In mijn samenvatting van "Inleiding tot het Recht" behandel ik uiteenlopende onderwerpen over rechtsgebieden, fundamentele beginselen, en de bronnen van recht.
Inleiding recht (YB0837 | 2023)
Inleiding tot het recht – M. De Jonckheere
Februari 2023 – Juni 2023 (examen 30/05/2023)
Inhoud
1. Het recht en zijn bronnen...................................................................................................................1
1. Algemene opdeling objectief recht.....................................................................................................2
2. Publiekrecht........................................................................................................................................2
3. Privaatrecht........................................................................................................................................3
4. Gemengde rechtstakken.....................................................................................................................3
5. Internationaal recht............................................................................................................................3
6. Materiële bronnen van recht..............................................................................................................3
7. Formele bronnen van recht................................................................................................................4
8. Op internationaal niveau:...................................................................................................................4
9. Op supranationaal niveau:..................................................................................................................4
10. De grondwet.....................................................................................................................................4
11. Wetgeving op nationaal niveau........................................................................................................9
12. De federale wet (wet in enge zin)...................................................................................................10
13. Het decreet.....................................................................................................................................10
14. De ordonnatie.................................................................................................................................10
15. Samenwerkingsakkoorden.............................................................................................................10
16. Het wetskrachtig KB........................................................................................................................10
17. Het KB (koninklijke besluit) en de besluiten van de deelregeringen...............................................10
18. Het MB (ministeriële besluit) en de besluiten van de staatssecretarissen.....................................10
19. Normen uitgevaardigd door de gedecentraliseerde besturen........................................................10
20. Normenhiërarchie bij de wet in ruime zin:.....................................................................................10
2. Het burgerlijk recht...........................................................................................................................12
1. Personenrecht..................................................................................................................................14
2. Familierecht......................................................................................................................................15
3. Familiaal vermogensrecht................................................................................................................17
3. Het gerechtelijk recht.......................................................................................................................20
4. Het ondernemingsrecht....................................................................................................................25
5. Het sociaal recht (NIET GEZIEN)........................................................................................................27
6. Het staatsrecht.................................................................................................................................28
1. Het Belgisch Staatsbestel..................................................................................................................28
7. Het bestuursrecht (NIET GEZIEN)......................................................................................................32
8. Het strafrecht/strafprocesrecht........................................................................................................32
1. Strafrechtelijk legaliteitsbeginsel......................................................................................................32
2. Soorten misdrijven...........................................................................................................................32
3. Poging en deelneming......................................................................................................................32
4. Verzwarende en verzachtende omstandigheden.............................................................................32
5. Onderzoeksfase................................................................................................................................34
6. Rechterlijke organisatie in het strafrechtproces...............................................................................35
7. De verdachte, inverdenkinggestelde, beklaagde, beschuldigde.......................................................37
8. Vonnisfase........................................................................................................................................38
9. staftoemeting...................................................................................................................................38
10. Voorwaardelijke invrijheidstelling..................................................................................................39
11. Internering......................................................................................................................................39
,9. Het fiscaal recht (niet gezien)...........................................................................................................39
10. Het internationaal recht.................................................................................................................40
1. De verenigde naties..........................................................................................................................40
2. NAVO................................................................................................................................................41
3. Internationaal strafhof......................................................................................................................41
4. De Europese Unie.............................................................................................................................42
,1. Het recht en zijn bronnen
Recht is het geheel van bindende regels dat de samenleving ordent en in stand houdt
door afdwingbaarheid via het staatsapparaat (=regering, overheid).
Recht is het geheel van bindende regels:
Gebodsbepalingen: moeten bv aangifte bij geboorte, nakomen huwelijksplichten.
Verbodsbepalingen: niet mogen bv geen misdrijven plegen, moorden.
Regels toepasbaar na keuze: bij maken van keuze gelden bepaalde regels bv
testament.
Wilsaanvullende regels: regels die alleen maar gelden als je niets anders regelt.
Regels m.b.t. termijnen, procedures, vormvoorschriften, … bv termijn van
het instellen van hoger beroep na een uitspraak
Recht moet de samenleving ordenen en in stand houden:
Het recht bekrachtigt bestaande toestanden = het erkent en beschermt de
bestaande rechten, plichten en verhoudingen tussen mensen.
Het recht schept ook nieuwe toestanden = het creëren van nieuwe rechten of het
reguleren van nieuwe situaties die in de samenleving ontstaan.
Recht vereist gezag:
Naleven van het recht
- Afdwingbaarheid door sanctie
- Taak van de rechterlijke macht
- Vandaag ook via bemiddeling
o Via erkende bemiddelaar
o Streeft naar een ‘win-win’ voor beide partijen eerden dan naar juridische correctheid
o Ter vervanging van het process
o Vrijwilligheid en vertrouwelijkheid
Recht kan onderscheiden worden van andere normensystemen
- Godsdienst, moraal, beleefdheid => recht heeft formele basis in wetten en regels
die door een gevestigde autoriteit worden vastgelegd, terwijl andere
normensystemen vaak gebaseerd zijn op persoonlijke overtuigingen, sociale
normen of culturele tradities.
Recht is context- tijds, en plaatsgeboden.
Het komt voort uit de specifieke culturele, historische, sociale, economische en
juridische omstandigheden van een bepaalde samenleving op een bepaald moment
en op een bepaalde locatie.
Bv: Roe vs. Wade => belangrijk juridisch precedent dat de discussie over
abortuslegalisatie heeft gevormd in de VS. Het arrest heeft het recht op abortus
erkend als onderdeel van het recht op privacy, maar heeft ook ruimte geboden voor
verschillende staten om hun eigen regels en beperkingen op te stellen met
betrekking tot abortus.
Objectief vs. subjectief recht
Objectief: Geheel van gedragsregels op een bepaald moment (bv. vandaag) in een
bepaalde samenleving (bv. Frankrijk) van toepassing.
Bv: rechtsregel die huurder het recht aanreikt rustig genot te hebben van een
gehuurd goed.
Onderdeel van het Belgische ‘positief recht’ (concreet)
Materieel (inhoud) vs. Formeel (procedureel) recht
Subjectief: Rechten en plichten die voortvloeien uit de rechtsregel voor de
bestemmeling.
=> I.e. het recht vanuit het standpunt van het individu (het rechtssubject).
Bv: De huurder beschikt over het recht het rustig genot te hebben van de
gehuurde woning.
1
, De verhuurder is van zijn kant gehouden om dat rustig genot te waargborgen
(plicht).
INDELING VAN HET RECHT
1. A LGEMENE OPDELING OBJECTIEF RECHT
Privaat recht
o Relatie burger-burger (of de overheid die zich als burger gedraagt)
o Particulier belang
=> Draait om de rechten en verplichtingen van individuen onderling in niet-
overheidsgerelateerde zaken.
=> Let op! RP (ondernemingen, de overheid) kunnen zich dus óók als burger
gedragen)
Bv: Koop-verkoop contract IKEA = ‘burger-lijk recht’ van toepassing.
Publiek recht
o Relatie overheid en burger
o Algemeen belang => functioneren van samenleving waarborgen
2. P UBLIEKRECHT
Het staatsrecht of grondwettelijk recht
o De GW 1
o Regels mbt de inrichting, de bevoegdheid, de werking van de staat en de
fundamentele rechten en vrijheden van de burger
o Basis van politieke en rechterlijke organisatie
Het bestuurs- of administratief recht
o In aparte wetteksten, geen overkoepeld wetboek
o Regels mbt de concrete rechtsrelatie tussen administratie en de burger
o Bv. Bouwvergunning
Strafrecht
o Strafwetboek
o Strafregels bevatten een omschrijving van strafbare gedragingen en sancties bv een
misdrijf
Strafprocesrecht
o Wetboek van Strafvordering
o Geeft aan welke procedure moet gevolg worden als iemand een misdrijf heeft
gepleegd
Fiscaal recht
o Wetboek inkomstenbelastingen, wetboek successierechten, …
o Regelt de belastingen die rechtsonderhoringen moeten betalen.
1
Art. 1 GW (grondwet): België is een federale Staat, samengesteld uit de gemeenschappen en de gewesten.
Bv: kiesrecht, recht op ziektezorg, recht op vrije meningsuiting, … => rechten van de mens
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper robbenollet1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
