Volledige samenvatting van Publiekrecht deel 2 Federale overheid tot deel 6 Vrijheden en rechten
HoGent Rechtspraktijk, gegeven door Wendy Habsch
Ik haalde voor dit examen 15/20.
PUBLIEKRECHT
III. DE FEDERALE OVERHEID
I. DE FEDERALE WETGEVENDE MACHT
SAMENSTELLING - ALGEMEEN
Federale WM bestaat uit 3 takken
o De Kamer
(federale)
o Senaat
Parlement
o Koning
FEDERALE WM
o Kamer & Senaat = verkozen instellingen
Kamer = rechtstreeks verkozen (zie art. 61-66 Gw.)
Senaat = onrechtstreeks verkozen (zie art. 67-73 Gw.)
Functioneren vrij autonoom = los van elkaar
o Koning = niet verkozen (zie art. 85-95 Gw.)
Praktijk: federale regering want Koning is 'onbekwaam' om alleen te
handelen
Concreet: Koning moet een wetgevend document formeel ondertekenen,
maar de bevoegde minister moet steeds mee ondertekenen (art. 106 Gw.),
waardoor de minister de volledige verantwoordelijkheid opneemt
minister = politiek verantwoordelijk
SAMENSTELLING – KAMER
Voorzitter = Eliane Tillieux
o Essentie opgenomen in art. 61-66 Gw.
o 150 rechtstreeks verkozen volksvertegenwoordigers (art. 63 Gw.)
o Federale verkiezingen: in principe om de 5 jaar (art. 65 Gw.)
Op dezelfde dag als de verkiezingen voor het Europese parlement
Vervroegde verkiezingen mogelijk (art. 46, eerste en derde lid Gw.)
Na ontbinding Kamer:
worden verkiezingen georganiseerd binnen 40 dagen (art. 46,
vierde lid Gw.)
wordt Kamer bijeengeroepen binnen 2 maanden (art. 46, vierde
lid Gw.)
let op: 3 maanden i.g.v. ontbinding t.g.v. grondwetsherziening (art.
46, vijfde lid Gw.)
o Verkiezingen gebeuren per ‘kieskring’ = gebied waar op dezelfde kandidaten
gestemd kan worden
Verschillen naargelang beleidsniveau in kwestie
Voor de Kamer: kieskringen vallen samen met de provinciale indeling +
Brussel = 11 kieskringen in totaal
o Per kieskring zijn er een aantal zetels te verdelen (=volksvertegenwoordigers te
verkiezen), afhankelijk van het inwonersaantal vd kieskring
o Kieskringen verklaren verschillen per regio
Pagina 1 van 103
, o Burgers stemmen in kieskring waarin ze zijn ingeschreven en kunnen kiezen uit
lijsten met kandidaten die in die kieskring opkomen
Uitz.: 6 faciliteitengemeenten in Brusselse rand: kunnen kiezen of ze
stemmen voor een partij uit een Vlaamse kieskring (Vlaams-Brabant) of
Brussel
Theoretisch mogelijk dat Vlaamse lijst opkomt in een Franstalige kieskring
en omgekeerd
o Verdeling van de zetels per kieskring volgens systeem D’Hondt
o Kiesdrempel:
In de kieskring moet min. 5% van de geldig uitgebrachte stemmen worden
behaald om aan de zetelverdeling te kunnen deelnemen
Geldt per kieskring
Doel: vermijden versplintering politieke landschap (correctie evenredige
vertegenwoordiging)
VERKIEZING VAN DE VOLKSVERTEGENWOORDIGERS – ALGEMEEN
o Actief kiesrecht (= recht om te kiezen) (art. 61 Gw.)
Elke stemgerechtigde burger heeft recht op 1 stem = algemeen
enkelvoudig kiesrecht
Belgische nationaliteit
Min. 18 jaar
Ingeschreven in bevolkingsregister van Belgische gemeente
Niet ontzet uit stemrecht (bv. wegens criminele feiten)
o Passief kiesrecht (= recht om verkozen te worden) (art. 64 Gw.)
Belgische nationaliteit
Min. 18 jaar
Woonplaats in België
Genot hebben van de burgerlijke en politieke rechten
o Opkomstplicht (art. 62, derde lid Gw.)
= plicht om je aan te melden bij het stembureau
o Stemming is geheim (art. 62, derde lid Gw.)
VERKIEZING VAN DE VOLKSVERTEGENWOORDIGERS – STEMMEN
o Elke politieke partij dient per kieskring een ‘kieslijst’ in
= lijst van kandidaten die in die kieskring voor hun partij opkomen
Bevat 'kandidaten' + 'opvolgers'
Sinds 2003: gelijke vertegenwoordiging van mannen en vrouwen op
kieslijsten
o Elke stemgerechtigde ontvangt een ‘oproepingsbrief’
= brief/kaart waarmee je wordt opgeroepen om te komen stemmen
o Op de verkiezingsdag krijgen stemgerechtigden in het ‘stembureau’ in ruil voor
hun oproepingsbrief een ‘stembiljet’ waarmee ze hun stem uitbrengen
o De stemmen worden geteld in ‘stemopnemingsbureaus’ ('telbureaus')
o Geldig stemmen = op 1 lijst …
een lijststem uitbrengen
1 of meerdere voorkeursstemmen (ook wel: naamstemmen) uitbrengen
o 'Lijststem' vs. 'voorkeurstem’
Lijststem = stem uitgebracht op gehele lijst
Voorkeurstem = stem uitgebracht op één of meerdere kandidaten en/of
opvolgers (bevoordeelt de politicus in kwestie bij de zetelverdeling)
Pagina 2 van 103
, o Ongeldig stemmen =
Op meer dan 1 lijst stemmen
Tekeningen/woorden op stembiljet
o Blanco stemmen = voor geen enkele lijst of kandidaat stemmen
VERKIEZING VAN DE VOLKSVERTEGENWOORDIGERS – ZETELVERDELING
o Voor alle verkiezingen in België geldt een systeem van evenredige
vertegenwoordiging (art. 62 Gw.)
= zetels worden verdeeld over de verschillende partijen in verhouding tot het
aantal behaalde stemmen
<> meerderheidsstelsel: alle zetels worden toegekend aan de partij die de meeste
stemmen heeft behaald
o Correcties:
Kiesdrempel
Berekening van de zetelverdeling volgens het systeem D’Hondt =
hoeveel zetels krijgt iedere partij in het parlement?
o Systeem D’Hondt: federaal niveau
Stap 1 = stemcijfer bepalen: aantal stemmen voor elke partij wordt geteld
Stap 2= kiesdeler berekenen:
stemcijfer van elke partij wordt achtereenvolgens gedeeld door 1, 2,
3, 4, 5 enz.
quotiënten die dat oplevert (= kiesquotiënt) worden voor alle
partijen samen gerangschikt
van groot naar klein
tot men zoveel quotiënten heeft als er te verdelen zetels zijn
het laatste quotiënt is de kiesdeler = minimum aantal stemmen
dat nodig is voor 1 zetel
Stap 3= aantal zetels verdelen: elke partij krijgt zoveel zetels als het aantal
keer dat haar stemcijfer kan worden gedeeld door de kiesdeler
o Eens de zetelverdeling onder de lijsten is gekend, gaan hoofdbureaus v elke
kieskring per lijst over tot toewijzing vd individuele zetels per lijst
VERKIEZING VAN DE VOLKSVERTEGENWOORDIGERS – FRACTIES
o Kamerleden die tot eenzelfde partij behoren, vormen een politieke fractie
o Moet ten minste 5 leden
SAMENSTELLING – SENAAT
= vertegenwoordiging vd deelstaten
Voorzitter Senaat = Stephanie D’Hose
o Essentie opgenomen in art. 67-73 Gw.
o 60 onrechtstreeks verkozen senatoren (art. 67-68 Gw.)
50 deelstaatsenatoren: verkozen vanuit de deelstaatparlementen
10 gecoöpteerde senatoren: worden vanuit de Kamer vertegenwoordigd
o Verkiesbaarheidsvoorwaarden: dezelfde als voor de Kamer (art. 69 Gw.)
Belgische nationaliteit
Min. 18 jaar
Woonplaats in België
Genot hebben van de burgerlijke en politieke rechten
Pagina 3 van 103
, o 50 ‘deelstaatsenatoren’ (basis: deelstatenparlementen) (art. 67, §1, 1°-5° Gw.)
29 Vlaams Parlement en NL taalgroep Brussels Hoofdstedelijk Parlement
10 Frans Gemeenschapsparlement
8 Waals Gewestparlement
2 FR taalgroep Brussels Hoofdstedelijk Parlement
1 Duits Gemeenschapsparlement
=> deelstaatsenatoren hebben dus een ‘dubbelmandaat’
o 10 ‘gecoöpteerde senatoren’ (basis: Kamer) (art. 67, §1, 6°-7° Gw.)
‘coöptatie’ = aanduiding van personen voor een functie door personen die
deze functie reeds zelf uitoefenen
6 aangeduid door NL deelstaatsenatoren
4 aangeduid door FR deelstaatsenatoren
o Aanduiding gekoppeld aan verkiezingsresultaten
Deelstaatsenatoren: aantal aan te duiden senatoren per partij is
evenredig met stemcijfer behaald door die partij in het
deelstaatparlement
Gecoöpteerde senatoren: aantal aan te duiden senatoren per partij is
evenredig met stemcijfer dat die partij heeft behaald in de Kamer
SAMENSTELLING – TAALGROEPEN
INDELING IN TAALGROEPEN
o Zowel Kamer als Senaat zijn ingedeeld in 2 taalgroepen: NL / FR
o … maar wijze van samenstelling van de taalgroepen verschilt in Kamer resp.
Senaat
Basis: art. 43 Gw.
INDELING IN TAALGROEPEN: KAMER
o Samenstelling taalgroepen: geregeld in wet = W. 3 juli 1971
o Samenstelling varieert: nieuwe vaststelling na elke verkiezing hangt af v
kiezersresultaat
Reden: 15 kamerleden verkozen in Brussel-Hoofdstad mogen
taalaanhorigheid kiezen
o 3 principes:
Kamerleden verkozen in kieskring in NL taalgebied (87 leden) = NL
taalgroep
Kamerleden verkozen in kieskring in FR en Duitse taalgebied (48 leden) =
FR taalgroep
Kamerleden verkozen in kieskring Brussel Hoofdstad (15): keuze, via
eedaflegging in NL of FR ))> ligt tussen 15 en 17 leden
SAMENSTELLING IN TAALGROEPEN: SENAAT
o Samenstelling taalgroepen: geregeld in Grondwet (art. 43, §2 Gw.)
o Samenstelling is onveranderlijk
INDELING IN TAALGROEPEN: BELANG
o Aannemen van bijzondere meerderheidswetten (art. 4 Gw.)
o Activeren van alarmbelprocedure (art. 54 Gw.)
Pagina 4 van 103
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper zoebaert05. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,49. Je zit daarna nergens aan vast.
