Samenvatting van het vak cultuur-en diversiteitsstudies (HoGent) (2023-24)
Op basis van de powerpoint presentaties en de cursus
Samenvatting van 'Miranda opstal' op uitgewerkte basis
ALLES IS CULTUUR, CULTUUR IS ALLES:
Cultuur is deel van wie we zijn
‣ Cultuur is alles: wat en hoe we iets beleven
‣ Cultuur = bewerking van de bodem (colere)
‣ Cultuur doet iets met ons: onszelf willen onderscheiden, identificeren, etc.
‣ Hoe zijn we bepaald? → elementen uit het heden en verleden van cultuur beïnvloeden
ons en maken ons tot wat we zijn: materieel, kunst, literatuur, muziek, ideeën, beleid,
…
‣ Impact van cultuur = een constante interactie
‣ Menselijke natuur is wat we
universeel delen met alle menselijke
wezens
‣ Cultuur is alles wat we als mens
toevoegen aan de natuur/ bewerken en
beheersen van de natuur
o Specifiek voor de groep of categorie
waartoe iemand behoort
o Wordt aangeleerd
o Aspect van menselijk zijn en handelen
o Welbepaalde manier van leren
(leervormen)
‣ Persoonlijkheid is wat je daarboven
nog zelf toevoegt
o Wie je bent, als individu
Kritieken op dit schema: het is een statisch schema → in werkelijkheid: meer wisselwerking
tussen de mens als individu en cultuur → cultuur is meer fluïde en dynamisch
o Individu op zich heeft geen impact op cultuur tenzij het een verandering is die
opgepikt wordt door andere individuen en die een continue beweging in gang zet!
o Cultuur is onderhevig aan veranderingen maar die gaan zeer traag, tenzij iets in
shock gebeurt
o Er is een wederzijdse impact tussen cultuur en wie we zijn als individuen
UNIVERSEEL MAAR DIVERS:
Cultuur bepaald onze manier van samenleven in een bepaalde context
1
, 1.1. ANTROPOLOGIE ALS VERTREKPUNT
ONTSTAAN VAN ANTROPOLOGIE:
‣ Scheiding tussen filosofie en andere sociale wetenschappen
‣ 3 elementen als aanleiding;
‣ Veranderd wetenschapsveld (verdere vordering van de sociale wetenschappen)
‣ Beweging 1: Verlichting (einde 18e eeuw): aanzet tot moderne wetenschap en vrijheid
o Mens komt centraal, minder argumenten uit religie of staat
o Rede en denken komt los van geloven
o Wetenschap en techniek: industrialisering
o Europa-centrisch: Verlichting is ontstaan in Europa
o Veranderde manier van denken – vrijheid van denken
o Snelle wijzigingen
‣ Beweging 2: Kolonisering: Koloniale expansie in Noord-Amerika (18e eeuw) en Afrika (eind
19e eeuw)
o Slavernij als basis
o Bloei van West-Europa: koloniale expansie en rijkdom
o Antropologie nodig als studie van de vreemde wilde (verschillen tussen
verschillende ‘groepen van mensen’)
o Antropologie = ‘kind van het kolonialisme’: lokale bevolking wordt bestudeerd
als rariteit, doorgaans minder ontwikkeld dan de beschaafde Europeanen
o Kolonisatie toch ingezet als gelijke ruil: hun arbeid/grond/rijkdom in ruil voor
onze beschaving
o Kolionisatie bepaalt het mensbeeld, wereldbeeld en benadrukt verschillen
Antropologie zorgt voor een blijvend effect op beeldvorming
‣ Evolutiedenken in cultuur: van aap naar mens
‣ = inhoudelijke, kwalitatieve vergelijking van culturen
‣ = mentale kolonisatie: economische maar ook culturele manier van denken waarbij men
andere culturen als minderwaardig gaat zien
2
, OMSCHRIJVING VAN ANTROPOLOGIE:
1e vaststelling:
‣ Eerste termen: etnologie en volkenkunde
‣ Etnografie: beschrijven van 1 bepaald volk – liefst in de traditie van de natuurwetenschappen
‣ → Kritiek: inhoudelijke verruiming = antropologie: wetenschap als middel om na te denken
over hedendaagse samenleven en indien mogelijk een bijdrage te leveren aan concrete
vraagstukken
‣ Interpretatieve, humanistische benadering ivp in traditie van natuurwetenschappen
‣ Antropologie nodig als studie van vreemden in kolonies
‣ Antropologie met een bepaald mensbeeld (verschil tussen beschaafd en niet beschaafde
volkeren) en bepaald wereldbeeld
‣ Antropologie gebruikt methodes van wetenschappelijk onderzoek om verschillen tussen
mensengroepen te verklaren
‣ Biedt een handelingskader voor kolonisatoren
‣ Invalshoek van antropologie: vergelijkend perspectief bieden → antropologie meet het
verschil in schedels, lengtes, … - eigen referentiekader als relatief
‣ Antropologie biedt als wetenschap een mentaal kader om verschillen te zien en te handelen
ernaar
‣ Grootste kracht ligt in het vertellen van verhalen
Definitie van antropologie: de studie (logos) van de mens (anthropos) of de studie van de
mensheid
3
, DE KWESTIE CULTUUR IN ANTROPOLOGISCH PERSPECTIEF
Hoe definieerde antropologie cultuur?
‣ Cultuur is belangrijkste onderdeel van de studie van de culturele antropologie
‣ Antropologie is de belangrijkste bron om het denken over cultuur vorm te geven
‣ Cultuur: kunnen gebiedsindelingen, groepsindelingen, conceptuele benadering
gebruiken ( zorgt voor verwarring)
‣ Een cultuur kan zich soms afscheiden van mensen (grenzen) → gevolg: uitsluiting
van mensen
o Zie: de Chinese muur, de Mexicaanse muur, etc.
o Zorgt voor een wij vs. zij verhaal
‣ Cultuur = alles
‣ Veel definities met elk een eigen invalshoek
Indeling van cultuur volgens Kloos (1981):
Cultuur is een samenhangend stelstel van kunst, wetten,
gewoonten, enzovoort dat mensen zich eigen maken als lid
Opsommende definities
van een bepaalde
gemeenschap
Cultuur is het van de voorouders geërfd stelsel van
Historisch
gewoonten en aannames dat ons leven bepaalt
Cultuur is een gezamenlijk aangeleerd patroon van
Psychologische gedragingen waardoor biologische behoeften gereguleerd
worden
Een samenleving bestaat uit mensen, de wijze waarop ze
Normatieve
zich gedragen wordt bepaald door hun cultuur
Cultuur bestaat uit vaste onderling samenhangende
Structureel
gewoonten van bepaalde sociale groepen
CULTUUR IS WAARDEVOL:
‣ Universeel: elke groep heeft cultuur, wereldwijd en is een eigen wetmatigheid
→ de mens voelt overal de nood zich te organiseren, het is iets menselijk, en
geen kenmerk van ‘beschaving’
‣ Breed etnografisch: zowel primitief als ontwikkelde groep
‣ Cultuur = aangeleerd / verworven
‣ Complex geheel
‣ Resultaat: menselijk gedrag
‣ Cultuur = een synoniem van beschaving
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper xanadewitte. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,16. Je zit daarna nergens aan vast.
