Professor Kasper Raus
Introductie
Blaise Pascal
- De mens is maar een riet, het zwakste i/d natuur, maar hij is een denkend
riet. Om hem te verpletteren hoeft niet het hele universum na/d wapens te
grijpen: wat damp of een waterdruppel is voldoende om hem te doden.
Maar al zou het hele universum hem verpletteren, dan zou hij altijd nog
edeler zijn dan dat wat hem doodt, omdat hij weet dat hij sterft en dat het
heelal hem de basis is. Het heelal weet niets daarvan.
Onze hele waardigheid ligt dus in het denken. Daarvan moeten we uitgaan
om ons weer te verheffen, en niet van ruimte en de tijd, die we niet
kunnen vullen. Laten we er dus naar streven goed te denken, dat is het
grondbeginsel v/d moraal
Citaat uit ‘Gedachten’ van Pascal (favoriet v/d prof)
Wij zijn als mensen heel zwak en kwetsbaar. GBV weet dat, mensen
liggen in ziekenhuizen met gezondheidsproblemen/blessures/….
Covid-19 ‘wat damp of een waterdruppel’ covid verspreidde via
lucht/damp
We als mens hebben het vermogen om te denken, niet alleen
handelen, doen en zijn. ‘Ik heb dit gedaan, maar was dit de juiste
manier om dit te doen?’ maakt ons als mens uniek
Menselijke gaven, zoals empathie, sympathie,…
Experiment Cohen
Kinderen van 3 à 4 jaar, potjes in 3 kleuren
Snoepje onder het rode potje, kindjes zien het
Kindje 1 eventjes weg
Onderzoeker verplaatst snoepje naar groene potje
Vraag: “Waar ligt het snoepje?”
Antwoord: “Waar ligt het snoepje?” groen (kind kan zich niet
verplaatsen in ander kind
Vanaf 5 jaar, antwoord wel “rode potje” vanaf dan kunnen
verplaatsen in andere mensen
Protocol Spoed anders aanpakken?
Kinderen vragen vaak “Waarom?”, irritant maar ook mooiste en
gevaarlijkste vraag ooit
“Waarom doen wij dit zo?”, “Waarom pakken wij dit zo aan?”,
“Waarom regel buitenspel in voetbal niet schrappen?”,…
Zo debatten uitlokken en andere mensen hun visie leren kennen
geeft perspectief
Filosofie is het vermogen om na te denken over dat
perspectief/alternatief te denken
“Wat als we deze regel nu eens afschaffen?”
“Waarom wel/niet?”
Mensen aan het denken willen krijgen
- Foto “The Pale Blue Dot”
Genomen in Jaren ’90 foto van de aarde
Gedachte achter de foto volgens filosofen onze discussies/zorgen zijn
miniem i.v.m. het universum
1
,Professor Kasper Raus
Filosofie
- Filosofie komt v/h Griek voor ‘liefde voor wijsheid’ wijsbegeerte (de
wijsheid begeren)
Filosofie is bezig met ideeën en concepten de wereld bestaat
uit ideeën en concepten
- Het idee is dat het een poging is op een rationele en systematische natuur
na te denken over fundamentele zaken
‘durf denken’ als slogan van Ugent
Vb. landsgrenzen een grens is een concept/een abstract idee. Er is
niks op die grens, blijft hetzelfde stuk grond, die grens is gewoon een
concept die wel een grote impact heeft
- Ideeën zijn abstracte dingen, maar ze bepalen wel hoe we de wereld zien
en hoe we de wereld organiseren
Neem het idee dat we allemaal gelijk zijn
Vandaag de dag een redelijk evident idee, maar dat is ook ergens
ontstaan
Product van bv. filosofische Verlichting
Belang van gelijkheid en de voorkeur voor democratie zijn een gevolg
van dat idee
Maar ook
- Hoe we na/d mens kijken, hoe we na/d geslachten kijken, hoe we na/h idee
v/e ‘volk’ kijken, etc.
De ideeën en het denken bepalen ons
Zelfs als we denken dat we uniek zijn, is er een historische trend te
ontwaren
Dit vak probeert vo/e stuk de grote stromingen i/h denken bloot te
leggen
Proberen te begrijpen hoe mensen dachten en vooral waarom
Do/d geschiedenis te bekijken, kunnen we beter begrijpen hoe we
vandaag denken
EXAMEN: vragen naar stromingen, minder naar specifieke filosofen
2
,Professor Kasper Raus
Hoofdstuk 1 – Wat is filosofie?
Wat is filosofie
- Niet te lang bij stilstaan in de les
Sylabushoofdstuk staat online
- Wat belangrijk kan zijn voor deze les is het onderscheid i/d 3 domeinen v/d
filosofie
Metafysica
Epistemologie
Ethiek
Metafysica
- Komt v/h oud-Grieks voor ‘voorbij de fysica’
- Klassiek het domein waar vragen worden gesteld over het ‘zijn’
Vraag of er een werkelijkheid zit achter de zichtbare werkelijkheid
- Voorbeeldvragen
Bestaat de tijd ook echt of hebben we alleen een menselijke ervaring
van tijd?
Het getal pi, is dat ontdekt of geconstrueerd? Bestaat het getal pi echt
of niet?
Bestaat er iets als een vrije wil of is de wereld volledig gedetermineerd
en bepaald volgens de natuurwetten?
Bestaat er iets al de ‘menselijke aard” of is dat iets wat we
construeren?
Epistemologie
- Stelt de vraag naar wat betrouwbare
kennis is
Hoe komen we tot ware kennis?
“Wat weet ik eigenlijk?”
Optische illusies onze ogen
bedriegen ons
We weten dat onze ogen ons
bedriegen, maar wat is dus de beste
manier om aan onderzoek te doen
- Voorbeeldvragen
Als ik een experiment 100 maal doe met dezelfde uitkomst, kan ik dan
helemaal zeker zijn v/d uitkomst? Kan het zijn dat ik 100 maal geluk
heb gehad?
Ik gooi 100 maal kop, is dat dan toeval, of heb ik het geluk 100 maal
kop te gooien en niet munt
Stel dat ik zeg: “Op dit moment regent het in Central Park in New York”,
en dat blijkt ook waar te zijn, kan ik dan zeggen dat ik wist dat het
regende in New York?
Kennis of toeval? Goed gegokt?
Verschil tussen geluk hebben/goed gokken en iets effectief weten
3
, Professor Kasper Raus
Ethiek
- Een v/d bekende en meer zichtbare delen van filosofie
- Hoe moeten we ons gedragen
Wat is juist en fout?
Wat is goed en slecht?
Wat is onrechtvaardig en rechtvaardig?
- Maar ook algemenere en meer theoretische vragen
Bestaat er iets als een universele en absolute morele waarde?
Waarop is moreel advies v/e expert gebaseerd?
Gewoon een mening of een gegrond oordeel?
Voorbeeld: Covid-19
- Metafysische vragen:
Onthult deze crisis iets over de mens en de menselijke aard? Over hoe
onze maatschappij werkt?
- Epistemologische vragen:
Veel discussie over ‘de juiste gegevens’ en ‘feitelijke onjuistheden’ en
‘betrouwbare informatie’
Hoe bepalen we wat de juiste gegevens zijn?
“Als mensen geen mondmaskers dragen, gaan er mensen
doodgaan” hoe weten we dat dit klopt? Dat dit geen toeval is
Worden cijfers en grafieken niet altijd ‘geïnterpreteerd’?
- Ethische vragen:
In tijden van overbevolking v/d ziekenhuizen, wie moet er dan voorrang
krijgen?
Protocol opstellen voor zwakkere mensen is zo een protocol dan
ethisch verantwoord (vb. Ageism (mensen veroordelen op leeftijd)
4