Deel I. situering v/h privaatrecht
Hoofdstuk 1: publiekrecht vs. Privaatrecht
Wat is recht? Geheel van gedragsregels die strekken tot het ordenen van samenleven van
mensen en die kunnen worden afgedwongen door (toedoen van) de overheid
Classificatie van recht: summa divisio = groot onderscheid/hoofdonderscheid
Publiekrecht regelt het staatsgezag, algemeen belang & beoogt in de eerste plaats het
algemeen belang.
o Regelt:
o Werking van de overheid (onderverdeling tussen verschillende machten)
o Verhouding tussen de overheden (organisatie v/h stemrecht)
o Verhouding tussen de overheid en de burger (contracten tussen een overheid en
een particulier)
Privaatrecht regelt de onderlinge verhouding tussen burgers onderling (en tussen de
burger en de overheid indien de overheid handelt als privaat persoon (bv. overheid sluit
een verzekeringscontract)
o Voorbeelden: huwelijk, erfrecht
o Onderscheid tussen het materieel privaatrecht (inhoudelijke rechtsregels) en het
gerechtelijk privaatrecht (procesrecht; afdwinging van materiële rechten; met
publiekrechtelijke component)
Gemengde rechtsdomeinen hebben zowel een publiekrechtelijke als privaatrechtelijke
component (bv. fiscaal recht, economisch recht, socialezekerheidsrecht)
Hoofdstuk 2: privaatrecht
Onderdelen van het materiaal privaatrecht:
o Burgerlijk recht (of ‘civiel recht’):
o Regelt de verhoudingen tussen burgers onderling in het algemeen (algemene
spelregels die telkens van toepassing zijn behalve als er specifieke uitzonderlijke
regels zijn)
o ‘Gemeen’ privaatrecht – “default regime”
- In het algemeen van toepassing indien er geen bijzondere regimes gelden
- Zelfs van toepassing in bijzondere regimes indien die bijzondere regimes voor
bepaalde aspecten geen bijzondere regels voorzien = gemeenrechtelijke
werking
o Bijzonder privaatrecht (deels gemengde rechtstakken):
o Regelt de verhoudingen tussen burgers in bijzondere relaties of specifieke
situaties
o Bv. Arbeidsrecht tussen WG & WN (arbeidscontract)
o Ondernemingsrecht, sociaal recht, economisch recht
1
,Onderscheid 3 bijzondere regimes van het privaatrecht:
1) Ondernemingsrecht van toepassing op bepaalde personen: ondernemers
(verzekeringsrecht, vennootschapsrecht, intellectuele-eigendomsrechten,
transportrechten)
2) Sociaal recht verder onderverdeeld in:
o Arbeidsrecht: regelt verhoudingen tussen WG en WN
o Sociale zekerheidsrecht: regelt de sociale uitkeringen en de financiering ervan
3) Economisch recht regelt economische verhoudingen op de markt.
Privaat procesrecht het gerechtelijk privaatrecht is het procesrecht in burgerlijke zaken
ook een publiekrechtelijke component: de inrichting van de rechterlijke macht (dus:
inrichting openbare dienst)
vorderingsrechten
Vermogensrechtzakelijke rechten
Personen- en
Burgerlijk familierecht intellectuele rechten
Familiaal
vermogensrecht
materieel
privaatrecht sociaal recht
recht gerechtelijk
publiekrecht bijzonder economisch recht
ondernemingsrecht
Hoofdstuk 3: rechtsbronnen van het burgerlijk recht
Bronnen van het burgerlijk recht:
“wetgeving”
o Voornaamste rechtsbron = OBW – (N)BW
- 1804: Code Napoléon of Code Civil
• Gewijzigd en aangevuld
• Doorgedrongen door ‘liberté, egalité, fraternité’
andere principes komen op voorgrond vele aanvullingen te
wijten aan het groeiende idee van bescherming
o Bijzondere wetgeving
o Regionalisering oorzaak regionalisering = defederalisering van de Belgische
staatsorde
2
,Andere bronnen van burgerlijk recht
o Algemene rechtsbeginselen fundamentele beginselen van het recht (ook erkend
buiten de wettelijke toepassingen + hebben kracht van wet) bv. verbod op fraude
o Gewoonte vloeit voort uit het bestendig gebruik, bindend karakter vindt steun in
de algemene overtuiging
o Rechtspraak en rechtsleer
o Internationale/supranationale verdragen bv. EVRM
Hoofdstuk 4: indeling van het burgerlijk recht
Onderverdeling gemeen privaatrecht:
Personen- en familierecht
o Niet-patrimoniale (niet in geld waardeerbaar) aspecten en elementen van de persoon
of de familie
o “Personenrecht”: niet-patrimoniale elementen inzake de persoon (hoe kan ik mijn
naam veranderen?)
o “Familierecht”: niet-patrimoniale elementen tussen personen in een familiale
verhouding (wie is mijn partner?)
Verticaal: in opgaande en neergaande lijn (afstamming, adoptie)
Horizontaal: tussen partners (huwelijk, wettelijke samenwoning)
Vermogensrecht
o Regelt de prtimoniale/in geld waardeerbare (gevolgen van) rechtsverhoudingen
o Valt uiteen in
Goederenrecht: patrimoniale verhoudingen tussen een persoon en een goed
Verbintenissenrecht: patrimoniale verhoudingen tussen personen (schuldeiser
en schuldenaar). Verbintenissen kunnen ontstaan uit een contract of uit de
wet.
Bijzondere contractenrecht/overeenkomstenrecht: specifieke regls voor
specifieke benoemde en onbenoemde contracten (bv. koop, huur, lening)
Familiaal vermogensrecht
o Slaat brug tussen P&F en vermogensrecht
o Regelt de vermogensrechtelijke verhoudingen binnen de horizontale en verticale
familiale verhoudingen
Vermogensrechtelijke gevolgen van de relatie (huwelijk)
Vermogensrechtelijke gevolgen van het overlijden (erfrecht)
Hoofdstuk 5: kenmerken en evoluties van het burgerlijk
recht
Burgerlijk Wetboek 1804 = ‘Code Napoléon’ doordrongen van het gedachtengoed van de
Franse Revolutie
Van Ancien Régime naar Code Napoléon: van economisch immobilisme naar
3
, economisch liberalisme (vrije burger die vrij kan handelen naar eigen inzichten)
Autonomiebeginsel of wilsautonomie staan centraal:
o Autonomie en zelfbeschikkingsrecht (vrijheid)
o Voor iedereen (gelijkheid)
o Eigendom (premisse voor vrijheid en gelijkheid)
Grote principes uit het burgerlijk recht
o Artikel 544 OBW/art. 3.50 BW: eigendomsrecht
o Artikel 1134 OBW/art. 5.14 BW: contractvrijheid
En: bindende kracht van de overeenkomst (verantwoordelijkheid)
o Artikel 1382 OBW: foutaansprakelijkheid
Burgerlijk recht is in de regel van aanvullend recht
o Van toepassing indien en in de mate dat er geen andersluidende regeling is getroffen
o Bijvoorbeeld: wettelijk huwelijksvermogensstelsel: de wet voorziet in een wettelijk
huwelijksvermogensstelsel indien de partijen niets anders hebben bepaald.
Burgerlijk wetboek: sedert 1804 geëvolueerd
1° Vermaatschappelijking van het privaatrecht
o Gevolg van de toenemende sociaal-economische ordening van de maatschappij (ook
technologische ontwikkelingen)
o Techniek:
Voornamelijk dwingend recht vanuit solidarisering (toenemende invloed van
overheid)
- Opgelet: tweede reden van dwingend recht: europeanisering – infra
Toepassingen:
- Wilsleer en vermaatschappelijking (toenemde ingrijpen overheid) wilsleer
door vertrouwensleer
- Relativiteit van de rechtshandeling en vermaatschappelijking door
tegenwerpelijkheid
2° Meergelaagdheid van het privaatrecht
o Enerzijds europeanisering en zelfs internationalisering wetgeving als gevolg van
Europese regelgeving
o Anderzijds regionalisering en versnippering door de regionalisering van
bevoegdheden
o BW is niet meer de enige bron van het privaatrecht
3° Constitutionalisering:
o Toenemende invloed van grondrechten op het privaatrecht (bv. grondwettelijk
gelijkheidsbeginsel
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yurchenkoalexia. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,86. Je zit daarna nergens aan vast.
