Samenvatting 2023 – 2024
, Inhoudstafel
1. Het veiligheidslandschap in België (4 okt)
1.1 Actoren: publiek vs privaat
1.2 Pluralisering van de politiefunctie: police vs policing
1.3 Private veiligheidsstudies
2. Ontwikkeling en groei private veiligheid (11 en 18 okt)
2.1. Geschiedenis vroege en recente vormen
2.2. Oorzaken en verklaringen
2.3. Burgerwacht, private milities, private bewakingssector (beleid, controle en wetgeving)
3. Modellen en verhoudingen publieke en private veiligheid (25 okt)
3.1. Feitelijke en normatieve modellen
3.2. Cultuur, opleiding, …
4. Wetgeving (8 nov)
4.1. Gastcollege Filip Smeets (Seris)
4.2. Wet van 10 april 1990 op de bewakingsondernemingen de beveiligingsondernemingen en de interne
bewakingsdiensten en Wet van 2 oktober 2017 tot regeling van de private en bijzondere veiligheid
4.3. Activiteiten, domeinen en bevoegdheden
5. Privédetectives (les 15 nov)
5.1 Wet van 19 juli 1991 tot regeling van het beroep van privédetective
6. Werknemerscriminaliteit en private justitie (22 nov)
6.1 Gastcollege Prof. dr. Marc Cools (UGent)
7. Private militaire ondernemingen (29 nov)
7.1 Huurlingen
7.2 Recente ontwikkelingen en inzet
8. Private veiligheid in internationaal perspectief (6 dec)
8.1 Situatie buurlanden
8.2 Omvang sector, wetgeving, …
9. Private veiligheid en COVID-19 (13 dec)
9.1 Online gastcollege dr. Adam White (University of Sheffield)
9.2 Critical Workers? Private Security, Public Perceptions and the Covid- 19 Pandemic
1
, Les 1: inleiding tot de private veiligheid:
1.1. Het veiligheidslandschap in België:
1.1.1. Actoren
1 Gemeenschapswacht (vroeger Kunnen GAS boete uitschrijven
stadswachter)
2 Lijncontroleur Mag vervoerbewijs controleren en aanmanen
om voertuig te verlaten
3 Veiligheidsdienst (van Securail) Dragen pepperspray en handboeien – kunnen
persoon vasthouden tot wanneer de politie er is
4 Federale politie
5 Bewakingsagent
6 Camerabewaking Wordt bemand door de private
sector/bewakingsagenten maar onder de regie
van iemand van de politie (publiek-private
samenwerking)
1.1.2. Private veiligheid en de burger
- We zien een toenemende zichtbaarheid van private veiligheid en een toenemend
contact met private veiligheid
o Dit zowel in de private als (semi-)publieke ruimte:
Verschillende organisaties en personen
De taken en bevoegdheden lijken gelijkaardig aan die van de politie MAAR
het is GEEN politie
o Er is een impact op het maatschappelijk, sociaal en persoonlijk leven
Organisatie en handhaving veiligheid
Uitvoeren toezicht en controle
Principes van dwang en geweld, privacy en grondrechten
o Er is sprake van een steeds grotere rol van (niet-politionele) veiligheidsfuncties
2
, - Welke controle mag een bewakingsgent uitvoeren bij personen aan de toegang van
Tomorrowland?
o Enkel oppervlakkige betasting van hetzelfde geslacht
o Bewakingsagent mag vragen om een handtas te openen ( je moet hem zelf
openen)
o Mag de bewakingsagent de toegang weigeren indien je niet gefouilleerd wil
worden? JA
o Ook qua uitzicht zijn ze veranderd (vroeger amper te onderscheiden van politie)
Is dus geen politie, maar leunt er wel dicht tegen
1.1.3. Het veiligheidslandschap in België – actoren
Als je kijkt naar ons veiligheidslandschap vandaag de dag, zie je dat het eigenlijk bestaat uit
zeer veel diverse spelers, veiligheidsactoren en veiligheidsdiensten. Het veiligheidslandschap
bestaat uit 2 zijden: Je hebt publieke en private veiligheidsdiensten:
België bestaat dus uit een gedifferentieerd veiligheidslandschap. Die bestaat uit
publieke en private veiligheidsactoren. Voor elke actor aan de publieke zijde heb je vaak een
private tegenhanger. Vandaar die terminologie van die pluralisering van dat politiefunctie:
zowel in publieke zin (nieuwe veiligheidsberoepen: stadswacht), als in private zin (private
recherche ondernemingen, bewakingsagenten).
- Publieke sector: Politie, leger, civiele bescherming, gemeenschapswachten,
inlichtingendiensten, bijzondere inspectiediensten (douane), …
o Publiek is door de staat georganiseerd
o gefinancierd door belastinggeld.
o Diensten worden collectief aangeboden
Bv. publieke politie is er voor iedereen, en word gefinancierd door
iedereen.
- Private sector: Private onderzoekers (privédetectives), installateurs alarmsystemen,
bewakingsagenten, portiers, bodyguards, winkelinspecteurs, veiligheidsagenten,
private militaire ondernemingen (Wagner), bewakingsondernemingen, interne
bewakingsdiensten …
o Private sector gaat om diensten en activiteiten die uitsluitend worden
aangeboden aan betalend cliënteel (dus. NIET collectief), dus puur op basis
o Bewakingsondernemingen vs. interne bewakingsdiensten
Bewakingsonderneming: : onderneming die contractueel
bewakingsagenten voor een klant gaan aanbieden (bv. VUB als klant van
Securitas)
Interne bewakingsdienst: Geen aparte onderneming, maar is een
departement dat behoort tot een onderneming zelf. Het
bewakingspersoneel mag enkel binnen de eigen onderneming worden
ingezet. Ze hebben geen bevoegdheid daarbuiten en kunnen ook niet voor
klanten worden ingezet. dienst die binnen een eigen onderneming
veiligheidstaken gaat uitvoeren. (vb. binnen een financiële instelling zoals
Delhaize)
- Quid veiligheidsdiensten:
o Kenmerkend element veiligheidsdiensten: Interne bewakingsdienst die louter
binnen het kader van openbaar vervoer optreed (MIVB, NMBS, TEC, De Lijn)
hebben geen bevoegdheden buiten station
- Publiek-private verhouding:
o Bewakingssector: +-18.000 man
o Politie: +- 40.000
3
