DEEL 1: EUROPEES INTEGRATIEPROCES
1.1 VERDIEPING EUROPESE UNIE
EERSTE INITIATIEVEN TOT INTERGOUVERNEMENTELE SAMENWERKING IN
EUROPA
Na WO II Koude Oorlog
West-Europa wil nieuwe oorlog vermijden door samen te werken
EEG (1957) EU
START met niet-‘communautaire’ of intergouvernementele samenwerking
1944: Benelux: douane-unie
vrij verkeer v personen, goederen en diensten realiseren
o Benelux: België, Nederland, Luxemburg hebben een douane-unie opgericht
waar ze in se onderling alle beperkingen/heffingen opgeheven hebben wat
het vrije verkeer van goederen betreft geen taks/invoer betalen
o Extern tarief: alles wat wordt ingevoerd is onderhevig aan hetzelfde tarief
tussen de landen
1946: Churchill “a kind of United States of Europe”:
o Economisch: Marshall-plan (1947)
= reconstructie Europese economie
via OEES (1948) → OESO (1961)
↓
als tegenreactie COMECOM (1949-1991) actie-reactie
= Council for Mutual Economic Assistance
OEES = Organisatie voor Europese Economische Samenwerking
OESO = Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling
o Militair: NAVO (1949)
1949: Raad van Europa ≠ Europese Raad
“an organisation which will bring European States into closer association”
o intergouvernementeel met de focus op mensenrechten, democratie en
rechtstaat in Europa bevorderen
o EVRM (1950)
EHRM, te Straatsburg, opgericht instelling Raad v Europa
o 46 lidstaten
Verschil intergouvernementele en supranationale internationale organisatie:
Intergouvernementeel: afspraken gemaakt tussen vertegenwoordigers vd LS.
Beslissingen genomen bij consensus of unanimiteit (vetorecht voor elke LS).
Besluiten hebben doorgaans geen directe rechtsgevolgen voor particulieren.
Supranationaal: instellingen kunnen onafhankelijk optreden vd LS en besluiten
worden bij (gekwalificeerde) meerderheid genomen die bindend zijn voor alle LS
en directe rechtsgevolgen kunnen hebben voor particulieren
OPRICHTING VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN
6 landen willen verder gaan dan de Raad van Europa
(BE, NL, LU, DUI, FR, IT) → 9/5/1950: Verklaring van Schuman
9/5/1950 = Europese feestdag
↓
Pagina 1 van 56
, 1951: EGKS (start 1952 tot 2002)
= Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal
→ supranationaal (eerste idee)
EDG (1952) en EPG, maar te ambitieus (FR weigerde ratificatie EDG in 1954)
o EDG = Europese Defensiegemeenschap militaire middelen v
verschillende Europese landen werden geïntegreerd onder een
gemeenschappelijk Europees gezag
o EPG = Europese Politieke Gemeenschap
Door succes EGKS wordt economische samenwerking uitgebreid op basis van Plan
Beyen (1955) → Spaak-rapport → EEG (totstandkoming gemeenschappelijke markt
+ douane- unie)
o Spraak-rapport: vormde de grondslag voor een intergouvernementele
conferentie die op zijn beurt leidde tot ondertekening vh EEG
o EEG = Europese Economische Gemeenschap
Vrij verkeer v goederen, personen , diensten en kapitaal zodat alle
productiefactoren binnen gemeenschappelijke markt kunnen
worden ingezet op hun econ meest efficiënte locatie
Gemeenschappelijk handelsbeleid, landbouwbeleid, transportbeleid
Mededingingsregels: regels vrije concurrentie tussen
ondernemingen
+ EURATOM (kernenergie) (1957, start: 1958)
o Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie
o Bijdragen tot totstandkoming en ontwikkeling vd Europese kernenergie-
industrie
↓
tegenreactie: 1960: EVA (Europese Vrijhandelsassociatie) ~ EER
o Reactie op EEG
o Oprichting vrijhandelszone, geen douane-economie
De verklaring van Schuman
De gehele Frans-Duitse productie van kolen en staal plaatsen onder een
gemeenschappelijke Hoge Autoriteit, in een organisatie welke openstaat voor deelname
vd andere landen v Europa.
Volkomen gelijke voorwaarden ten aanzien vd grondleggende elementen vd industriële
productie zal verzekeren zal de werkelijke grondslag voor hun economische
eenwording vormen
Verschillen:
Vrijhandelszone = afschaffing van douanetarieven en quota tussen deelnemende
stane. Staten vrij om eigen douanetarieven en handelsbeleid te hanteren ten
aanzien v producten die afkomstig zijn v buiten vrijhandelszone. Vrijhandel
beperkt tot producten van oorsprong uit vrijhandelszone
Douane-unie = deelnemende staten hanteren een gemeenschappelijk extern
douanetarief. Alle goederen die externe douanegrens gepasseerd zijn +
douanerechten betaald + douaneformaliteiten vervuld, bevinden zich in vrije
verkeer, onafhankelijk v hun oorsprong.
Gemeenschappelijke markt = afschaffing van alle belemmeringen vh
intracommunautaire handelsverkeer
Pagina 2 van 56
,VAN EUROPESE GEMEENSCHAPPEN NAAR EUROPESE UNIE
Procedure
Gewone herzieningsprocedure (art. 48 VEU):
LS, EP, Com, Raad kunnen wijzigingen voorstellen
o EP = Europees Parlement
Raad stuurt wijzigingsvoorstellen naar de Europese Raad en informeert de
nationale parlementen
Conventie
(!NP, staatshoofden en regeringshoofden LS, EP, Com)
Intergouvernementele Conferentie (unanimiteit)
o Beslissingen
o Alle LS moeten akkoord gaan = unanimiteit
Ondertekenen nieuw Verdrag (wijzigt oude)
o Wijzigingsverdrag ondertekent door alle LD + ratificatie
Bekrachtigen (‘ratificeren’) nieuw Verdrag door alle lidstaten
o Pas dan kan het nieuw Verdrag in werking treden
Nieuw Verdrag treedt in werking
Zes maal gewijzigd
Fusieverdrag (1965) 1967: technische wijziging
Europese Akte (1986) 1987
(Europa 1992)
Verdrag van Maastricht (1992) 1993
o Jaren 90
o Belangrijk!!
Verdrag van Amsterdam (1997) 1999
Verdrag van Nice (2001) 2003
(Europese Grondwet)
Verdrag van Lissabon (2007) 2009
1. “Europa 1992”
Midden ’70 en begin ’80 economische crisis → protectionistische maatregelen LS → niet
adequaat antwoord → Europese initiatieven:
1984: Comité Dooge en Adonnino Comité
1985 Witboek “De voltooiing van de interne markt” van de COM
(Jacques Delors): tegen eind 1992 verwezenlijking IM
Vaststelling dat men sterker moest gaan samenwerken
ruimte zonder binnengrenzen
1986 Europese akte (1987):
o Wijziging drie Verdragen: deadline IM 31/12/1992 "een ruimte zonder
binnengrenzen, waarin het vrij verkeer van goederen, personen, diensten
en kapitaal is gewaarborgd”
=> onderlinge aanpassing wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen
van de LS via QMV (=gekwalificeerde meerderheidsbeslissing) mogelijk /
nieuwe bevoegdheden / instellingen (Gerecht dat HvJ moest bijstaan)
Institutioneel gaat men ook zaken wijzigen bv extra bevoegdheden
aan het Europees Parlement
Veel verschillende nationale wetgeving op producten. Aan elke LS
andere wetgeving: probleem als producent of vervoerder
Pagina 3 van 56
, harmonisatie bevoegdheid waarbij ze Europees de wetgeving op
hetzelfde niveau kan brengen Europese harmonisatie
voorzien in Europese akte
1988 CECCHINI-rapport: cost of non-Europe
o Gaf weer wat het koste om met een nationale landsgrens te werken
o Als een vrachtwagen binnen Europa, 2 landsgrenzen over + aanschuiven
aan grens kost veel
o Zelfde activiteit berekent zonder grenzen kost veel minder
Ondertussen:
1985: Gorbatchov in de Sovjet-Unie
1989: Val Berlijnse muur
1991: Burgeroorlog in Joegoslavië
+ interne factoren
zaken die buiten Europa gebeuren + grote impact
2. Verdrag van Maastricht
1990-1991 IGC (NK) midden jaren 90
1992 ondertekening
1 november 1993 in werking
Belangrijkste wijzigingen:
o Oprichting EU > politieke dimensie (EMU, GBVB)
o EU gebaseerd op drie pijlers
o EEG wordt EG = Europese Gemeenschap
EEG = Europese economische Gemeenschap
Veel extra bevoegdheden aan de gemeenschappen gegeven
Nieuwe niet-economische bevoegdheden: optreden op vlak v
onderwijs en beroepsopleiding, cultuur en
consumentenbescherming
o Invoering Economische en Monetaire Unie (EMU): muntunie
o Invoering Europees burgerschap (zie verder vrij verkeer)
Iedereen die nationaliteit heeft van LS, is automatisch Europees
burger
Specifieke burgerschapsrechten: verplaatsen, kiesrecht,
bescherming
De oude 3 verdragen: EGKS, EEG, Euratom = communautaire supranationale pijler
wat men al had heeft men extra bevoegdheden aan toegevoegd
Ten aanzien v deze materies oefenden LS hun soevereiniteit gemeenschappelijk uit via
de communautaire instellingen en communautaire methodes.
Voorstel EC, goedkeuring Raad en EP, controle door HvJ
GBVB & JBZ = niet-communautaire intergouvernementale pijler
Meeste besluiten met eenparigheid genomen
Rol: EC en EP
Niet: HvJ
GBVB = Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid als opvolger vd Europese
Politieke Samenwerking (EPS)
Veel zaken van de tweede pijler naar de eerste overgegaan.
Pagina 4 van 56
