Deel 2: Inleiding in de ontwikkelingspsychologie
Inleiding
Bestuderen gedrag: handelen, waarnemen, denken en voelen
Doorheen de verschillende levensfasen: geboorte tot levenseinde
Ontwikkelingspsychologie of levenslooppsychologie bestaat nog niet heel erg lang
Diverse invloeden -> verruiming -> levenslang veranderingsproces
Ontwikkelingspsychologie = de wetenschap die het gedrag, het denken en het beleven van
de mens bestudeert, in de verschillende levensfasen vanaf de conceptie tot de dood
8 levensfasen:
Prenatale ontwikkeling
Babytijd
Peuterjaren
Kleuterjaren
Schoolperiode
Adolescentie
Volwassenheid
Ouderdom
Verschillende ‘brillen’ in elke fasen:
Biologisch (lichamelijk & motorische ontwikkeling)
Psychologisch (cognitieve ontwikkeling)
Sociaal (sociale & emotionele ontwikkeling)
1.2 Indeling in fasen
Schoolsysteem opgebouwd op deze fasen
Per fase hele specifieke kenmerken -> niet alleen kwantitatief, maar ook kwalitatief (manier
waarop mensen dingen doen, denken, handelen, voelen verandert qua inhoud) -> enkele
‘overgangsfasen’ waar mens van ene fase naar andere gaat
Sommige modellen -> mens verandert continu en heeft dergelijke ‘crisissen’
Verschillende ontwikkelingsmodellen:
1. Trapmodel
2. Gelaagde model
3. Lijnmodel
1.2.1 Het trapmodel
Meest klassieke voorstelling van menselijke levensloop
Op- en neergaande trap, elke treden = 10 jaar
Hoogtepunt rond leeftijd van 50
Charlotte Büchler (Duitse psychologe) overtuigd dat alles in het leven draait rond het
verwezenlijken van een levensdoel
1
,1.2.2 Het gelaagde model
Opeenvolgende levensfasen -> resultaat van een reeks toevallige gebeurtenissen die elkaar
in het verleden hebben opgevolgd
Hoogstens in bovenste laag -> bepaalde ‘aardbevingen’ die gevolg zijn van spanningen of
‘breuklijnen’ in diepere lagen
Richt men vooral op het ‘nu’ en kijkt men af en toe naar verleden -> verklaring kunnen
vinden voor wat in het heden misloopt
Voorbeeld bij Sigmund Freud
1.2.3 Het lijnmodel
Proces van continue verandering, zonder bruuske overgangen
Opstapeling van opgedane ervaringen bepaalt hoe ontwikkeling van individu er concreet zal
uitzien
Vb. Behaviorisme
1.3 Hoe ontstaat ontwikkeling?
Nature = natuurlijke, genetische aanleg die je meekrijgt bij de bevruchting, geboren
Nurture = alle invloeden, zowel fysieke als psychosociale, die daar nadien op inwerken
Verschillende zienswijzen
Mens verandert voortdurend
Alle invloeden spelen een rol in meerdere of mindere maten: cultuur, opvoeding,
genetisch materiaal,…
Geen universeel patroon: cultuur!
Ontwikkeling ontstaat door enkele factoren:
Rol van erfelijkheid
Rol van het milieu
Zelfsturing als factor
1.4 Twee fundamentele ontwikkelingstheorieën
Twee belangrijke ontwikkelingstheorieën: Erikson en Piaget
Een theorie = soort ‘bril’ waarmee gekeken wordt naar de werkelijkheid en deze probeert te
begrijpen
1.4.1 Erikson
Erik Erikson: kinder-psychotherapeut
Theorie = mensen worden gevormd door de samenleving
en de cultuur waarin ze leven
Mensen groeien continu -> psychologische identiteit van
individu
Ervaren van innerlijke eenheid
Ervaren van voldoende harmonie tussen eigen
persoon en sociale omgeving
Leven = opeenvolging van acht stadia
2
, Iedere fase: (psychosociale) crisis/conflict
Door biologische rijping en nieuwe verwachtingen vanuit die sociale omgeving
Kondigt nieuwe fase aan
Herdefiniëren
Identiteit wordt doorheengeschud = kernconflict
o Positief doorlopen -> positief voor volgende fase
o Negatief doorlopen -> negatief voor volgende fase
8 levensfasen Erikson:
Vertrouwen vs. wantrouwen (baby)
Autonomie vs. schaamte/twijfel (peuter)
Initiatief vs. schuld (kleuter)
Vlijt vs. minderwaardigheid (lagere schoolkind)
Identiteit vs. identiteitsverwarring (adolescent)
Intimiteit vs. isolement (jongvolwassene)
Generativiteit vs. stagnatie (volwassene)
Integriteit vs. wanhoop (rijpheid)
1.4.2 Piaget
Zwitserse psycholoog en filosoof Jean Piaget: één van de belangrijkste
ontwikkelingspsychologen van de 20ste eeuw
Uitgangspunt: mens is een cognitief actief wezen dat kennis niet gewoon ‘krijgt’, maar zelf
opbouwt door ervaringen
Belang van de aangeboren neiging tot adaptie (aanpassing) -> lichaamskenmerken passen
zich aan aan de omgeving waarin het levend wezen opgroeit
Adaptie = het veranderen en ontwikkelen van denkschema’s om de wereld beter te kunnen
begrijpen
Taak van intelligentie op iedere leeftijd hetzelfde: zorgen voor betere aanpassing of adaptie -
> twee processen die elkaar aanvullen:
1. Assimilatie = het toepassen van denkschema’s die je al beheerst op allerlei nieuwe
situaties of nieuwe voorwerpen, bestaande kennis en vaardigheden gebruiken in
nieuwe situaties
2. Accommodatie = bestaande kennis en vaardigheden worden aangepast om te
kunnen gebruiken in verschillende nieuwe situaties
Processen continu door elkaar, streven naar evenwicht= equilibratieproces
Fases cognitieve ontwikkeling Piaget:
Sensomotorische periode (0j-2j)
Pre-operationele fase (2j-7j)
Concreet operationele fase (7j-12j)
Formeel operationele fase (vanaf 12 jaar)
Hoofdstuk 2 – De prenatale ontwikkeling
2.1 Biologische ontwikkeling
Menselijk biologische ontwikkeling begint bij de conceptie, bevruchting van vrouwelijke eicel
en mannelijke zaadcel
3
, Zwangerschap duurt normaal 38 weken vanaf conceptie, 40 weken vanaf laatste
menstruatie
Prenatale fase (= voor de geboorte) worden drie periodes onderscheiden:
1. Germinale periode
2. Embryonale periode
3. Foetale periode
2.1.1 Germinale periode (3-4 weken)
Prille begin van ontwikkeling mens
Vruchtje is ontstaat door versmelting van zaadcel en eicel
Zygote (= bevruchte eicel) deelt zich en nestelt zich in de baarmoeder
Moederkoek (placenta), navelstreng en vruchtzak worden gevormd
2.1.2 Embryonale periode (5-10 weken)
Menselijke vormen: zygote -> embryo
Ontwikkeling van verschillende lichaamsdelen en organen
Volgorde lichamelijke ontwikkeling: hoofdje, ogen, romp, armen, benen, geslachtsdelen en
innerlijke organen
Eerste orgaan: hartje -> week 5 minuscule hartje klopt
Op 10 weken is structurele uitbouw van verschillende lichaamsdelen en organen voltooid
1ste maand is dus zeer bepalend
2.1.3 Foetale periode (11-38 weken)
Embryo wordt foetus
Organen ontwikkelen zich verder, vooral functieontwikkelingen (= ontwikkeling van de
werking van de lichaamsdelen en organen) centraal, adem- en slikbewegingen
Meer activiteit merkbaar
Laatste maanden bijzonder belangrijk voor hersenontwikkeling
2.2 Psychologische ontwikkeling
PSYCHOLOGISC
Kan een foetus waarnemen, dingen opslaan in het geheugen? -> geen antwoord mogelijk
Zintuigen kunnen misschien prikkels omzetten in zenuwimpulsen -> bewust??
Toch zou foetus op einde van zwangerschap geluiden kunnen vastleggen in impliciete
H
geheugen = soort opslagruimte waar informatie bewaard wordt die je je niet bewust kan
herinneren, toch invloed kan hebben op later gedrag
2.3 Wat als het anders loopt… (sociaal-emotioneel en/of biologische ontwikkeling)
Natuur heeft ervoor gezorgd dat een kind goed beschermd zit in de baarmoeder
Helaas kan er heel wat mislopen:
Aangeboren invloeden
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper axellesteyaert. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.