Volledige samenvatting van Nieuws en Journalistiek 2024. Opgesteld aan de hand van de lessen, papers en extra bijlagen. Ideaal om alles in een oogopslag te bekijken en aan elkaar te knopen als herhaling!
Les 1 – Nieuwsgebruik 5 grote verschuivingen in nieuwsgebruik (+/- laatste 10 j.) Perskaart:
1. Nieuwsconsumptie is gebaseerd op vertrouwen - Verleent toegang tot bepaalde settings
Kranten blijven bestaan, hoewel er vele nieuwe invloeden ➔ Lager op sociale media, hoger bij kranten en - Bescherming (bv. oorlogzones)
zijn van andere platformen, algoritmen etc. omroepdiensten - Gratis vervoer (trein, vliegtuig)
- Belang van ‘nieuwsbundel’ blijft belangrijk 2. Nieuwsconsumptie is crossmediaal - Korting bij telecom-abonnementen
- Meestal 9 hoofdtopics per dag 3. Nieuwsconsumptie is mobiel ➔ Moet verlengt en gecontroleerd worden
4. Nieuwsconsumptie is persoonsgebonden
Nieuws is ook geografisch: bv. stroompanne in Wetteren is ➔ Ieder zijn nieuwsbubbel VVJ = Vlaamse vereniging van journalisten
niet relevant in Brugge 5. Nieuwsconsumptie is vaak incidenteel - Meeste leden = beroepsjournalist
➔ Leidt tot snellere nieuwsmoeheid/mijding - Draagt bij tot de professionele, sociale en
Nieuws bereikt ons… intellectuele belangen van Vlaamse journalisten
- Overal Nieuwsmijding en moeheid: ➔ Bv. bronnengeheim
- Overvloedig - Belang van te cureren ➔ Oa. Via journalistenloket, biedt diensten en
- Onophoudelijk - Bv. positief effect van nieuwsmijding tijdens Corona ondersteuning
- Ongeordend - ‘Happy news’ als tegenbeweging ➔ Ledenblad: ‘De Journalist’
- Ontbundeld - Rolf Dobelli: het nieuwsdieet
- Ongevraagd VVJ-jaarrapport:
Les 2 – Wat is (de rol van) journalistiek? - 2417 erkende beroepsjournalisten
3 belangrijke bronnen voor cijfermateriaal: Groeiend wantrouwen van burgers = belangrijke indicatie voor persvrijheid en
- Imec Digimeter → gevaar voor democratie = dus zorgwekkend! (Donsbach) mediakwaliteit in een land
- Reuters Institute Digital Newsreport → leidt tot desinteresse in publieke sfeer
- Nieuwsgebruik.be Beroepsjournalist <-> Journalist van Beroep
Journalistiek als professie - Andere kleur perskaart
3 lagen van nieuwsconsumptie: Beroepsjournalist = beschermde titel - Werkt voor gespecialiseerde media
1. Laag 1 = klassieke media → beschikken over een perskaart - Aparte bond en erkenning
2. Laag 2 = online nieuws → maar iedereen kan ‘journalist’ zijn/worden
3. Laag 3 = sociale media Profiel van de Belgische journalist (2023)
o Steeds vaker het vertrekpunt, de gateway Geen beschermd beroep maar de facto professie - Weinig divers (<5% migratieachtergrond)
o 3 lagen vaak gecombineerd, synergetisch - Geen training nodig - Loonkloof (groter bij oudere generatie)
Onderzoek apestaartjaren 2022: Podcast als nieuwe Beroepsjournalistiek is wel beschermd, maar zonder Onderzoek mediapunt: tendensen van de journalist
stijgende bron voorwaarden (bv. dokter mag niet zomaar opereren) - Man tussen 45-50
- Visie Donsbach: ‘We moeten de journalistiek - Eerder centrum-links (vaak onterecht als verwijt
heropwaarderen’, kijkt wat neer op ‘bloggers’ gebruikt)
- ¾ in loondienst voor een redactie
Wet van 1963: erkenning ven bescherming van de titel - Generalisten > specialisten
‘beroepsjournalist’ - Journalist in loondienst verdient 1/3 meer dan
- 21+ jaar oud zijn freelancer
- Werken voor een publiek medium - Journalisten over het algemeen vrij tevreden
- Geen enkele vorm van handel drijven - Vaak geconfronteerd met grensoverschrijdend
- Erkenning door erkenningscommissie gedrag
, Bijkomende tendensen: 5 competenties voor geloofwaardige journalistiek: Journalistieke rollen
- Horizontale gendersegregatie 1. Brede kritische competentie en analytisch Hanitzsch en Vos
➔ Vrouwen zachte topics, mannen ‘harder’ vermogen - Bewust zijn van Westers perspectief
- Schijnzelfstandigen: bedrijven die vaak 2. Gespecialiseerde kennis over onderwerpen
samenwerken met bepaalde journalist maar hem 3. Kennis over communicatieprocessen (framing, 6 functies van journalistiek:
niet in loondienst nemen gatekeeping, bronselectie, …) - Informeren
4. Vaardigheden van nieuwsgaring en -presentatie - Duiden
Pers als onafhankelijke ‘vierde macht’ 5. Kennis van deontologie en ethiek - Controleren
- Persvrijheid niet absoluut, gaat gepaard met - Representeren en participeren
wettelijke en ethische grenzen (zie les 7-8) Journalistiek en de publieke sfeer – Jurgen Habermas - Emanciperen – peace journalism
- Overheidsinmenging of gerechtelijke controle moet = belangrijke Westerse democratie-filosoof - Communiceren
minimaal zijn - Voorwaarde democratie = betrokken burgers
- Bv. belang van te stemmen, protesteren, … Development journalism = extra belangrijke rol van
Zet van journalistiek bronnengeheim ➔ Om (tijdelijke) consensus te bereiken, journalisten in ontwikkelende democratieën
- Sinds 2005 wet rond bronnengeheim gebaseerd op feiten en rationaliteit ➔ Kennen we niet in het Westen
- Belang van klokkenluiders (!) = ideaalmodel, belang om na te streven en
➔ Julian Assange – Wikileaks gevaar van bv. fake nieuws Carey: “Journalism and democracy are names for the same
thing” – waakhond van de democratie
Strafrechterlijke bescherming van journalisten Voorwaarden voor democratische publieke sfeer:
- Enkel racisme-wetgeving en neonazisme wordt 1. Gelijke toegang voor alle burgers 18 rollen van de journalistiek:
strafrechtelijk behandeld 2. Vrije meningsuiting
- Bij inbreuk: Hof van assisen (drukpersmisdrijf) 3. Streven naar consensus
➔ Geen vervolging, journalist is sterk beschermd 4. Feiten en rationaliteit als basis voor debat
➔ Klachten kunnen ingediend worden bij de RvdJ 5. Geïnformeerd burgerschap
➔ Journalisten moeten dit bewaken en
Anti-SLAPP wetgeving promoten
- Strategic lawsuit against public participation
- Bedrijven die journalisten willen ontmoedigen/het Habermas stelt dat afname van professional journalism niet
zwijgen opleggen 100% negatief is (<-> Donsbach!):
- Kleinere bedrijven erg vatbaar - Meerdere bronnen, minder grote bedrijven op #1
- Produser = stem van het volk
Meldpunt agressie tegen journalisten – persveilig.be (2021)
Maar ook nadelen:
Journalistiek als kennisberoep - Jongere generatie duidelijk minder news aware
2 sociale functies van journalistiek – Donsbach - Weinig kennis over (hoofd)nieuws van de dag
- Validatie: kennis van burgers relevant en - Mensen willen nieuws minder bijhouden (link
waarheidsgetrouw verhogen nieuwsmoeheid?)
- Gedeelde werkelijkheid: democratische debatten
mogelijk maken
➔ Vereist vertrouwen in kwaliteitsvolle,
onafhankelijke en competente journalistiek
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper victorvansande. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
