Les 1: Inleiding + stad en stedelijkheid
dinsdag 20 februari 2024 8:37
Doel van het vak:
architecten, planologen, stedenbouwkundigen zich te laten afvragen wanneer je gaat ontwerpen
: 'in welke wereld je gaat ontwerpen'
-> om een goed ontwerp te maken moet je namelijk deze wereld zien, kennen, voelen
= vanuit de sociologie en andere menswetenschappen kan men uit onderzoeken leren over wat een stad is,
hoedeze functioneert, waarom deze meer is dan haar gebouwen en hoe we hier impact in kunnen hebben
Mondialisering is verstedelijking
Eigen associaties stad:
= hoge dichtheid, hoogbouw, weinig groen, economische activiteiten (horeca, winkels, markten), openbare
infrastructuur, veel verkeer, toerisme, plaats van anonimiteit, plaats waar je kan samenkomen,
gemeenschapsgevoel, veel diversiteit ovv leeftijden en nationaliteiten, drukte, nachtleven, vervuiling, criminaliteit
? De stad verdeelt mensen
-> associaties, woonidealen afhankelijk per persoon: stadsmensen, plattelandsliefhebbers
? Waarom zijn steden zo belangrijk
-> er hebben nog nooit zo veel mensen in de steden gewoond, er zullen in de toekomst ook nooit zo
'weinig'mensen in de steden wonen, zal steeds stijgen
1) Wat is een stad?
Wat is de essentie v/een stad
- niet altijd hoogbouw: vb Brugge
- niet altijd een historisch centrum aanwezig: Dubai, Amerikaanse steden, Azië
= essentie ligt algemener
Conclusie:
3 kernelementen:
-> een stad is:
1. een plaats waar veel mensen wonen
2. op een beperkte oppervlakte
3. dus met een grote densiteit (aantal inwoners/km²)
(evidente) functies stad: (5)
1. woonfunctie
= lijkt evident, maar vandaag de dag steeds moeilijker voor mensen om een betaalbare woning te vinden
2. economische functie (bedrijven, winkels, horeca, haven)
-> nergens werken zoveel mensen als in de steden, de welvaart wordt id stad geproduceerd (ook
voormensen die buiten de stad wonen gaan vaak id stad werken)
3. bestuursfunctie (hoofdzetels parlement, belangrijkste rechtbanken, werkplaats ambtenaren)
4. culturele functie:
1) historisch: kerken, musea, stadhuizen
2) vandaag: grote operahuizen, theaters, boekhandels, voorstellingen bevinden zich id steden
-> de stad biedt iets als omgeving wat creatievelingen aantrekt, infrastructuur, dichtheid
mensen,botsing van ideeën
5. sociale functie
= meeste sociale voorzieningen: vb universiteiten, ziekenhuzien, opvangplaatsen
Abstractere functies: (4)
1. vrijplaatsen
-> mensen voelen zich id stad meer vrij dan op het platteland, meer anonimiteit
(-> gevoel komt historisch uit de 16e E door de ommuring, bestuur kocht rechten voor de mensen die alleen
golden voor de mensen die in de stad, binnen de ommuring woonden)
2. toevluchtsoorden
-> ook deels door de anonimiteit, je verdwijnt ih deel van chaos waar niet iedereen je kent
-> mensen in sociale problemen zoeken vaak de stad op (vb na scheiding, huis verlaten,..)
Lessen Pagina 1
, 3. aankomstplaatsen voor nieuwkomers
-> plaats voor opvang migratie, taalgenoten, werkgelegenheid
4. emancipatiemachines
-> plaats om op te k klimmen op de sociale ladders, vb plaats voor hoger onderwijs, werk, ervaring
opdoen,carrière opbouwen, gezin uitbouwen
Conclusie:
= steden vervullen vele functies tegelijk
-> hoe meer functies een stad combineert, hoe meer een stad de stedelijke functie
vervuldvb Parijs>Brussel>Brugge>Sint Niklaas
2) Wat is stedelijkheid?
Stedelijkheid
=gaat over hoe mensen in een stad leven, met elkaar omgaan, wat de gebouwde omgeving met mensen doet
Kenmerken stedelijkheid
een stad is meer dan haar gebouwen
-> stedelijkheid ontstaat ook door de openbare ruimte,
ontmoetingsplaatsen:vb in een platteland begroeten onbekende, id steden
niet
= deels door meer mensen die in de stad voorbij komen, maar ook meer afstandelijkheid
een houding h die openstaat voor de veelheid aan ervaringen en ontmoetingen met anderen, onbekenden
-> is een reden waarom sommigen net de stad opzoeken/anderen de stad ontwijken
stad is een plaats voor creativiteit
-> mensen h leren omgaan met een veelheid aan impulsen, diversiteit, wisselingen,
voortdurendeconfrontaties
-> zullen sneller out of the box k denken
? Waar liggen de grenzen van de stad
Stedelijkheid overschrijdt de grenzen van de stad
vb Mortsel><Antwerpen, lopen in elkaar over als 1 verstedelijkt gebied
-> stedelijkheid is niet langer gebonden aan het historische stadshart
vb voormalige stadsgebruikers die nu in de groene rand rond de stad wonen h wel hun stedelijke
levensstijlbehouden (openbaar vervoer gebruiken, school/werken in de stad, ontspanning id stad)
? Stadslucht maakt vrij
vroeger: rechten werden gekocht voor de mensen in de stad (Hanzesteden)
nu: door de anonimiteit, verschillende subculturen, voelen mensen voelen minder bekeken
Anti-stedelijk beeld
= 'de stad als oord des verderf'
-> stad is crimineel, zedeloosheid, gevaarlijk, overgenomen door 'vreemdelingen'
Filmpje:
-> Stad w gedefinieerd door:
Ecologische kernmerken van de stad (3)
1. de schaal (hogere gebouwen)
2. dichtheid (veel mensen: leidt tot anonimiteit, zorgt ervoor dat mensen anders met elkaar omgaan,
mensenbegroeten niet meer iedereen, filteren)
3. hetereogeniteit, diversiteit van mensen
3) Vlaanderen worstelt met zijn steden
- Vlamingen zijn minder trots op hun steden tov andere landen
- Vlaanderen kent een traditie van stadsvlucht
-> mensen (die genoeg gespaard hadden, het zich k veroorloven) gaan liever wonen in de verkaveling in
degroene rand van de stad (= wordt gezien als een vorm van sociale stijging)
-> uit zich tot lintbebouwing, urban sprawl
-> 21e eeuw: steden groeien opnieuw
= na 50 jaar fenomeen van stadsvlucht opnieuw bevolkingsstijging in de Vlaamse steden
Lessen Pagina 2
, Oorzaken bevolkingsstijging(3):
1. Binnenlandse migratie
= jongeren blijven na studeren in de stad wonen
-> vinden hier werk, een lief,..
2. Buitenlandse migratie
= aankomstplaats voor mensen die uit het buitenland komen
-> op zoek naar land/taalgenoten
3. Natuurlijke groei
= geboortestijging ivm verkleuring (groeiend aantal kinderen in gezinnen met een andere afkomst)
= er worden meer mensen geboren dat dat er mensen sterven
vb Antwerpen 2000-2024:
-> nu: 540 000 inwoners (=stijging van 90 000 inwoners op 24 jaar)
-> = ontstaan volledig nieuwe wijken (vb eilandje, regatta, 't groen kwartier), stijging hoogbouw, verdichting
? Betekent de stijging van de stadsbewoners het einde van de
stadsvluchtnee,
-> komen jongeren, migranten naar de stad
-> maar nog steeds stadsvlucht van de (witte) middenklasse en door gentrification
(stijginghuur-/woonprijzen in de stad) worden armere klasse uit de stad geduwd
Mechanismen achter de stadsvlucht
-> zoeken naar groene, veilige, rustige omgeving voor hun kinderen:
= typische nieuwbouw verkavelingswijk:
- 'witte' gezinnen
- 2 verdieners
- 2 auto's (geen openbaar vervoer, fietsafstanden id omg)
- < 30 jaar > 55 jaar
Les 2: Cities and Urban life
dinsdag 27 februari 2024 8:33
1) Steden vroeger en nu
Waar komen steden vandaan?
Oudheid: vb Babylon, Athene,
Rome,..Kenmerken: (3)
1) ommuurd
-> veiligheid binnenin verzekeren tov wilde dieren, roversbendes, criminelen, oorlogen,.
2) centrum was plaats met belangrijkste functies
-> paleis, religie, bestuur, handel drijven
3) elite koos ervoor ih centrum vd de stad te wonen
>< vandaag de dag, rijken gaan in het groen wonen in de rand van de stad
-> impact steden op sl buiten de stad beperkt, waren afgeschermd van de buitenwereld (>< vandaag)
Lessen Pagina 3
