Les 1: intro
Wat is cultuur?
Sociologische roots
o Weber en Durkeim
Wat verschilt ons van dieren? Zij zeggen dat we
cultuur scheppen (dit antw verschilt van
disciplines)
De functie hiervan is ook om orde te scheppen,
betekenis te geven aan dingen ( volgens weber
ook de reden wrm religie bestaat)
Maar cultuur verschilt ook, het is niet universeel maar eerder een sociale constructie (we
maken het zelf)(een bron van sociaal handelen)
Cultuur socio: bestudeert gedeelde culturele betekenissen en gevolgen voor handelen
o Symbolisch interactionisme -Herbet Blumer
3 principes:
Mensen handelen op basis van het gevoel/waarden/normen dat ze tegenover iets
hebben (mensen gedragen zich naar de betekenis dat ze toekennen aan een
situatie)
Waarden/normen komen van sociale interactie
Waarden/normen worden getransformeerd via (collectieve) interpretabele
processen
Heeft ook culturele tendensen en roots
Historisch-sociologische definitie
o Bij het studeren van moderne cultuur gaat het eerder over hoog cultuur (bepaald dr rijken, kunst,
elite, geïnstitutionaliseerde smaak)
o Daartegenover heb je massacultuur (‘gewone volk’, niet geïnstitutionaliseerde smaak)
o Hoog vs massa:
Elite heeft meer opleiding, kijkt/heeft kunst, hebben smaal vs gewone volk
Norbert Elias (15de eeuw) toonde aan dat vanuit de aristocratie was er movemnt om het
gewone volk te verfijnen, meer kunst, hen opleiden
o Massacultuur is er altijd geweest maar dit is media cultuur geworden in begin 20 ste eeuw leide tot
massaconsumptie van film, radio, reclame, en dit heeft invloed op waarden/normen, levenstijl =
cultuur dus van daar ook media cultuur (‘geboorte media cultuur’)
Media cultuur
Kritische theorie
o In 20ste E geboorte media cultuur
o Mn was bang over de invloed van film, radio, hollywood morele paniek/ culture shock
o Mensen gingen hun waarden en normen van film/radio halen ipv hoge literatuur/kunst
o mensen zijn meer bezig met welke tandpaste ze moeten kopen die ze op tv gezien hebben ipv echt bij
te leren …
Les 2: Productie, Macht en Ongelijkheid
Kritische theorie
1
,Focus op
politieke-eco bedrijven volgen een strategie (politiek) om zo weinig mogelijk te investeren en zo veel
mogelijk te verdienen (eco), media bedrijven is niet geïnteresseerd in maken van mooie/goede producten
enkel wat verkoopt en wat winst genereert zoals nrmle bedrijven
dit noemen we vaak neo-marxist:
o ipv te kijken nr het arbeid zelf wordt er naar de consument gekeken (consumentisme)
o ipv enkel te kijken nr eco moeten we ook kijken naar de invloed van bedrijven op de cultuur
o beetje theorieën om mensen wakker te schudden
Culturele industrie
o Produceert vooral diensten en ervaringen (vb game industrie, netflix)
o David Hesmondhalgh (2013)
Gebruikt beschrijvende statistiek over hoe groot en machtig de cultuur indus is (focust vooral
op massamedia bedrijven: Walt Disney, Time Warner, Sony,….)
o Oligarchie: enkele mediabedrijven domineren de markt (er zijn nauwelijks kleine bedrijven binnen
deze sector)(4 bedrijven domineren 70% van markt) hebben heel veel macht over wat wij
zien/denken moeten kritisch zijn over deze grote bedrijven
o Merger mania: heel veel kleine bedrijven worden opgekocht (fb: insta, whatsapp,…)
Culture Industry
Enlightenment as Mass Deception (1944)
Essay door Ma Horkheimer & Theodor Adorno
o Kritiek op cultuur indus:
Op massamedia/propaganda:
Context waarin ze leefden:
ze waren joden die gevlucht zijn (in Duitsland werd massamedia erg gebruikt vr
propaganda als soort ‘wapen’)
ze kwamen tot conclusie dat massamedia gevaarlijk was
ze vluchten nr Amerika waar je Hollywood era on the rise was halverwege 20 ste E:
massamedia film, radio, reclame media beïnvloed en vergiftigd de mensen
Op standaardisering en commodificatie:
Dat alles in Hollywood ineens voor de massa gemaakt werd (alles kreeg standaard
model om zvl mglk mensen te bereiken), met enkel doel om veel geld te verdienen
(commodificatie)
Ze waren bang dat echte Kunst (individueel/persoonlijk/uniek/nieuw/aan zet tot nadenken)
zou verdwijnen
Ze waren bang dat verlichtingsidealen zouden verdwijnen (mensen worden ni meer slimmer,
ze leren van de domme radio die ze luisteren)
o Heeft veel invloed gehad op andere werken
Neil Postman 1984- Amusing ourselves to death: tv is einde vr Cultuur, we zijn enkel bezig
met wat mensen amuseren want dat scoort goed en niet met moeilijkere topics want dat
scoort minder goed – zorgt vr dilemma vr bedrijven
Neal Gabler 1998- how entertainment conquerd reality: burgers zijn niet meer in staat om op
objectieve manier nr werkleijk te kijken omdat onze visie bepaald word door media (vb naar
new york gaan kan je wat je al in films hebt gezien niet vergeten)
Jean Baudrillard 1981- Simulations and Simulacra: mensen kunnen niet meer de
werkelijkheid zien buiten simulaties en simulacra (aka we zijn gaan denken dat simulaties van
de werkelijkheid de werkelijkheid is)
2 invloeden (2 kritieken die ze hadden)
Max Weber: Standaardisering van cultuur
2
, o Kritiek; de moderne samenleving die alleen maar draait om efficiëntie en het rationaliseren van
instrumenten (werkers/lokalen/…) is ‘iron cage’ zorgt voor vervreemding en dehumanisering
o Vb er worden bijna geen nieuwe films gemaakt er zijn zogezegde ‘formules’ die altijd werken, heel
veel programma’s worden gew vf gerecycleerd, niks is nieuws weer, popsteren komen en gaan en zijn
eig ook gew een massa product ze doen wat er op dat moment goed werkt, alles wordt uitgemolken
tot er uiteindelijk geen revenue meer uitkomt
Hork & andoro & weber
zeggen dat weber gelijk heeft maar dat media eig nog veel erger is, de instrumentele rationaliteit vind je niet
enkel meer bij bedrijven maar bij de hele cultuur/privé domein
zeggen dat complexe en authentieke kunst standaard amusement is geworden
zeggen ook dat als je weent bij een film de emoties komen niet van jou komt gew dr de muziek/scene omdat
producenten weten wat ze precies moeten doen om je in een zielige setting te zetten, het is gew formule werk
‘ijzeren kooi voor de ziel?’
Karl Marx: commodificatie van cultuur
o Kapitalistische modus van productie (lopende band, vervreemding arbeiders, gew effectiviteit) maar
ook vervreemding van de consument
Hork & andoro & Marx
Warenfetisjisme (obsessie met producten, komt bv doordat mensen coole dingen in films zien en dat dan gaan
kopiëren)(mensen worden betoverd dr product)
maar mensen denken niet meer na over waar iets vandaan komt ‘vlas bewustzijn’
Schijndiversiteit (want mensen denken wel dat ze speciaal of individueel zijn/doen) pseudo-individualisme
(vb heel huis van ikea en je denkt wjw mooi ingericht leuk neergezet maar uiteindelijk is het gew massa
product van ikea)
Kritieken op deze theorieën
Het zijn geen wetenschappelijke theorieën die je kan testen maar cultuurpessimisme/morele paniek
Het komt voort uit een bedreiging van kunst/hoogcultuur elite (tzijn witte manne die zichzelf heel wat vinden
en niet buiten hun hoge bubbel komen)
Het gaat voorbij aan de interpretaties van het publiek/consument (ze zijn niet geïnteresseerd in wat het
publiek vindt, wrm is het heel slecht als mensen er heel blij van worden?)
Is het actuele theorie?
Vb: apple starte met ‘think different’ motto, video games werken ook zo waarbij spelers een
personage kunnen maken en samenstellen zodat je je als speler meer betrokken voelt bijna als een
expressie van jezelf die eig door de game designers gemaakt is(= emotioneering)(<-> schijn emoties
want het personage ben jij niet je voelt het mannetje eig ni als je je daarmee identificeert ben je
soort van zelf product geworden van de game (volgens hork & adorno))
Is dit ni gew pseudo-individualisme ? een illusie waarbij je denkt dat iets uniek is terwijl alles gew
hetzelfde is
samenvatting van dit alles in les 3 00:07:00
3
