INHOUD
Hoofdstuk 1: Inleiding sociale grondrechten 3
1. Sociale grondrechten in Belgische grondwet 3
2. zijn sociale grondrechten afdwingebaar? 5
3. Eerste generatie vs. tweede generatie grondrechten 5
4. Internationale mensenrechtenverdragen 6
5. Situering binnen het armoedebeleid 7
6. Soci...
SOCIALE GRONDRECHTEN
Inhoud
Hoofdstuk 1: Inleiding sociale grondrechten.....................................................................................1
1. Sociale grondrechten in Belgische grondwet..................................................................................2
2. zijn sociale grondrechten afdwingebaar?........................................................................................ 4
3. Eerste generatie vs. tweede generatie grondrechten......................................................................4
4. Internationale mensenrechtenverdragen.........................................................................................5
5. Situering binnen het armoedebeleid................................................................................................ 6
6. Sociale grondrechten uitbreiden...................................................................................................... 6
7. Sociale instrumenten en collectieve voorzieningen.........................................................................6
8. Sociale zekerheid versus sociale bijstand.......................................................................................7
9. RSZ-bijdrage fincancieert takken van sociale zekerheid.................................................................8
10. Sociale grondrechten onder druk.................................................................................................. 9
Hoofdstuk 2: Onderbenutting van sociale grondrechten................................................................11
1. Inleiding......................................................................................................................................... 11
2. Oorzaken van onderbenutting....................................................................................................... 11
2.1 Onderbenutting vanuit de burger (vraagzijde).........................................................................12
2.2 Onderbenutting vanuit de organisaties (aanbodzijde).............................................................14
2.3 Besluit onderbenutting............................................................................................................. 17
Hoofdstuk 3: Proactief handelen....................................................................................................... 19
1. Inleiding......................................................................................................................................... 19
1.1 Wat is onderbenutting?............................................................................................................ 19
1.2 Wat zijn onderbeschermden?.................................................................................................. 19
1.3 actoren in kader van bestrijden onderbescherming.................................................................20
1.4 Wat is proactief handelen?...................................................................................................... 21
2. Fasen in proactief handelen.......................................................................................................... 22
Fase 1: preventie........................................................................................................................... 23
Fase 2: opsporen........................................................................................................................... 25
Fase 3: benaderen........................................................................................................................ 26
Fase 4: toeleiden........................................................................................................................... 27
Fase 5: toegang............................................................................................................................. 29
Fase 6: onthaal.............................................................................................................................. 30
Fase 7: rechtendetectie................................................................................................................. 31
Fase 8: rechten realiseren............................................................................................................. 32
Fase 9: nazorg realiseren.............................................................................................................. 35
HOOFDSTUK 1: INLEIDING SOCIALE GRONDRECHTEN
Pagina 1 van 36
,1. SOCIALE GRONDRECHTEN IN BELGISCHE GRONDWET
1994: opgenomen in Belgische grondwet
hoe de Belgische staat gestructureerd is, geeft weer hoe een land eruit ziet
Artikel 23: “ieder heeft recht een menswaardig leven te leiden”
Wat heb je nodig om ‘menswaardig’ te kunnen leven?
Basisbehoeften: eten, drinken
Huisvesting: beschikbaar, betaalbaar
Inkomen
Werk
o Mensen die niet kunnen werken sociale zekerheid, werkloosheidsuitkering, leefloon
Gezondheidszorg
o Toegang hebben tot, betaalbaar
Sociaal culturele ontwikkeling = vrije tijdsbesteding
Onderwijs
o Moet aangeboden dat iedereen er toegang tot heeft, betaalbaar
Recht op privacy (apart artikel)
o Niemand mag je woning zomaar betreden
o Beroepsgeheim
o Briefgeheim
Gezond leefmilieu
o Overheden moeten gepaste maatregelen nemen
Juridische bijstand
o Toegang hebben tot indien nodig
Actieve plicht overheid:
Ervoor zorgen dat burgers toegang hebben tot de grondwet (scholen, ziekenhuis,..)
realiseren van grondwet kan zowel gelden voor Vlaams, Belgisch en Brussels niveau
Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden. Daartoe waarborgen de wet, het decreet of de
artikel 134 bedoelde regel, rekening houdend met de overeenkomstige plichten, de economische,
sociale en culturele rechten, waarvan ze de voorwaarden voor de uitoefening bepalen.
Die rechten bevatten inzonderheid:
- Inzonderheid: mogelijks gaan er in de toekomst bijkomen/ dynamisch
- Overeenkomstige plichten: ook bij burger leggen
Voorbeelden sociale instrumenten die bijdragen tot…
Pagina 2 van 36
,Onderwijs:
Studietoelage
Tegemoetkoming waarbij kostprijs lager is bij beperkt inkomen
Sociale zekerheid:
Werkloosheidsuitkering, invaliditeitsuitkering
Als je er op hebt bijgedragen via inhouding van loon
Wonen:
Sociale woning, sociale huur, sociale huisvesting, huurpremie
Mensen met inkomen met bepaalde grenzen die woning kunnen huren aan aangepaste prijs
Aanbod is laag, vraag is hoog prijzen stijgen
Te weinig sociale woningen
Huurpremie: mensen die al langer dan 4 jaar op de wachtlijst staan voor een sociale woning
Juridische bijstand:
Juridische 2e lijnsbijstand
Prodeo advocaat
o Manier waarbij advocaat kosten via de federale OH krijgt, waardoor de burger op lage
kosten of gratis beroep kan doen op een advocaat (inkomensvoorwaarden!)
Sociale culturele ontplooiing:
Uitpas
o Iedereen heeft recht op een uitpas
o Voordelen die voor iedereen gelden ongeacht van het inkomen
Door het verzamelen van punten
Inruilen voor voordelen
o Mensen met een beperkt inkomen
Zelfde systeem + meer voordelen
80% korting op culturele activiteit: concerten, zwemmen, voetbal, sportclub
o Waarom heeft iedereen hier toegang tot?
Mensen met een beperkt inkomen schamen zich voor het gebruik ervan, ze
voelen zich in een hokje geschoven, het stigma wordt weggenomen
Pagina 3 van 36
, 2. ZIJN SOCIALE GRONDRECHTEN AFDWINGEBAAR?
!!! Belangrijkste rechtbank voor sociaal werk als het gaat om bescherming voor sociale rechten =
arbeidsrechtbank
De overheid is meestal verplicht een weigeringsbeslissing te motiveren (Waarom is het geweigerd?)
Concept: in 2024 wordt een nieuwe regering gevormd: kunnen zij bepaalde instrumenten
afschaffen? (leefloon, studiefinanciering)
Sociale grondrechten zijn niet rechtstreeks afdwingbaar tenzij geconcretiseerd
Voor grondrechten geldt standstillverplichting !!!
= Geen nieuwe wetten die bestaande beschermingsniveau aanzienlijk vermindert zonder reden van
algemeen belang
Als er nieuwe wetten komen en bepaalde zaken worden plots heel streng, dan heb je een rechtbank
die kan tussenkomen
Wie toetst dit af? 2 zaken: zeer belangrijk
1. Raad van state - grondwettelijk hof
Wetsontwerpen onderzoeken voordat de nieuwe wet gevormd/ gestemd is
Geeft opmerkingen, zorgen dat standstillverplichting niet geschonden wordt
Advies dat zij geven moet niet perse gevolgd worden
Raad van state = toets vooraf
Grondwettelijk hof = toetst nadien
o Er is dus altijd nog een waakhond om de burger te beschermen
o Als er nieuwe wetten komen en bepaalde zaken worden plots heel streng, dan heb je
een rechtbank die kan tussenkomen
3. EERSTE GENERATIE VS. TWEEDE GENERATIE GRONDRECHTEN
Sociale grondrechten = tweede generatie mensenrechten
Wat wordt bedoeld met de 1e generatie mensenrechten?
Heeft te maken met het tijdperk waarin rechten aandacht kregen
Sociale grondrechten in België
o 1 sociaal grondrecht is oud: recht op onderwijs
Eerste generatie Tweede generatie
Burgerlijke en politieke grondrechten Sociale grondrechten
Doel: vrij zijn Doel: menswaardig bestaan
Ouder Jonger
Rechtstreeks afdwingbaar In principe niet rechtstreeks afdwingbaar
Onthoudingsplicht overheid Actieve handelingsplicht overheid
Verankerd in Belgische grondwet
Pagina 4 van 36
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noorgrammens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
