Samenvatting: Audiovisuele Communicatie, BA3, S2
SAMENVATTING: AUDIOVISUELE
COMMUNICATIE
FUNCTIONALISME
BASISPRINCIPES EN -CONCEPTEN VAN HET FUNCTIONALISME
Waarom het functionalisme?
Offer a system that provides “a reliable foundation for each and every decision which the translator
has to make in a particular translation process” (Nord, 1988, p.1)
Praktisch en makkelijker toepasbaar
Basis voor een vertaler om beslissingen te maken (redenen van vertaling beargumenteren)
Gaat over de functie van een vertaling
FUNCTIONALISME EN DE TEKST
Definitie
Text is regarded as: “information offered to a particular audience in a particular culturebound
situation”
Waarom is deze definitie nuttig voor AVC en vertaling?
De tekst wordt gezien als informatie, het is meer dan woorden op papier volgens het functionalisme
Problemen en oplossing
Een probleem dat Nord (2022, p. 18) zelf aanhaalt:
“A problem with functionalism is the 'audience orientation': it is never fully clear who the audience is
and what they expect.”
Voorbeeld van het probleem: ondertiteling voor Nederlandstaligen als doelpubliek is moeilijk want België en
Nederland zijn twee totaal verschillende culturen
Het is dus niet zo eenvoudig en eenzijdig als de definitie beweert
1
, Samenvatting: Audiovisuele Communicatie, BA3, S2
Nord (2022, p.18) stelt als oplossing voor:
“to analyse parallel non-translated texts”
Voorbeeld: om een Engelstalige stofzuigerhandleiding te vertalen naar het Nederlands ga je op zoek naar een
bestaande Nederlandstalige stofzuigerhandleiding en hiermee kan je aan de slag
Probleem 1: je hebt niet altijd een parallel tekst
Probleem 2: de richtlijnen voor bepaalde vertaalwerken zijn niet altijd hetzelfde dus je kan je niet
volledig baseren op de paralleltekst want jij hebt misschien andere richtlijnen gekregen
DOEL VAN FUNCTIONALISME
Develop: “a model for source text analysis which is applicable to all text types and text specimens, and which
can be used in any translation task.”
Doel is om te denken in functie van het publiek + een model hiervoor creëren
HET PROCES VAN INTERCULTURELE TEKSTOVERDRACHT
= “Het geheel van factoren en constituenten die betrokken zijn bij de productie van een vertaling”
Je hebt twee grote luiken binnen de tekstoverdracht:
De communicatieve Maker van de BT zender van de BT BT ontvanger van de BT
situatie van de brontekst Problemen: er zijn misschien meerdere makers/zenders, wie is de ontvanger
precies, zijn er meerdere constituenten, het is niet zo eenvoudig als het lijkt
Voorbeeld: ondertiteling voor Nederlandstaligen, boekadaptaties
De communicatieve Opdrachtgever vertaler doeltekst ontvanger van de DT
situatie van de doeltekst Problemen: de opdrachtgever en vertaler kunnen één persoon zijn, je hebt niet
één publiek maar een groter publiek met verschillende culturen, meerdere
constituenten, het is niet zo eenvoudig als het lijkt
Voorbeeld: persoon A wil zijn boek laten vertalen dus gaat naar een uitgeverij. A
is de opdrachtgever voor de uitgeverij maar de uitgeverij is de opdrachtgever
voor de vertaler
Belang van de opdrachtgever:
“(S)he (= the Initiator) wants a specific communicative instrument, i.e. the target text, for a particular purpose.
The reception [but also the form/content/…] of the target text depends on this purpose.” (Nord, 1988, p. 9)
De opdrachtgever moet duidelijk maken wat het doel van de tekst is + voor welk doelpubliek
SKOPOS
2
, Samenvatting: Audiovisuele Communicatie, BA3, S2
“It is not the source text as such, or its effect on the ST receiver, or the function assigned to it by the author,
that operates the translation process, as is postulated by equivalence-based translation theory, but the
intended function or skopos of the target text as determined by the initiator’s needs” (Nord, 1988, p. 10)
Het is de functie van de doeltekst die belangrijk is (doel en doelpubliek in acht nemen)
De skopos/functie van de tekst ligt vaak bij de opdrachtgever
Er kan een shift plaatsvinden
Bv. een verslag over klimaatverandering wordt omgezet in een Netflixdocumentaire (de BT is een
informatieve tekst maar wordt een persuasieve DT)
Bv. een operastuk vertalen naar een theater voor kinderen (alles wordt veranderd in functie van de
kinderen, zoals stukken weghalen, aanpassen, toevoegen, etc.)
Skopostheorie = de omzetting in het proces
VERTAALOPDRACHT
De vertaalopdracht moet zo veel mogelijk informatie bevatten over de receptie van de DT (doelpubliek, tijd en
plaats van receptie, medium, skopos, etc.)
In realiteit is de vertaalopdracht of ‘translation brief’ niet zo volledig/expliciet
VERTAALPROCES VOLGENS HET FUNCTIONALISME
De vertaler
De vertaler is de ‘hoofdverantwoordelijke’ in het proces van tekstoverdracht en verantwoordelijk voor de
eindtekst
Expert in bron- en doeltaal, kennis van het doelpubliek, BT analyseren, etc.
3
, Samenvatting: Audiovisuele Communicatie, BA3, S2
Receptie van de tekst
(Nord, 1988, pp. 15-17) “Receivers cannot […] always assume that what they infer from the text is actually the
sender’s intention” “The reception of a text depends on the individual expectations of the receivers, which are
determined by the situation in which they receive the text as well as by their social background, their world
knowledge, and/or their communicative needs.”
Het is mogelijk dat een bepaald publiek niet geschikt is voor een bepaalde opdracht
De receptie van een tekst is altijd deels bottom-up en top-down de tekst zelf zal altijd invloed hebben op
hoe de tekst wordt ervaren (het is altijd tweerichtingsverkeer)
Bottom-up De receptie van de tekst heeft invloed op de ontvanger
De receptie van de tekst vertrekt van het materiaal tot de ontvanger
Top-down De ontvanger heeft zijn eigen achtergrondkennis en een invloed op de receptie van de tekst
Ieder individu brengt zijn eigen kennis, meningen, eigenschappen, etc. mee
De receptie van de tekst vertrekt van de ontvanger tot het materiaal
Intratekstuele en intertekstuele coherentie
Intratekstueel De ontvanger van de DT moet de tekst kunnen begrijpen + de tekst moet aanvaardbaar
zijn (het doelpubliek moet tevreden zijn)
Intertekstueel Er moet een ‘zekere relatie’ met de BT zijn (de BT moet terugkomen in de vertaling)
Deze coherentie wordt bepaald door de vertaalopdracht
HET VERTAALMODEL VAN NORD
4
