DEEL 1: Personen- en familierecht
Hoofdstuk 1: De persoon
1.1 Begrippen
Natuurlijke/ fysieke persoon: ieder wezen die drager is van rechten en plichten, natuurlijk persoon
Persoon = rechtssubject
Rechtssubject dat kan deelnemen aan rechtsverkeer = juridische persoonlijkheid/
rechtspersoonlijkheid
o De staat van de persoon
o De bekwaamheid van de persoon
Vroeger
Verloren mensen door slavernij hun rechtspersoonlijkheid.
De burgerlijke dood ontnam de volledige rechtsbekwaamheid
Dier werd bij misdaad tot een proces gedaagd
Angelsaksisch regime, daarin kon de vrouw haar erfenis nalaten aan haar hond
Nu
Dieren en planten hebben GEEN rechtspersoonlijkheid
o Gezien als een object van het recht, geen rechtssubjecten
De rechtspersoon: groepering van personen en/ of middelen die aan het rechtsverkeer kan
deelnemen als drager van subjectieve rechten en plichten
Hebben geen fysiek bestaan
Beschikken over het vermogensrecht
Beschikken niet over familierecht
De rechtspersoon is ontstaan door de industriële revolutie. Dit door de samenwerking tussen
personen wat zorgt voor nieuwe economische mogelijkheden met tot doel belangen verdedigen.
1.2 De fysieke of natuurlijke persoon
1.2.1 Het lichaam
A. Bescherming van het lichaam tegen aantasting door derden
Het menselijk lichaam is onschendbaar
De publiekrechtelijke verhoudingen De privaatrechtelijke verhoudingen
= Het belang van het individu staat centraal = De belangen van enkelingen staan steeds
maar het maatschappelijk belang is van hogere gelijkwaardig
waarde dan het belang van één individu
Verplichte inenting voor polio Het belang van één persoon kan niet de
Bescherming van geestenzieke schending van een ander persoon
Fouillering en arrestatie rechtvaardigen, zie DNA-test
Het lichaam wordt dus preventief beschermd tegen aantasting door derden.
TOCH AANGETAST?
1
, PRIVAATRECHT
Strafsanctie – misdrijven van slagen en verwondingen + vergoeden van de schade (Art. 1382)
B. Het bijzondere geval van medische handeling
De wetgever heeft het medisch beroep organisatorisch gereglementeerd
VOORWAARDEN
Er moet een medische oorzaak zijn
Tussenkomst van de geneesheer moet preventief, diagnostisch of curatief doel hebben
Redelijke proportie bestaan tussen het medische risico en het gunstig resultaat
Patiënt moet na geïnformeerd te zijn, vrij toestemmen in de behandeling
C. De bescherming van het lichaam en het zelfbeschikkingsrecht van het individu
Het lichaam wordt beschermd ten aanzien van zichzelf. Het individu is hiertoe beperkt in zijn
beschikkingsrecht
VOORBEELDEN
Zelfmoord Wordt niet verboden in de strafwet
Euthanasie Is onder bepaalde voorwaarden mogelijk
- Passieve euthanasie werd lang gedoogd
Voorwaarden om tot euthanasie over te gaan
Patiënt heeft medisch uitzichtloze toestand van aanhoudend en ondraaglijk fysiek of
psychisch lijden dat niet kan worden gelenigd
Op schriftelijk verzoek van bewuste handelingsbekwaamheid, na raadpleging 2 de arts
Niet terminaal -> bedenktijd van 1 maand en verplichte raadpleging van 3 de arts
Niet bewust -> voorafgaande wilsverklaring + voorwaarde dat de bewusteloze toestand
onomkeerbaar is en na advies 2de arts
Zwangerschapsafbreking Is sinds 1990 geen misdrijf meer
Voorwaarden tot zwangerschapsafbreking
Afbraak moet gebeuren voor het einde van de twaalfde week
Wachttijd van 6 dagen in acht nemen
Toestemming van de vrouw moet schriftelijk gebeuren
Na 12 weken enkel nog bij ernstig gevaar voor de gezondheid vrouw of kind + 2 de arts moet
advies geven
Afname van bloed, weefstel en organen
Voorwaarden tot afname bloed, weefsel en organen
Bloed en bloedproducten mogen geschonken worden ten behoefte van derden
o Minstens 18 jaar
o Slechts 4x per jaar
Wegneming en transplantatie van organen is wettelijk geregeld
o Minstens 18 jaar
o Vooraf toestemming geven + schriftelijk
o Kan ieder moment herroepen worden
2
, PRIVAATRECHT
1.2.2 Het leven
Mens moet in leven zijn om rechtspersoonlijkheid te bezitten
Rechtspersoonlijkheid begint bij het leven en levensvatbaar geboren worden, eindigt bij het
overlijden
A. De aanvang van het juridisch leven
3 VOORWAARDEN
1. Geboren worden
2. Levend geboren worden
3. Levensvatbaar zijn
Een embryo of een foetus is dus geen persoon in de juridische betekenis van het woord
Nog niet geboren kind heeft toch bepaalde rechten
o Erven of een schenking krijgen
o Recht hebben op een verzekeringsuitkering of schadevergoeding
o Erkend worden – afstammingsrecht
Het kind moet reeds verwekt zijn en moet naderhand levend en
levensvatbaar geboren worden
Sinds 2019: invoer van het juridisch bestaansrecht voor kinderen/ foetussen van 140 dagen
zwangerschap kan ingeschreven worden. Vanaf 180 dagen is hier zelfs een verplichting toe
B. Het einde van het juridisch leven
= Door het overlijden houdt de juridische persoonlijkheid op met bestaan – statuut van lijk
Respect voor de overledene ten aanzien van de samenleving
o Lijkbezorging: laat de persoon ertoe te kiezen hoe de crematie bepaald wordt
o Lijkopening: niet in dezelfde mate onschendbaar
Wetenschappelijk autopsie
Politionele autopsie
Gerechtelijke autopsie
o Lijkafstand: lijk afstaan aan het academisch ziekenhuis voor bv. studenten
geneeskunde
In principe is iedereen verplicht orgaandonor te worden, tenzij verzet werd aangetekend
1.3 De rechtspersonen
1.3.1 Publiekelijke rechtspersonen
= Publiekelijke rechtspersonen worden door de openbare overheid ingericht met oog op het
behartigen van het algemeen belang
Bezitten het openbaar gezag
3
, PRIVAATRECHT
1.3.2 Privaatrechtelijke rechtspersonen
= Privaatrechtelijke rechtspersonen zijn groeperingen van personen die een bepaalde bedrijvigheid
willen uitoefenen.
In het ondernemingsrecht + voorwaarden en publicatie in het BS
1.3.3 De feitelijke vereniging
= Een groepering van personen of vereniging die niet door de wet voorgeschreven voorwaarden
naleeft voor het bekomen van een rechtspersoonlijkheid is een feitelijke vereniging.
Genieten niet van een juridische erkenning
Mogen geen rechtshandeling stellen
o Elk lid blijft persoonlijk aansprakelijk voor de verbintenissen die zij in naam van de
vereniging hebben aangegaan.
Dagvaarden van de vereniging, is het dagvaarden van ieder lid van de vereniging afzonderlijk
1.4 De staat van de persoon
= Het geheel van bepaalde hoedanigheden en eigenschappen van de persoon waaraan de wet
rechtsgevolgen verbindt.
De rechtstoestand van de persoon bepaald de politieke gemeenschap
De politieke staat
De familiale staat
De individuele staat
1.5 De bekwaamheid van de persoon
De bekwaamheid en de staat van de persoon zijn nauw met elkaar verbonden
o De staat van de persoon ligt aan de basis van de rechts- en handelingsbekwaamheid
Rechtsbekwaam of genotsbekwaam voor subjectieve rechten
Handelingsbekwaamheid is de bekwaamheid om door het stellen van rechtshandelingen zijn rechten
op uit te oefenen
!!! Iemand die rechtsbekwaam is, is niet noodzakelijk handelingsbekwaam
In principe heeft iedere natuurlijke persoon alle subjectieve rechten en kan hij ze ook
uitoefenen
Rechtsonbekwaamheid en handelingsonbekwaamheid zijn de uitzondering
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nenavanhoutte. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,56. Je zit daarna nergens aan vast.