Woordenlijst ontwikkelingspsychologie
ontwikkelingspsychologie De wetenschappelijke studie naar
groei, verandering en stabiliteit bij
mensen, van conceptie tot ouderdom,
maar met een accent op jaren tot de
volwassenheid
Fysieke ontwikkeling Ontwikkeling die betrekking heeft op
de fysieke opbouw van het lichaam,
zoals de hersenen, het zenuwstelsel,
de spieren, de zintuigen en de
behoefte aan eten, drinken en slaap
Cognitieve ontwikkeling Ontwikkeling die betrekking heeft op
intellectuele vermogens, zoals denken,
leren, geheugen en probleemoplossing
Sociaal-emotionele ontwikkeling Ontwikkeling die betrekking heeft op
sociale relaties, interacties met
anderen en op het omgaan met
emoties
persoonlijkheidsontwikkeling Ontwikkeling van duurzame
gedragingen en (karakter)-
eigenschappen die de ene persoon
van de andere onderscheiden
cohort Een groep mensen die rond dezelfde
tijd op dezelfde plek zijn geboren
Normatieve gebeurtenissen Gebeuren bij “bijna” alle mensen
Continue verandering Geleidelijke kwantitatieve
ontwikkeling, waarbij prestaties op
een bepaald niveau voortvloeien uit
die op de vorige niveaus
Kwantitatief
Discontinue verandering Ontwikkeling die in aparte stappen
plaatsvindt, en waarbij prestaties op
een bepaald niveau voortvloeien uit
die op de vorige niveaus
Kwalitatief
Kritieke periode Een specifieke tijdsspanne in de
ontwikkeling waarin een bepaalde
gebeurtenis de grootste – en zelfs
onomkeerbare – gevolgen heeft
Stimuli Prikkels, oftewel veranderingen in de
uitwendige of inwendige omgeving
waarop een organisme reageert
Plasticiteit De mate waarin een zich ontwikkelend
gedragspatroon of fysieke structuur
veranderbaar is
Gevoelige periode Een afbakende tijdspanne, meestal
vroeg in het leven, waarin mensen
extra gevoelig zijn voor bepaalde
omgevingsinvloeden en sterk
ontvankelijk zijn voor het leren van
specifieke vaardigheden
,Nature-nurture debat De discussie over de oorsprong van
ons gedrag en onze eigenschappen; in
hoeverre komen deze voort uit onze
aanleg en in hoeverre uit onze
opvoeding en leefomgeving
Maturatie Het proces van het zich geleidelijk
ontvouwen van voorbestemde
genetische informatie
Biopsychosociale verklaring voor Verschillende biologische, psychische
gedrag en sociale factoren die elkaar
wederzijds beïnvloeden
Epigenetica Bestudeert effecten van
omgevingsinvloeden en ervaringen op
de uiting van onze genen
Psychodynamisch perspectief Benadering binnen de psychologie die
ervan uitgaat dat gedrag gemotiveerd
wordt door innerlijke krachten,
herinneringen en conflicten, waarvan
een persoon zich nauwelijks bewust is
en waarover hij weinig controle heeft
Psychoanalytische theorie Theorie die ervan uitgaat dat
onbewuste krachten bepalend zijn
voor iemands persoonlijkheid en
gedrag
id Het primitieve, ongeorganiseerde,
aangeboren deel van de
persoonlijkheid dat opereert vanuit
genotsprincipe
ego Het rationele en redelijke deel van de
persoonlijkheid, dat opereert vanuit
het realiteitsprincipe
Superego Het aspect van de persoonlijkheid dat
iemands geweten vertegenwoordigt
en het onderscheid maakt tussen goed
en kwaad
Psychoseksuele ontwikkeling Vijf fasen die kinderen volgens Freud
(Freud) doorlopen, waarin genot, of
bevrediging, telkens gericht op een
andere biologische functie en een
ander deel van het lichaam
Fixatie (Freud) Gedrag dat in een eerdere
ontwikkelingsfase is blijven steken als
gevolg van een onopgelost conflict
Psychosociale ontwikkeling De verandering in onze interacties
met anderen en in hoe we aankijken
tegen het gedrag van anderen en
tegen onszelf als leden van de
maatschappij
Behavioristisch perspectief Benadering binnen de psychologie die
ervan uitgaat dat je moet kijken naar
waarneembaar gedrag en externe
stimuli in de omgeving om de
ontwikkeling van het individu te
, begrijpen
Stimulus-respons-leren Vormen van leren die we kunnen
beschrijven in termen van stimuli en
responsen, zoals klassieke en
operante conditionering
Klassieke conditionering Een vorm van leren waarbij een
organisme op een bepaalde manier
leert reageren op een neutrale
stimulus die dat type respons normaal
gesproken niet uitlokt
Operante conditionering Een vorm van leren waarbij een
vrijwillige respons versterkt of
verzwakt wordt, afhankelijk van de
associatie met positieve of negatieve
consequenties
gedragsmodificatie Een op het behavioristisch perspectief
gebaseerde techniek om de frequentie
van gewenst gedrag te verhogen en
de frequentie van ongewenst gedrag
te verlagen
Sociaal-cognitieve leertheorie Benadering binnen de psychologie
waarbij de nadruk ligt op leren door
het gedrag van een ander persoon te
observeren en na te doen
Cognitief perspectief Benadering binnen de psychologie die
zich richt op de processen die mensen
in staat stellen de wereld te leren
kennen, begrijpen en overdenken
Assimilatie Het proces waarbij mensen een
nieuwe ervaring interpreteren aan de
hand van hun huidige cognitieve
ontwikkelingsstadium en denkwijze
Je ziet een dier met 4 poten en
een vacht en hebt geleerd dat
dit een kat is dus je
interpreteert dit als een kat
Accommodatie Het proces waarbij bestaande
manieren van denken of doen
veranderen in reactie op nieuwe
stimuli of gebeurtenissen
Infoverwerkingstheorie Benadering van cognitieve
ontwikkeling die probeert te
achterhalen op welke manieren
mensen informatie coderen, opslaan
en terughalen
Systemisch perspectief Perspectief waarbij men kijkt naar de
relatie tussen individuen en hun
fysieke wereld, cognitieve wereld,
persoonlijkheidswereld en sociale
wereld
Bio-ecologisch model Model dat uitgaat van 5
omgevingsniveaus die elk organisme
