SOCIALE ETHIEK – LESSEN
EXAMEN
open-boek examen ->bestaat uit stellingen, gesloten vragen, open vragen en essay-vragen.
examentijd = 2h + de bijzondere modaliteiten die daarbij k w voorzien
Examen is schriftelijk
o Stellingen (dichotoom) en/of
o Essay vragen Op 20 punten
o Op examen mag w gebruikt: papieren versie boek (De Dashboardsamenleving)
Hogere cogn vdghdn nodig: vr antwoord op examenvraag ga je aspecten links en rechts vanuit cursus
moeten gebruiken in je antw en zo tot totale beschouwing raken
Boekseminarie: ook belangrijk want er komt sws 1 vraag vanuit op exaam
Leerstof: Dat betekent concreet:
1. de college's online (die ook allemaal zijn opgenomen in archief
2. het boek moet gelezen zijn ! En bepaalde specifieke secties ook met bepaalde accenten die werden
meegegeven in college's en opdrachten (zie punt 3)
3. De opdrachten die werden gegeven tijdens het semester, leesopdrachten, verdiepingen, bekijken van
documentaires
4. verlinking met SRW - toepassing, dispuut en het kunnen geven van relevante voorbeelden.
5. hetgeen gezien werd in mapje illustratief audiovisueel materiaal
6. kennisclips zoals beschikbaar gesteld in Toledo
LEESINSTRUCTIE ‘DE DASHBOARDSAMENLEVING’ – BOEKSEMINARIE [GEKOPIEERD VAN TOLEDO]
Zie apart blad!!! – pagina opgaaf en dingen waar je op moet letten/kennen
1
,HC 1
INTRO
Online les: 1 uur les (theorie) en 1 u zelfstandig werk (opdrachten) – mixed methods (opdrachten, teksten, docus,…)
o Erna komt er altijd antwoordsleutel ofwel mondeling toelichting in volgend HC
o Opname online altijd 1e ding om te bekijken
Eigen boek van hem + mag je gebruiken vr examensBoek mega belangrijk en daar komen bena alle vragen
van op exaam
o Boek niet volledig kennen, dingen aangehaald in lessen/opdrachten/…
o Secundaire bronnen niet verplicht te lezen
o Cursorische lezing: soms leest hij secties voor uit artikels, boeken, publicaties,… en dan gaat hij die
achteraf toelichten of commentaar op geven
o Hij helpt u dan om u een gedacht te k vormen erover
o Bij essayvraag op exaam: moet je goed k beantw wat je zelf er ook over denkt en vanuit hebt
gehaaldkritische kanttekening, wrm is iets zo of belangrijk, pro argumenten,…
Markeren mag, notities bijschrijven niet
Per les w mogelijke examenvragen gegeven
Ppt zet hij niet meer online
Er komen ook boekseminaries (2) opt einde
o Je moet dus het boek gelezen hebben en dan w de belangrijkste secties en grote lijnen tijdens de
boekseminaries in interactie met studenten besproken en behandeld – capita selecta
Mindmaps: belangrijk, handig om in dit vak mee te werken
o Achtegrond/gesch
o Belangrijkste termen en experimenten
o Arg pro/con
o …
o = oermap met versch takken= DNA = handig vr elk vak in te studeren
De college-reeks wordt afgesloten met een responsie-college studenten k vragen stellen over cursus
+ enkele voorbeeldvragen getoond + enkele tips om het examen zo goed mogelijk af te leggen +
rudimentair overzicht van leerstof w gegeven hetgeen gekend moet zijn, is hetgeen dat we hebben
gezien.
TIPS
Geen overbodigheid -> to the point zijn!
Structuur in je antwoord – witregels, nummeren, onderlijn kernwoorden, …
Geef antwoord op de vragen – lees goed!
Zorg dat je referenties geeft bij open boek en essay vragen: p. X, Y en Z.
Wees volledig in je antwoord – als hij 2 toepassingen vraagt geef je er 2 ipv 1
Ga niet uit van kennis docent – bij moeilijke woorden of begrippen: voeg uitleg toe!
Wees creatief. Geen louter papagaai-werk: werk je eigen voorbeelden uit. Het is aanbevelingswaardig van
zelf cases en voorbeelden te geven, die verduidelijk in praktijk/stage van wat je theoretisch zegt.
2
, 1. WAT IS ETHIEK: DEMARCATIE VAN HET VELD
Als je praat over ethiek kan je het hebben over
o Ethiek VS moraal
o Welke moraalvormen er zijn
o Wat zijn morele dilemma’s
DEFINITIE ETHIEK
Ethiek= juist handelen in relatie tot referentiekaders
o Ethiek als discipline van filosofie die zich buigt over de vraag: wat is juist handelen
Bestudeert dus het juist handelen en gebruikt daarvoor referentiekaders
o Afh van… ga je zo juist handelen
o Er zijn dus versch antwoorden mogelijk
o 2 takken: verstand/ratio (ethiek) en emotie/lichaam (moraal)
REFERENTIEKADERS
Welke referentiekaders zijn er?
o Moraal: moraaltypes (zie verder)
o Ethiek
Deontologische benadering
Deon = plicht – bij sommige dingen ben je verplicht om iets te doen –> je hebt in
begin opdrachten/regels waar je je aan moet houden en als je dat doet, handel je
juist
Regels bepalen wat (on)juist is – ongeacht wat de gevolgen zijn
Bv mag je liegen?: als dat de op voorhand gegeven regel is mag je dat niet ongeacht de
resultaten maar als je dan waarheid zegt kan je voor serieuze problemen komen: bv WOII:
heb je Joden verborgen gehouden
Deugd-ethische benadering
aristoteles: griekse filosoof, artsidee van juist handelen is gebaseerd op zijn idee
als arts/wetenschap: niet teveel – niet te weinig: de gulden middenweg
deugdzaam zijn door het midden te bewandelen (cf filo)
Bv overmoedig zijn (niet goed) – lafaard zijn (niet goed) midden=deugd=moedig
Consequentialistische benadering (gevolg-ethische benadering)
Ideologische ethiek= welk doel dient het
Kijken of handeling juist is bepaald door de gevolgen
Bv joden verbergen: als je liegt w je niet vervolgd dus hier zou je wel net het juiste doen door
te liegen
= 3 grote referentiekaders die we gebruiken om van een handeling te zeggen of het juist is of
niet
o Vgl met spellen – er zijn regels die zeggen hoe je het spel speelt maar als je regels bij ander spel
gebruikt ga je fouten maken en klopt het nietSpelregels bepalen je handelingen
Hoe gebruikt met de versch weegschalen?
o Opstapje naar stappenplan ethiek als hulp voor reflectiedan ga je voor en nadelen vd referentiekaders
afwegen (zie later)
Ene ethische theorie is niet per se juister dan de andere: ze hebben allen hun sterkten en zwakten en zijn afh vh perspectief dat
jij zelf inneemt
2. OPDRACHT – LEES RECKAHNSE BESCHOUWINGEN: OVER ETHIEK V PEDAGOGISCHE RELATIES
Zie tekst samenvatting apart
3
, HC 2: ETHIEK VS MORAAL
[ zie bijhorende mindmap]werk deze verder uit met VB, verbanden, inzichten,…
SOCIALE ETHIEK: WAT IS ETHIEK?
Ethiek als discipline van filosofie die zich buigt over de vraag: wat is juist handelenobv referentiekaders
2 takken: moraal & ethiek
Moraal VS ethiek:
o Mors (latijn)= gewoonte
o Gevoel , instincten, intuïties = oude deel vd hersenen
Mensen vanuit prehistorie: samen leren leven met elkaar afspraken maken om samen te
levenrituelen, procedures, straf en beloning, …
Moraal= geheel van waarden en normen, wijzen waarop mensen dingen doen die ze
verantwoorden vanuit de geschiedenis die ze hebben afgelegd
Bv: opvoeding die ze hadden, religie die ze deelden,…= factoren die een moraal tot
stand doen komen
o Moraaltypes : moraalwetenschap
Studies naar mensen in bepaalde SL die normen en waarden vastleggen
5 types:
Geweldsmoraal
Hechtingsmoraal
Reinigingsmoraal
Samenwerkingsmoraal
Beginselmoraal
Link boek dashboardSLvindt dat er een 6e moraal isdie kan je pas begrijpen als je deze 5
begrijpt
Link boek: het morele instinct omtrent de onderzoeken naar moraaltypes
Bv Waarom is de ene mens goed en de andere slecht? Dit boek is een lang antwoord op die vraag. Het verklaart "moreel" en
"immoreel" gedrag als uitdrukkingsvormen van vijf morele systemen. Vier ervan berusten op intuïties of emoties (de
hechtingsmoraal, de geweldmoraal, de reinigingsmoraal, de samenwerkingsmoraal) en slechts één is rationeel (de
beginselenmoraal). Al die moralen verplichten mensen om dingen te doen of te laten, maar op diverse gronden en verschillende
manieren. Gemeenschappelijk aan alle moraal is dat die onze individuele vrijheid begrenst.
Verplaetse vertelt wat we weten over de oorsprong en de ontwikkeling van de moraal als een gevolg van biologische,
automatische en emotionele processen. Neurowetenschappelijke bevinden leveren overtuigend bewijs voor de diepe verankering
van moraal in het menselijke lichaam. Zo heeft de ontdekking van spiegelneuronen duidelijk gemaakt dat empathie (volgens
Schopenhauer de basis van alle moraal) een neurobiologisch gegeven is.
Dit boek gaat niet over de geest van de ethiek, maar over het vlees van de moraal.
Moraal = vlees (oeroude evolutionaire factorenreptielenbrein die diepergelegen liggen en dus ouder zijn)
ethiek = de geest (rationelecortale brein aan buitenkant, zijn jonger revolutionair gezien)
4