MATERIEEL RECHT VAN DE EUROPESE UNIE
Opzet vh vak
- Vertrekpunt = primaire bronnen
o Rechtspraak (HvJ)
o Verdragsbepalingen
o Harmonisatie
- Doel I = u wegwijs maken
o Fundamentele theoretische basis
o Belangrijkste evoluties
o Concrete & actuele toepassingen
- Doel II = ruimte laten voor kritische blik
Materialen
- Slides: vrij volledig
- Readers → Primaire bronnen
o Deel I: wetgeving
o Deel II: Rechtspraak (excerpts) → Relevante delen zijn eruit gehaald
o Mee te nemen naar het examen (!)
→ Verwijzen naar reader mag = soort uitgebreide codex
- Bijkomende documenten op Toledo:
o Enkel indien nuttig én noodzakelijk
Examen
- Taak: 25/3 (18u00) – 28/3 (12u00)
o 1 casus
o 2/20
- Examen
o 18/20, maar zelfde lengte
o Meer ruimte voor theorie
o Casussen + theorie (essay, eigen inzicht, vergelijkingsvragen…)
Wat is “materieel recht”?
Op het eerste zicht is het niet echt duidelijk waarover dit vak gaat
- Het gaat niet over een procedure, maar over materieel recht = echte rechtsregels
- Geen puur nationaal recht, maar recht afkomstig vd Europese Unie dat uiteindelijk een
uitwerking zal hebben in het nationaal rechtssysteem
1
, - …
COLLEGE 1: INTRODUCTIE & PRACTICALIA
Wat is een ‘interne markt’?
= het eigenlijke onderwerp van dit vak: het recht over de interne markt, over hoe goederen,
personen, diensten en kapitaal zich vrij kunnen bewegen door de EU
"Ruimte zonder binnengrenzen waarin het vrije verkeer van goederen, personen, diensten
en kapitaal is gewaarborgd en die een regime omvat dat verzekert dat de mededinging niet
wordt verstoord"
Privaatrecht
Vb.: ‘Vlaamse regering herlanceert ‘wonen in eigen streek’ in duurste gemeenten’
De prijzen voor het huren en het aankopen van huizen schieten ontzettend de hoogte in. Het
wordt bijna onmogelijk om in sommige gemeenten een huis te kopen (vb. Vlaamse gemeenten
in de Brusselse rand). Het gemiddelde loon vd Vlaming ligt rond € 3.800 bruto >< gemiddelde
loon vd Europese ambtenaar rond € 5.000
➔ Vlaamse regering wou hier iets aan doen: hebben gemeenten de mogelijkheid
gegeven om een lokale band te vereisen tussen de gemeente en de persoon die het
huis wil kopen (geen lokale band = weren vd vastgoedmarkt)
➔ MAAR: druist in tegen vrij verkeer van mensen???
o 5 jaar geleden al heeft het HvJ geoordeeld dat zo’n decreet niet kan
Strafrecht
Vb. ‘Omega Diamonds ontloopt miljardenboete’
Zaak waarin prof. Verstraete een miljoenenboete voor de diamantsector heeft weten te
ontlopen dankzij het interne marktrecht. Wanneer men diamanten en edelstenen wil invoeren
naar de EU, heeft men daar bepaalde documenten voor nodig om te kunnen verzekeren dat
het geen witwaspraktijken zijn, geen bloeddiamanten zijn, dat er geen slavernij is gebruikt om
die diamanten te verkrijgen. Bepaalde invoerders van diamanten hadden die documenten niet
of hadden die gefraudeerd. Hierdoor konden zij een miljoenenboete onder het strafrecht
krijgen
➔ Prof. Verstraete zei als advocaat in die zaak: “de documenten die u vraagt zijn een
obstakel voor het vrij verkeer van goederen”
➔ Die rechter (ook al was het vrij duidelijk dat er fraude had plaatsgevonden) moest
zeggen: “ja dat klopt, Europees recht gaat voor nationaal recht”.
➔ Kortom: de zaak wordt weggeschoven, geen boete voor de mensen die
frauduleus diamanten hadden ingevoerd
2
,Publiekrecht
→ Het interne marktrecht, het materieel recht vd EU kan ook op dit gebied een invloed
uitoefenen
Vb.: ‘Same-sex spouses have EU residence rights, top courts rules’
In Roemenië erkende men het homohuwelijk niet. In Spanje wel. Wanneer Spanjaarden naar
Roemenië wouden verhuizen zei Roemenië: “wij erkennen dat niet, voor ons bent u niet
getrouwd”. Deze zaak ging naar het Hof van Justitie. De Roemeense overheid zei: “dit is wel
onze grondwet, men mag het daar niet mee eens zijn, maar dit is wel onze visie op hoe een
maatschappij moet werken, daar mag men niet aankomen”
➔ Hof heeft hier gesteld dat het Europese recht niet zegt dat men het homohuwelijk
zelf als dusdanig moet invoeren, maar dat men het wel moet aanvaarden wanneer het
bestaat in een andere lidstaat
→ De staatsrechtelijke, maatschappelijke visie van Roemenië werd hier door
het Europees recht opzij geschoven
➔ Roemenië heeft een aantal jaar later, o.b.v. nationale rechtspraak die hierop
volgde, ook het homohuwelijk ingevoerd
Economisch recht
Vb.: “Rechter geeft Brussel munitie in strijd tegen ‘illegale Airbnb’s’”
Het probleem met Airbnb: heel handig als men naar het buitenland gaat, want zo kan men
makkelijk een appartement of kamer vinden om te verblijven (vaak goedkoper dan een hotel),
maar de vastgoedmarkt wordt in grote steden met veel toerisme (zoals Parijs, Amsterdam,
Barcelona…) belast door Airbnb. Het is voor verhuurders immers financieel interessanter om
via Airbnb aan toeristen te verhuren dan aan de lokale bevolking. Bijgevolg daalt echter het
aanbod op de huurmarkt en stijgt de prijs. Meer en meer gemeenten willen daarom
vergunningen opleggen
→ Wederom zorgt de interne markt ervoor dat als Airbnb zich in Ierland als
vennootschap vestigt, dat zij makkelijk diensten kan aanbieden door heel de EU
➔ Als men daarentegen overal vergunningen gaat vragen, dan is dat vrij verkeer veel
moeilijker en kan men zich als vennootschap niet meer makkelijk vh ene land naar het
andere verplaatsen (zie college 6)
Fiscaal recht
Vb. ‘België veroordeeld voor “ongelijke behandeling” van inkomsten uit onroerende
goederen’
Vastgoed in België wordt over het algemeen niet belast o.b.v. de reële waarde, maar o.b.v. het
kadastraal inkomen (een waarde die vaak veel lager ligt dan de reële huurwaarde). Dit is een
voordeel voor mensen die vastgoed hebben. Heeft men daarentegen een huis in Frankrijk, in
Spanje of in Oostenrijk, dan werd dat belast o.b.v. de reële huurinkomsten die men daaruit zou
kunnen halen
3
, → Hierop zei het Hof van Justitie dat dit een groot verschil is. Het wordt op die manier
veel moeilijker om een huis te kopen in het buitenland dan in België
➔ De Belgische wetgever moet dit conflict tussen het nationaal systeem en het
Europees recht oplossen
→ Moeilijke opdracht: kadastraal inkomen afschaffen of een hypothetische
waarde gaan plakken op elk mogelijk huis in het buitenland?
Sociaal recht
Vb.: ‘Roger Blanpain: ‘Europa maakt Belgische arbeidsmarkt kapot’
Als werknemers zich vrij kunnen bewegen door de EU, dan zijn er gevaren zoals sociale
dumping, zoals het niet naleven van bepaalde sociale voorwaarden die wij in BE als essentieel
beschouwen
→ Vraagstuk: hoe kunnen we voorkomen dat er misbruik wordt gemaakt van dat vrij
verkeer?
Internationaal en Europees recht
…
DE INTERNE MARKT: CONTEXT
Geschiedenis: wat voorafging…
Het idee v/e interne markt hangt eigenlijk zeer nauw samen met het ontstaan vd EU zelf. Na
WOII, na 1945 probeert Europa zich weer op te bouwen. Enerzijds was Europa in 1945-46
opgedeeld in 2 blokken: het Oostblok en West-Europa. Het probleem in West-Europa is dat het
nog steeds allemaal aparte, kleine landen zijn die niet echt relaties met elkaar hebben.
Anderzijds zijn er ook 2 groepen landen: de winnaars vd oorlog (FR, VK, BE, LUX…) en de
duidelijke verliezers (DU, IT…). Dit was eigenlijk exact dezelfde context als na het Verdrag van
Versailles in 1918. Opnieuw is er een Duitsland, een Italië dat mogelijks gefrustreerd kan zijn,
waar mogelijks nationalistische ideeën kunnen oprollen en waardoor we terug een gewapend
conflict kunnen krijgen in Europa
Founding fathers vd EU
- Jean Monnet (FR)
o Zijn familie maakte cognac. Tussen de 2 wereldoorlogen in werd hij naar
Engeland gestuurd om aldaar handelsvertegenwoordiger te worden vh merk
van Cognac dat zij thuis distilleerden
o WOII breekt uit en hij wil graag iets doen voor zijn land, maar werd afgekeurd
bij het leger
o Hij wordt een soort liaison tussen Engeland en de geallieerden en komt zo
tijdens de oorlog terecht in de hogere kringen
o Zo leert hij o.m. Robert Schuman kennen
4
