1. rechtspraak en gerechtelijke organisatie
§1. Inrichting van hoven en rechtbanken
Rechterlijke macht uitgevoerd door: ( art 40 Gw)
Hoven
Rechtbanken
Uitvoerende macht: administratieve rechtscolleges
Hoge raad voor justitie opgeroepen voor verwerving + opleiding magistraten en externe
controle
Taken van de rechtspraak:
1. Oplossen rechtsconflicten
Toepassing recht op concrete geschillen
2. Aanvulling en interpretatie
“Rechtsvorming”
Vb: artikel 1382 oud BW - fout, schade, OV
Opbouw van gerechtelijke organisatie steunt op 4 principes:
1. Eenheid van de rechtspraak:
Interpretatie en toepassing van de wetgeving mag niet te veel verschillen van
rechtbank tot rechtbank
piramidale opbouw
o gerechtelijke organisatie piramidaal opgebouwd
o beslissingen kunnen verbroken worden door één hoogste gerechtshof ( hof
van cassatie)
2. dubbele aanleg
uitgangspunt: mogelijkheid tot hoger beroep
cassatie ≠ derde aanleg ( geschillen nooit 3de keer behandeld)
3. specialisatie van de rechtbanken
materiële bevoegdheid
Ondernemings-, familie-, straf-,… recht
Bijzondere samenstelling ( mogelijkheid meerdere rechters)
4. Territoriale organisatie van de rechtbanken
Territoriale bevoegdheid ( elke rechtbank maar bevoegd voor 1 grondgebied)
Kantonaal niveau ( vredegerecht)
Arrondissementeel niveau ( politie, eerste aanleg en arrondissement rechtbanken)
Provinciaal niveau ( assisenhoven)
Ressort van het hof van beroep( 5 delen verdeeld)
Nationaal niveau ( 5de niveau is Hof van Cassatie met bevoegdheid voor het gehele
Belgische grondgebied)
Internationaal niveau ( Europees hof van justitie en het Europees hof voor de rechten
van de mens)
Verschillende burgerlijke rechtscolleges en hun bevoegdheden
, 1. Vredegerecht: ( art. 590 Ger. W )
Voor kleine burgerlijke geschillen -> zaken onder de 5000 euro
Dubbele aanleg
o Vatbaar voor hoger beroep behalve wanneer het bedrag van de vordering niet
hoger is dan 2.000 euro
o Verzet tegen cassatie mogelijk
Voorbehouden bevoegdheden ( art. 591 Ger. W )
o Geschillen over onroerende goederen
Huurgeschillen, erfdienstbaarheden, ..
o Regelingen inzake onbekwaamheid
2. Rechtbank van eerste aanleg ( art. 568 Ger. W)
4 secties: burgerlijke rb, correctionele rb ,jeugdrb. en familierb.
Samenstelling: voorzitter, een of meer ondervoorzitters en rechters
Hoger beroep ingesteld -> behandeling door kamer van 3 rechters
Bevoegdheid: alle geschillen, waarde van vordering over 5.000 euro schrijdt
Bijzondere bevoegdheden: ( art. 569 Ger.W)
o Onteigening
o echtscheiding/afstamming (familie- en jeugdrb.)
o huwelijksvermogensrecht/erfopvolging (familie- en jeugdrb
beroep tegen vrederechters: voor zover hoger dan 2000 euro
beroep bij hof van beroep: voor zover hoger dan 2500 euro
beslagrechter: ( le juge des saisies) -> een magistraat die speciaal belast is met geschillen betreffende
beslagen en middelen van tenuitvoerleggingen
3. ondernemingsrechtbank
geschillen tussen ondernemers
bevoegdheidsparameter ( art. 573 Ger.W)
samenstelling: voorzitter, een of meer ondervoorzitters en rechters die allemaal
beroepsmagistraten zijn
Bijzondere bevoegdheden: (los van hoedanigheid)
o Geschillen rijzend in vennootschappen/verenigingen
o Faillissementsprocedures en gerechtelijke reorganisatie
o Intellectuele eigendomsrechten
lekenrechters: rechters in ondernemingszaken en worden door de koning verkozen
4. Arbeidsrechtbank ( art. 578 Ger.W)
Geschillen tussen werknemers en werkgevers
Geschillen met betrekking tot sociale zekerheid
Samenstelling: met lekenrechters ( art. 81 Ger.W)
Doel: te beschikken over magistraten dei vertrouwd waren met arbeidsverhoudingen
5. Arrondissementsrechtbanken
Uitspreken over bevoegdheidsconflicten tussen rechtscolleges
Samenstelling: ( art. 74 Ger. W) voorzitters van (1) arbeidsrechtbank, (2) rechtbank
van eerste aanleg (3) ondernemingsrechtbank & (4) voorzitter van vrederechters en
politierechters
geen zelfstandige rechtbank
6. hoven van beroep
, 5 hoven van beroep ( 1 per rechtsgebied)
3 soorten kamers: burgerlijke zaken, correctionele zaken en jeugdkamers
Bevoegdheid: (art. 602 e.v. Ger.W.)
o Hoger beroep tegen vonnissen voor zover bedrag hoger is dan 2500 euro
o Behandelen de zaak geheel opnieuw
o Bevestigen of hervormen vonnis
Samenstelling: (art. 101 Ger.W.) -> voorzitter en 2 raadsheren
o Laat ook alleenzetelende rechters toe
7. Arbeidshof
5 arbeidshoven ( 1 per rechtsgebied)
Samenstelling: Voorzitter & 2 of 4 raadsheren in sociale zaken (art. 103 Ger.W.)
Bevoegdheid: Hoger beroep tegen vonnissen Arbrb. (art. 607 Ger.W.)
8. Hof van Cassatie
Taak: toezien op de juiste toepassingen van de wet door de hoven en de rechtbanken
Samenstelling: (art. 128 e.v. Ger.W.)
Bevoegdheid: (art. 608 Ger.W. en 147 Gw.)
o Beoordeelt wettigheid bestreden beslissing
o Bindend voor bodemrechter (art. 1110 Ger.W.)
Administratieve rechtbanken:
Hoven en Rechtbanken = RM
Administratieve rechtscolleges = UM
Rechtstaat:
o Overheid gebonden aan het recht, waarvan ze toepassing garandeert
o Bevoegdheid is beperkt door de fundamentele rechten en vrijheden van de burgers
o Essentieel: bestaan van een onafhankelijke rechterlijke macht
Evenwicht tussen rechterlijke en uitvoerende macht zeer delicaat
o Angst voor gouvernement des juges
o Dreiging overheidswillekeur
Geschillen over de politieke rechten: middenpositie Fr en Eng rechtssysteem
o Voor geschillen over burgerlijke rechten ( art.144 Gw)
o Geschillen over politieke rechten: kiesrecht, legerdienst, belastingen…
Bevoegdheidsverdeling: Hof van Cassatie waakt over bevoegdheidsverdeling
Oprichting raad van state:
o Pas opgericht in 1946 na zeer restrictieve interpretatie van begrip burgerlijke rechten
door cassatie
o Bevoegd voor objectief contentieux: art. 14, § 1 RvS-W
o beperkt subjectief contentieux: schadevergoeding wegens onwettigheid ( art. 11bis
RvS)
Flandria-arrest: 1920 -> het Hof van Cassatie nam aan dat ieder burgerlijk recht aanspraak maakt op
rechterlijke bescherming, ook wanneer dat door een bestuursorgaan werd geschonden
§2. Beginselen burgerlijke rechtspleging
Lijdelijkheid van de rechter en beschikkingsbeginsel der partijen
Beschikkingsbeginsel : partijen bepalen zelf voorwerp geschil
, Beschikkingsbeginsel en moderne interpretatie:
GW regelt verloop van de burgerlijke rechtspleging
Behouden het recht in voorkomend geval de genomen beslissing niet te laten uitvoeren
Rechter mag in burgerlijke zaken een zaak nooit op eigen initiatief behandelen, behalve bij
failissement
Rechter is niet gebonden door de juridische kwalificatie van partijen -> onderzoekt zelf de
juiste juridische kwalificatie
Eerder passieve rechters:
Heeft wel leiding van het geding
Vrij actieve rol bij de bewijsvoering : Kan onderzoeksmaatregelen bevelen
( deskundigenonderzoek, getuigenverhoor)
Passieve rol: een van de oorzaken van de gerechtelijke achterstand
Rechter is afhankelijk van het initiatief van de eiser of de verweerder -> kan onmogelijk op
eigen initiatief de rechtsdag bepalen of maatregelen nemen tegen de traagheid van bepaalde
partijen
Schriftelijk en mondeling karakter van de procedure:
Eerst schriftelijk, dan mondeling
Rechten van verdediging wordt gerespecteerd
Stadia van de rechtspleging: 4 stadia
1. Inleiding van de procedure
2. Het proces zelf
3. De aanwending van de rechtsmiddelen
4. De tenuitvoerlegging van het vonnis
Daarna een schets van de normale verloop
1. inleiding van de procedure
Dagvaarding van de verweerder door de eiser
Eiser: diegene die het initiatief neemt tot het inleiden van een vordering
Verweerder: tegenpartij
Dagvaarding:
Om een vordering te kunnen instellen moet de eiser de verweerder dagvaarden -> 8 dagen
voor de rechtbank
Eiser moet altijd voorwerp en de middelen van de eis vermelden
Weigert persoon te tekenen-> tekent de gerechtsdeurwaarder ( zodat ze weten dat de akte
officieel is ondertekend)
Verzoekschrift: een goedkope manier om een zaak aanhanging te maken bij de rechtbank
Vrijwillige verschijning van de partijen
Algemene rol: inschrijving en doorhaling
Voor het begin van de zitting -> zaak inschrijven op de algemene rol ( rolrecht = betalend)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper criminologiestudent123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,66. Je zit daarna nergens aan vast.
