvolgers.
Het hoogtepunt van de koninklijke macht onder Filips V (de Schone) in het begin van de 14de eeuw.
Hij heeft een confrontatie met paus. De confrontatie zorgt voor weerspanningen met
vorstendommen.
26
, Engeland (1)
Het grootste deel van Engeland is bezet door de Vikingen, de Danelaw, de rest is verdeeld onder
Angelsaksische vorstendommen.
Eind 9de eeuw verenigt Alfred, koning van Wessex alle overblijvende vorstendommen en hij en zijn
opvolgers dringen de Vikingaanwezigheid terug en zijn opvolgers veroveren heel de Danelaw. Dit
breidt de koninklijke macht.
Engeland (2)
In 1066 sterft Koning Edward Belijder zonder directe erfgenamen. Er zijn dan 2 voornaamste
troonpretendenten:
1. Harald Godwinson, hij is de schoonbroer van de vorige koning. Vrouwen waren nog geen
kroonopvolgers.
2. Willem, de Hertog van Normandië en hij is een verre neef van Belijder.
Harald wordt gekroond tot koning Harald II omdat hij sneller is dan Willem.
Tapijt van Bayeux, Normandië, 11de eeuw
Dit weten we door een lang tapijt waarin heel dit gebeuren wordt afgebeeld, vanuit het perspectief
van Willem.
Op het tapijt staat dat Edward die Willem aanduidt als opvolger maar Edward vertelt dit aan Harald
en stuurt Harald naar Normandië om dat te vertellen aan Willem maar Harald doet dit niet. Maar
over dit hele gebeuren is er weinig zekerheid.
Uiteindelijk daagt Willem, Harald uit tot een gevecht en Willem valt dan Engeland binnen. Harald
verliest en zou zelfs een pijl uit zijn oog hebben getrokken.
Engeland (3)
Engeland en Normandië worden verenigd onder dezelfde vorst en ook Ierland wordt veroverd.
In 1135 sterft de laatste Normandische vorst van Engeland zonder erfgenamen. Door
huwelijksnetwerken volgt Plantagenets, heerser van Anjou op en wordt Engeland en het Westelijk
deel van huidig Frankrijk, het Angevin Empire.
Uiteindelijk wordt er een deel verloren aan Frankrijk. Edward I verovert Wales eind 13de eeuw.
Duitse Rijk: Ottonen als Erfgenamen van de Karolingen
In het OFR groeide de rol van de plaatselijke edelen onder druk van de invallen van de Magyaren.
Zie vorige les
Verzwakking Gezag Keizer
Het Rijk wordt verder uitgebreid en er komt een strijd voor de troon tussen de Staufen en Welfen.
Door inmenging in Italië en Rijkskerkstelsel is er steeds meer conflict met de paus met de
Investituurstrijd.
Het centrale gezag verzwakt en het is het einde van de sacrale monarchie en het gezag van de lokale
vorsten versterkt.
De autoriteiten van de koning is meestal enkel in theorie, er is zelfs vaak geen keizerskroning meer.
Er komt verregaande territoriale versnippering.
27
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ferrechristiaens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
