Theoretische orthopedagogiek
Hoofdstuk 1: Alle orthopedagogische handelen is
agogisch handelen.
1 Inleiding
Wat is ‘typisch agogisch’?
- Het gewone omvat het bijzondere
- “de agoog geeft steeds opnieuw vorm aan het alledaagse, juist voor die mensen voor
wie het alledaagse niet zo gewoon is”
“When you can’t change the direction of the wind, adjust your sails”
- Change sleutelwoord
2 Wat is agogie(k)
Wat is agogie(k)?
- Agogiek is de wetenschap met betrekking tot het begeleiden (of beter nog: het
ondersteunen) van mensen.
Wat doet een agoog?
- Iedereen begeleiden
Wat is ped-agogie(k) ?
Pais = kind Agagos = begeleider, gids
Agein = opleider, regeren, bestuderen
- Opvoeder voor kinderen/jongeren
Agogische beroepen
3 Doen veranderen: theory of changing
Theory of changing ↔ Theory of change
Hoe mensen doen veranderen Ontwikkeling of psychisch reageren op bepaalde dingen
Verandering teweeg brengen
4 met of zonder k?
Agogie = klemtoon op doen , het handelen
“de intentionele, niet-wederkerige beïnvloeding door één of meerdere personen gericht op
een wenselijk geachte wijziging, door de cliënt ervaren als welzijnsbevordering” (Ten Have,
1973).
≠ lang je neus weg
Agogie veranderen, handelen
, Agogiek = “ agogiek is verzamelnaam voor de leer van het leiden, begeleiden van mensen
ongeacht hun leeftijd, op een beroepsmatige manier.” (koffeman)
!! Agogiek = “Agogiek is de leer die aanwijzingen en richtlijnen geeft voor de manier waarop
individuele personen, groepen, organisaties en samenlevingsverbanden kunnen worden
begeleid in veranderingsprocessen. Het gaat er daarbij om, dat die begeleiding plaatsvindt
vanuit de situatie waarin de betrokkenen zich bevinden en dat zij mogelijkheden krijgen
aangereikt om zoveel mogelijk zelf te handelen teneinde tot de gewenste verandering te
komen.”(P. Winkelaar)
Agogiek = veranderen , wetenschap
Agogie ≠ agogiek
De praktijk Leer = de wetenschap
Wat valt op bij de definitie van agogie en agogiek? Zie je verschil?
5 Drie sleutelbegrippen van het agogisch handelen
Agogiek is de leer die aanwijzingen en richtlijnen geeft voor de manier waarop individuele
personen, groepen, organisaties en samenlevingsverbanden kunnen worden begeleid in
VERANDERINGsprocessen. Het gaat er daarbij om, dat die begeleiding plaatsvindt vanuit de
situatie waarin de betrokkenen zich bevinden en dat zij mogelijkheden krijgen aangereikt om
zoveel mogelijk ZELF te HANDELEN teneinde tot de gewenste verandering te komen.
(P. Winkelaar)
- Individuele personen, 1 op 1 micro
- Groepen meso
- Organisatie, samenlevingsverbanden macro
Sleutelbegrip 1: veranderen
- Doel agogie= het handelen van mensen veranderen
- Een ‘ideaalbeeld’, ‘totale vorming’ bestaat niet
- Iedereen moet blijven ‘veranderen’. We spreken over ‘permanente educatie’, ‘altijd
durend leren’, ‘eeuwig durende opvoeding’
, Sleutelbegrip 2: handelen
*Gedrag
- Zichtbaar & observeerbaar
- Objectief observeren
*Handelen
- Bewust, wat mensen beogen
- onzichtbaar: wat gaat achter gedrag schuil? Wat beweegt mensen? (willen, voelen,
weten)
- Observeren én communiceren
Verder kijken dan gedrag!
Handelen : kijken achter het gedrag , kijken wat erachter schuilt.
Bv. Iemand spuwt in je gezicht gedrag: spuwen handeling: boos om iets ( je verlaat hem)
Sleutelbegrip 3: emancipatie
- Je gaat mensen in staat stellen om de regie van hun eigen leven te nemen.
6 Richtinggevende kenmerken van het agogisch handelen
Psychosociale verandering
- Beter voelen over zichzelf vanuit wat je doet van werk.
Doelgericht
- Niet zomaar iets doen, je moet plannen maken
- Handelings- / ondersteuningsplannen
- Weg er naartoe in stapjes
Verhaal van Janna zie PowerPoint.
Systematisch & bewust
- Systematisch: stap per stap
- Heel bewust doen
- Doel achterna leven
Gewenst door betrokkenen
- Vraagteken want gerechtelijke hulpverlening
Niet even wederzijds
, - Welke rol? Welke gelijkaardigheid?
bv. Met je docent op de tram = gelijk
docent geeft les = niet gelijk
Zelfde rol maar andere positie
- Asymmetrische relatie = niet even wederzijds
- Symmetrische relatie = wederzijds ( bv. Met je vrienden op café iets drinken)
Beroepsmatig
- Je doet het vanuit hoogte van je beroep
Waarde gebonden
- Vanuit bepaalde waarden empowerment , kwaliteit van het leven
- Prescriptiewetenschap voorschrijven niet beschrijven je werkt niet waarde vrij
Status Anna & Peter ( zie PowerPoint) besluit: status van Peter , beroepsmatig,
systematisch, lange termijn doelstellingen
7 Professionalisering van het agogisch handelen
Steeds complexere wereld
De industrialisering zet 2 maatschappelijke verandering in gang:
1. Snelle evolutie wetenschap en techniek
- Weg onder de kerktoren
2. Stijgende individualisering
- De kerk/ het christelijke zal bepalen hoe je leeft -> leiden naar de hemel
- Bestaande structuur weg, wereld diverser geworden, bestaande patronen
verdwijnen, op weg naar onszelf
Ontstaan welzijnswerk
Aanvankelijk vrijwilligerswerk
Later ‘agogisch werkveld’ met agogische beroepen met eigen beroepsopleidingen,
beroepsorganisaties en beroepscodes
8 Vertrekpunt van het agogisch handelen
Exagogiek
- Curatief agogisch werk
- Beginsituatie is problematisch verbeteren
- Hulpverlening
Anagogiek
- Positief agogisch werk
- Beginsituatie is normaal verdere ontwikkelingen, veranderen
- Vorming
Katagogiek
- Preventief agogisch werk
- Beginsituatie is normaal behouden
- Preventie
Bv. aidspreventieprogramma ‘vrij veilig’