Dit document is een samenvatting van Les 5: De Middeleeuwse Stad van Maatschappijgeschiedenis I Middeleeuwen, gegeven door professor Lambert, aan de VUB.
De colleges zijn gebaseerd op het boek "Een kennismaking met de middeleeuwse wereld van" Bejczy . Dit boek is niet verwerkt in deze samenva...
Les 5: De Middeleeuwse Stad
Urbanisatie in RR
Het RR een zeer verstedelijkte samenleving. Rome had tot 1 milj. Inwoners op zijn hoogtepunt. Dit is
ongeëvenaard tot in de 19de eeuw. 14 milj. Van de 50-60 milj. Leeft in steden. De urbanisatiegraad
was 25-30%. Er was een zwaartepunt rond de Middellandse Zee met veel mindere periferie in de
rest van het RR.
Er is discussies over de cijfers maar ze waren hoe dan ook zeer hoog.
Late oudheid, Vroege Middeleeuwen
Er was een sterke bevolkingsafname in de 3de tot de 8ste eeuw van 50-60% en daarna blijft het op
een stabiel laag niveau.
Dit komt door:
1. Politieke instabiliteit en militaire campagnes.
2. Pandemieën:
a. Antonijnse pest (waarschijnlijk toch geen pest).
b. Cypriaanse pest.
c. Justiniaanse pest.
3. Klimaatveranderingen: Dark Ages Cold Period en Late Antique Little Ice. De gemiddelde
temperatuur daalde heel sterk. Door het vochtige koude weer komt er een tekort aan
voedselbevoorrading.
Samenleving wordt overwegend agrarisch
Het belang van de centra kwam van politieke besluitvorming, militaire bescherming
voedselbevoorrading en die nemen af. Het centraal gezag van het RR is weg en het Domaniaal stelsel
of hofstelsel neemt plaats.
Dat systeem biedt:
- Bestaanszekerheid omdat het gegarandeerde voedselbevoorrading.
- Bescherming in politiek instabiele tijden. (Bv. Bescherming van de invallen van de
Vikingaanvallen)
Bisschopsteden
In de 4de eeuw was er een sterke ontwikkeling van de Christelijke kerkelijke organisatie. Ze hebben
de hiërarchie van de Romeinen hebben ze overgenomen. De bisschopszetels zijn gevestigd in de
Romeinse “civitates”.
De inkrimping en de continuïteit van het publieke leven door de aanwezigheid van bisschoppelijk
hof.
Bijvoorbeeld Doornik was de eerste hoofdstad van het Frankische Rijk en nadat Clovis Parijs als
hoofdstad kiest blijft Doornik de hoofdstad van het bisdom. Er was voor continuïteit in Italië,
Frankrijk, Spanje. De adel bleef in steden die soms ontwikkelde tot politieke hoofdsteden.
35
, Emporia
Emporia was het netwerk van handelsplaatsen rond de Noordzee in de 7de tot de 9de eeuw
Vaak waren die handelsplaatsen waren niet echt steden en verdwijnen snel in de 9de eeuw. Dit
kwam vaak door de invallen van de Vikingen en door het centraal gezag van de vorst dat wegviel.
Henri Pirenne
Zie pagina 1.
Hij zei dat vanaf de 10de eeuw dat er plots nieuw bewijs zou zijn van handel met het Oosten, vooral
via de Italiaanse steden. Die goederen worden dan over heel West-Europa verspreid. Er komen
handelsnederzettingen die groeien tot de eerste steden zoals Brugge en Gent.
Zijn theorie werd door iedereen algemeen aanvaardt maar er zit een fout in, van waar komt die
handelsklasse?
Adriaan Verhulst
Hij was prof aan de UGent. Hij was stadshistoricus en historicus van het landschap met oog van
samenhang tussen de stad en het platteland. Hij had ook oog voor de sporen van stadsvorming in
het landschap, samenwerking met archeologie.
Hij zocht verbanden tussen het platteland en stede.
Steden ontstaan vanuit Platteland
Hij zei:
Vanaf de 9de eeuw is er een toename van de opbrengsten van het platteland door:
- Ontginning nieuwe gronden.
- Drieslagstelsel: een stuk grond laten rusten.
- Medievel Warm Period: er waren gemiddeld hogere temperaturen vanaf 950.
Er komt een surplus waarbij een deel van de opbrengst niet meer gebruikt wordt voor eigen
consumptie maar verkocht wordt. Daarvoor teelde men gewoon want met verbruikte.
Die surplus wisselen ze uit met andere domeinen, in begin vooral in natura.
De grootste domeinen van kloosters, abdijen en vorstelijke versterkingen worden handelscentra
waar de handel zeer sterk toeneemt.
Eerste stadsbevolking
Een deel van de bevolking op de domeinen, vaak horigen, worden aangesteld om handel te
verzekeren. De nijverheid begint ook te groeien waarbij de productie van de goederen dient om
verhandeld kunnen worden.
Er komen groepen van handelaars en producenten en ze verkrijgen autonomie van de heer en zijn er
gemeenschappen die groeien en ontwikkelen tot de eerste stadskernen.
Voordelen van zijn theorie
1. Zijn theorie geeft wel antwoord op alle vragen zoals “van waar komt die handel?” Bij Pirenne
kwam die uit het niets, bij Verhulst is er een logische verklaring vanuit het platteland.
2. Zijn theorie wordt bevestigd door geschreven historische bronnen en archeologische
vondsten.
36
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ferrechristiaens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
