I. INLEIDING
Biotechnologie = technologie gebaseerd op biologie
Klassieke biotechnologie Moderne biotechnologie
• Traditionele technieken • Rechtstreekse ingrijpen DNA
• Veredeling planten en dieren
- Genomics = genoomstudie = studie van de verzameling van
genen van organismen
- Transcriptomics = transcriptoomstudie: de mate waarin de
genen worden overgeschreven tot de mRNA-moleculen
- Proteomics = proteïneverzameling = in kaart brengen van
de proteïnen
Toepassingen:
• Geneeskunde = rode biotechnologie
o Biotechnologische geneesmiddelen en vaccins
o Inzicht in ziekten
o Insuline
▪ Transport glucose naar celmembraan
▪ Glucose omgezet in glycogeen
▪ Resterende overtollige glucose, omgezet in lichaamsvet
o Productie van erythropoïetine (EPO) in transgene zoogdiercellen
• Landbouw = groene biotechnologie
o GGO gewassen
o Herbicide resistentie
o Reden?
▪ Opbrengst van landbouwgewassen verhogen
▪ Schade door ongedierte voorkomen
▪ Impact van landbouw op milieu verminderen
o Bt mais → mais met specifiek proteïne tegen bepaald insect
• Voeding = witte biotechnologie
o Genetisch gemodificeerde organismen = organisme van niet-menselijke
oorsprong waarin het DNA veranderd is op een wijze die niet van nature is
• Industrie = witte biotechnologie
o Waspoeders, papier
1
,Biotechnologie samenvatting 2018-2019
II. GENETISCH MATERIAAL
− DNA = DesoxyRibonucleïnic Acid = desoxyribonucleïnezuur
= polynucleotide
− Cellen
− Chromosomen
o Bij mens: 46 chromosomen (23 paar) +
1 paar geslachtschromosomen
− Opgebouwd uit genen → coderend voor
eiwitten
− DNA heeft 2 functies:
o Eiwitsynthese
o (Zelf)replicatie
▪ Bij fouten in celdeling → afwijkend aantal chromosomen in cellen
o Trisomie
o Monosomie
▪ Dubbele helix = aaneenschakeling van nucleotiden
= organische stikstofbase + pentosesuiker = desoxyribose + P-groep
Purine-base
A=T
o Adenine GC
o Guanine ➔ Verbonden door H-bruggen
Pyrimidine-base
o Cytosine
o Thymine
o Uracil bij RNA
5’ einde = fosfaatgroep
3’ einde = suiker
2
,Biotechnologie samenvatting 2018-2019
DNA-replicatie:
= verdubbeling van DNA → om te verdelen over de dochtercellen
− Replicatiestartpunt = origin
− Verbreken van dubbele helix = denaturatie → door enzym helicase
− Stabilisatie door enkelstrengig bindingsproteïnen
− Topoïsomerase: relaxatie van supercoiled DNA
− Eigenlijke replicatie via DNA-polymerase
Leading strand Lagging strand
Start: klein stukje RNA (= primer) door Start: primer voor elk fragment
enzym primase
DNA-polymerase III → continu groeiend Okazaki fragmenten → groeit niet
DNA continu
DNA-polymerase I: DNA polymerase I:
RNA primer → DNA RNA primer → exonuclease → DNA
Groeirichting: 5’ – 3’ Groeirichting 3’ – 5’
Maar Okazaki groeit van 5’ – 3’
Ligase bindt 2 strengen aan elkaar Ligase bindt 2 strengen aan elkaar
Eiwitsynthese:
3
,Biotechnologie samenvatting 2018-2019
DNA – Transcriptie:
Intron = stukje DNA dat niet codeert
− DNA naar mRNA
voor een eiwit
− Transcriptie: RNA-polymerase
− Begint met startcodon Exon = stukje DNA dat codeert voor een
− Deel van de helix wordt ontwonden eiwit
Codon= 3 opeenvolgende nucleotide,
codeert voor 1 AZ
1. Ontdubbeling van de strengen
2. RNA-polymerase
▪ Synthese mRNA
▪ Complementair met template DNA
RNA-transcriptie stopt wanneer termination site = stopcodon is bereikt
Bij eukaryoten: splicing = verwijderen van introns
Verschil DNA en RNA:
DNA RNA
Suiker = desoxyribose Suiker = ribose
Thymine Uracil i.p.v. thymine
Dubbele streng Enkele streng
Bestaat uit duizenden nucleotiden Bestaat maar uit honderden nucleotiden
Lange levensduur Korte levensduur
Geen H-bruggen met andere RNA-
moleculen
RNA:
• mRNA = messenger RNA: enkelstrengige keten, complementair met deel van het
DNA van actief gen
• tRNA = transfer-RNA: specifiek klaverblad-vormige molecule
o Aan ene uiteinde: anti-codon
o Aan andere uiteinde: aanhechtingsplaats voor AZ
• rRNA = ribosomaal RNA: belang bij samenbrengen van mRNA en tRNA op ribosomen
4
,Biotechnologie samenvatting 2018-2019
DNA-translatie:
• mRNA is een kopie van een deel van het DNA
• Migreert via cytoplasma naar het ribosoom en brengt genetische code over
o Ribosomen → Op RER
→ Vrij in cytoplasma
→ 2 delen (groot en klein deel)
• Startcodon = AUG
• Stopcodon = UAA, UAG, UGA
• tRNA
o Transport van AZ naar het ribosoom
o Triplet (anti-codon) bindt aan overeenkomstig codon mRNA
o Iedere tRNA molecule → 1 AZ
• Peptidyl-tranferase = enzym dat AZ aan elkaar koppelt
• Initiatie, elongatie, terminatie
5
, Biotechnologie samenvatting 2018-2019
Verschillende stappen translatie:
− mRNA door het ribosoom afgelezen
− tRNA voert aminozuren aan
− anti-codon van tRNA koppelt aan triplet (codon) van mRNA
− aminozuren aan elkaar gekoppeld via peptidyl-transferase
− start vanaf triplet AUG
− stopt bij codon UAA, UGA, UAG
DNA bij prokaryoten:
− Geen kernomhulsel
− DNA vrij, centraal in cytoplasma
− Nucleoïde = 1 enkel cirkelvormige DNA
o Geen eiwit
o Geen 5’ en 3’ uiteinde
− Plasmide = klein circulair DNA
o Enkele genen
o Onafhankelijke replicatie
o Vaak resistentie-genen
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mirandaopstal. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
