Samenvatting Klinische Chemie 3 en automatisatie
Hoofdstuk 1: Inleiding
1.1 Definitie automatisatie
Toenemende vraag naar medische zorgen waardoor analyse aanvragen sterk toenemen
Anderzijds een verhoging van gespecialiseerde testen naast de routine taken
Gevolg: Ontwikkeling van automatische analyse
Voordelen:
Sneller gekende resultaten
Resultaten niet beïnvloed door operator
Precisie en accuraatheid van de analyse is veel hoger
Automatisatie = Mechanische overdracht van specimen onder sturing en controle van
microprocessoren door een complex geheel van zelf uitvoerende toestellen die elke een heel
specifiek onderdeel uitvoeren van de analytische procedure.
o Automatisatie = noodzakelijk om te voldoen: Nood aan informatie over de toestand van de
patiënt
o Automatie gaat meestal gepaard met een herhalend proces op grote schaal
Mogelijke stalen
Klinische chemie: Serumstaal Interferentie van storende deeltjes is klein
Hematologie: Bloed PBO = Perifeer bloedonderzoek
Urine Vaak moeilijk om binnen een lineair meetbereik te blijven = Variabel
= Uiteenlopende analyt-concentraties met bijkomende sterk verschillende verdunningen
1.2 Belangrijke begrippen
Onmiddellijke testrepertorium = Aantal uitvoerbare testen op elke moment
Totaal testrepertorium = Totaal aantal uitvoerbare testen na wissel reagentia en toebehoren
Selectieve analyzer = Random acces analyzers
Selectief indien de testen die niet gevaagd worden geen monster of reagens verbruiken
Batch analyzer = Toestellen die dezelfde test simultaan uitvoeren op alle monsters
Discrete analyzers = Toestellen die iedere monsterreactie uitvoeren in afzonderlijk
compartiment
Pagina 1 van 21
, Stat-testing = De test lopend voor een monster worden eerst afgewerkt, nadien worden de test
op het STAT-monster afgewerkt (= short turn around time)
Verblijftijd = Dwell-time: Minimum tijd om een resultaat te bekijken na de bemonstering
o Bloedgasanalyser: Verblijftijd is laag (in seconden)
o Enzymactiviteit en immunoassays vereisen een incubatie: Verblijftijd is hoog (in minuten)
Doorvoercapaciteit = throughput: Maximaal aantal monsters per uur geanalyseerd
o Batch-analyser: Aantal monsters * Het uitgevoegde aantal test per monster (per uur)
Operationele cyclus = Regelmatige opeenvolging van opdrachten in de automaat = De som van
de bemonsterings-, reagens-, analytische- en de ISE-cyclus.
o Analytische cyclus = Snelheid waarmee en nieuwe analyse wordt gestart
Noodzaak van een blanco of meerdere reagentia doet de snelheid dalen
o Bemonsteringcyclus = Snelheid waarmee nieuwe specimen geïntroduceerd wordt voor
meting
o Reagenscyclus = Snelheid waarmee nieuwe reagentia geïntroduceerd wordt voor de meting
o ISE-cyclus = Ion-selectieve-elektroden: Afhankelijk onderdeel van de analytische cyclus
ISE-cyclus is vaak langer dan een chemische cyclus tenzij men een gescheiden cyclus gebruikt
Apart pipetsysteem waardoor verhoging totale output optreedt
o Onbewaakte cyclus = Tijd waarbinnen het toestel kan werken zonder tussenkomst operator
Het aanvoeren van reagentia is een limiteerde factor (geringe doorvoercapaciteit)
Therapeutische omlooptijd = Turn-around time: Tijd vanaf ogenblik aanvraag tot resultaat
Kalibrator: Vloeistof nodig om te ijken of standaardiseren
Controleserum: Vloeistof met exact gekende waarde als controle
1.3 Technologische ontwikkelingen
a) Ontwikkelingen tot nu
De meeste bepalingen zijn fotometrisch
Vroeger: Met hand gepipetteerd in reageerbuis en toevoegen van reagentia en nadien in cuvet
overgieten waarna ze in de fotometer geplaats worden en de absorbantie wordt afgelezen.
De concentratie wordt vervolgens vergeleken met een standaard en de blanco d.m.v. een ijklijn
Nadeel: Tijdrovend en met hand geen grote aantallen doenbaar + precisie hangt af van analyst
Voor invoering van automatisatie Klinisch-chemische analyses als eenvoudige test uitgevoerd
o Manuele additie van het monster en reagentia met pipetten
o Gebruik van afzonderlijke reactierecipiënten
o Gebruik van afzonderlijke cuvet voor fotometrische bepaling
Nadeel: Schommelde precisie en test afhankelijk van de operator
1ste stap naar automatisatie = vaste volume verdunningssystemen = dilutors
Monster en reagensadditiestappen werden vereenvoudigd
Momenteel nog gebruikt voor bloedverdunningen
Pagina 2 van 21
, 2de ontwikkeling = enkel- en dubbelkanaal auto-analyser = continuois flow (Technikon
instrument)
Monsters en reagentia worden automatisch gemengd in glazen buisleidingen
De monsters worden van elkaar gescheiden door luchtbellen
Doorstroomcuvet om de absorbantie van de monsters te meten
Laborant staat in voor de verwerking van de resultaten
Nadeel: Reagentia worden continu verbruikt ookal wordt er geen monster aangezogen
Volgende generatie = Analyzers met een vast profiel
Verschillende testen op meerdere monsters: Maar een beperkt vast menu door te voeren
Aangeboden test konden gewijzigd worden maar niet in de routine = moeilijk
Hoge doorvoercapaciteit, hoge precisie en lage kostprijs
o Batch analyzers: Enkelvoudige test op een groot aantal monsters
o Centrifugaal analyzers: Zelfde test op ≠ monsters met behulp van een draaiende rotor
Gering verbruik van monster en reagens, maar ook hoge precisie
Laatste ontwikkeling = Random acces analyzers (Hitachi)
Introductie van microprocessortechnologie
Variabel menu = Doorvoercapaciteit stijgt en kostprijs daalt
Wijziging van de test is eenvoudig waardoor flexibiliteit daalt
Monsters die getest worden en te gebruiken reagentia verwerken op
willekeurige basis
Enkel het analytisch kanaal wordt gebruikt De test wordt uitgevoerd op sequentiële wijze
b) Point-of-care testing = POCT
Oud-Indische diagnostiek van diabetes Vliegen en mieren verzot op zoete urine
Jaren 1900: Eigen zintuigen als diagnostische parameters = subjectief
Na 1900: Analytische specificiteit en hogere gevoeligheid via laboratoriumresultaten
Maar ziekenhuizen wouden snellere resultaten in spoed en intensieve zorgen
Bedside testing werd populairder
Gevolg: Sticktesten, meting van bloedglucose en bepaling van bloedgassen
Problemen: Bediening door niet-specialisten, resultaten buiten kwaliteitssysteem en duur
Momenteel: Duidelijke wetgeving over kwaliteitscontrole en traceerbaarheid
o POCT werkgroep exploreert op de markt en zoekt kandidaat systemen
o Analytische kwaliteit van het kandidaat systeem wordt beoordeeld
o De gebruiksvriendelijkheid wordt beoordeeld door ziekenhuisdienst
o Advies van IT-groep gevraagd over koppeling aan LIS
o Koppeling aan het LIS door IT-groep
o Technische zaken door POCT-verantwoordelijke gepland met betrokken diensten
o Na implantatie moet men het POCT-toestel monitoren en gebruikers opleiden
POCT-cel om de follow-up te verzorgen
1.4 Stappen in de pré-analytische fase
1. Invullen van de aanvraagkaart
2. Isolatie van patiënten staal en identificatie met behulp van barcodes
Pagina 3 van 21
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mlt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.