Dit is een samenvatting van Deontologie & ethiek van Toegepaste Psychologie aan Thomas More Hogeschool Antwerpen. Het bevat alle hoorcolleges en is gemaakt aan de hand van de kennisclips, powerpoints en cursusteksten.
Inhoudsopgave
1. Wat is een ethisch dilemma?...................................................................................................................... 4
1.1. Moreel (ethisch) dilemma.............................................................................................................................4
1.1.1. Definitie..................................................................................................................................................4
1.1.2. Waarden en normen..............................................................................................................................4
1.2. Praktisch of methodologisch dilemma..........................................................................................................4
2. Drie luiken in de beroepsethiek.................................................................................................................. 5
2.1. Inleiding.........................................................................................................................................................5
2.2. Het wettelijk-juridisch perspectief.................................................................................................................5
2.2.1. De erkenning van GGZ-beroepen..........................................................................................................5
2.2.2. De deontologische code voor psychologen en psychologisch consulenten.........................................5
2.2.3. Decreet betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp.........................5
2.2.4. Wet patiëntenrechten...........................................................................................................................5
2.2.5. De privacywet & GDPR..........................................................................................................................6
2.2.6. Belang juridisch luik...............................................................................................................................6
2.3. Het moreel perspectief..................................................................................................................................6
2.4. Het psychologisch perspectief.......................................................................................................................6
2.5. Conclusie........................................................................................................................................................7
3. Deontologische dilemma’s: wat moet ik doen bij een ethisch dilemma?.....................................................8
3.1. Element 0: het dilemma herkennen..............................................................................................................8
3.2. Element 1: de situatie & de betrokkenen in kaart brengen..........................................................................8
3.3. Element 2: morele principes verduidelijken/expliciteren..............................................................................9
3.4. Element 3: alternatieven formuleren............................................................................................................9
3.5. Element 4: andere perspectieven onderzoeken (beroepscode, collega’s, wetenschap)...............................9
3.6. Element 5: alternatieven afwegen, kiezen, uitvoeren en evalueren.............................................................9
4. Klachten en juridisering: kan men een klacht tegen mij indienen?............................................................11
4.1. Voor – en nadelen van klachtenprocedures................................................................................................11
4.2. Thema’s ontvangen klachten (psychologencommissie)..............................................................................11
4.3. Klachtenprocedures voor psychologisch consulenten.................................................................................11
4.4. Frequente beroepsethische vragen.............................................................................................................12
4.5. Juridisering..................................................................................................................................................12
5. Beroepscode en discretie: wat moet ik geheimhouden?...........................................................................13
5.1. Beroepsgeheim............................................................................................................................................13
5.1.1. Wat is het?...........................................................................................................................................13
5.1.2. Voor wie?.............................................................................................................................................13
5.1.3. Uitzonderingen....................................................................................................................................14
5.1.4. Specifieke situaties..............................................................................................................................15
5.2. Discretieplicht..............................................................................................................................................16
5.2.1. Wat is het?...........................................................................................................................................16
5.2.2. Voor wie?.............................................................................................................................................16
6. Dossier en verslag: wat moet ik noteren en bijhouden?............................................................................18
6.1. Het dossier...................................................................................................................................................18
6.1.1. Inhoud..................................................................................................................................................18
6.1.2. Rechten van de cliënt..........................................................................................................................18
6.2. Het verslag (rapportage).............................................................................................................................18
6.2.1. Inhoud..................................................................................................................................................18
7. Diagnostiek.............................................................................................................................................. 20
7.1. Uitgangspunten voor diagnostiek...............................................................................................................20
7.1.1. Faire diagnostiek..................................................................................................................................20
7.1.2. Respect voor de cliënt.........................................................................................................................20
7.1.3. Kwaliteit...............................................................................................................................................20
7.1.4. Doelmatigheid van diagnostisch handelen..........................................................................................20
7.2. Besluit..........................................................................................................................................................20
8. Beëindigen van de werkrelatie................................................................................................................. 21
8.1. Niet-werkzame therapieën..........................................................................................................................21
8.2. Voorkomen is beter dan genezen................................................................................................................21
8.2.1. Geïnformeerde toestemming en rolverduidelijking............................................................................21
8.2.2. Overleg met collega’s..........................................................................................................................22
8.3. Afronden van behandelingen in andere gevallen.......................................................................................22
8.4. Conclusies....................................................................................................................................................22
9. Samenwerking met anderen..................................................................................................................... 23
9.1. Wie doet er mee?........................................................................................................................................23
9.2. Algemene richtlijnen...................................................................................................................................24
9.2.1. Geïnformeerde toestemming..............................................................................................................24
9.2.2. Delen van informatie...........................................................................................................................24
9.3. Conclusie.....................................................................................................................................................25
11. Wilsbekwaamheid en autonomie in de GGZ............................................................................................28
11.1. Kader.........................................................................................................................................................28
11.2. Geïnformeerde toestemming....................................................................................................................28
11.3. 6 uitgangspunten van wilsbekwaamheid.................................................................................................28
11.4. Criteria van wilsbekwaamheid..................................................................................................................29
11.5. Euthanasie aanvragen (niet kennen voor examen)..................................................................................29
11.6. Autonomie.................................................................................................................................................30
14. Kant....................................................................................................................................................... 35
14.1. Vertrekkend van het utilitarisme...............................................................................................................35
14.2. Kant in het kort (basisprincipe van Kant)..................................................................................................35
14.3. Begrippen..................................................................................................................................................36
14.4. Wat is er moreel? Zoek naar de beweegreden.........................................................................................37
14.5. Vragen.......................................................................................................................................................38
14.6. Kleine recap...............................................................................................................................................40
3
, Samenvatting deontologie & ethiek
1. Wat is een ethisch dilemma?
1.1. Moreel (ethisch) dilemma
1.1.1. Definitie
Ethisch dilemma = gebonden zijn aan persoonlijke waarden of beroepsethische normen, die
in dat specifieke geval niet met elkaar te verenigen zijn
- Lastig om te bepalen wat de beste, betere of minst slechte keuze is
- Intuïtief ‘gewrongen’ gevoel, gevoel dat er iets niet klopt
o Verschillende morele waarden staan tegenover elkaar
o Verschillende deontologische verplichtingen lijken onderling tegenstrijdig
o Ethische overwegingen moeilijk verenigbaar met wettelijke verplichtingen
- Kiezen voor de ene waarde, gaat ten koste van de andere
Criteria voor een ethisch dilemma:
1) Minstens 2 concrete alternatieven waaruit gekozen moet worden
2) Alternatieven slaan op waarden en normen (niet op HOE je iets moet doen)
3) Het is een dilemma voor jou als psychologisch consulent, jou als concreet individu
Spraakverwarring:
- Moraal = alle waarden en normen die voor iemand belangrijk zijn
- Ethiek = kritisch nadenken over moraal
- Ethisch gedrag = handelen volgens je eigen moraal
1.1.2. Waarden en normen
Morele waarden = zaken die we belangrijk en waardevol vinden, die we nastreven
(bijvoorbeeld eerlijkheid, respect, rechtvaardigheid)
Normen = regels die gedrag voorschrijven, iets waar je je als lid van de samenleving aan zou
moeten houden
- Vloeien voort uit waarden die binnen een samenleving belangrijk zijn
- Zijn vaak concreet, geven ondergrens aan (bijvoorbeeld je mag niet stelen >
eerlijkheid, respect)
Gedrag overeenstemmig met waarden en normen = moreel toelaatbaar gedrag
Problemen waarin het lastig is om te bepalen wat het beste, de betere of de minst slechte
keuze is, is een moreel of ethisch dilemma
Ethische reflectie = zelfstandig nadenken over goed en slecht en over je eigen waarden en
normen
1.2. Praktisch of methodologisch dilemma
Praktisch of methodologisch dilemma = wel voelen welke richting je uit wil maar niet weten
wat de beste methode hiervoor is
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper amberscheynen1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,66. Je zit daarna nergens aan vast.
