100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Uitgebreide samenvatting publiekrecht - (15/20) €15,49
In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. Vrije Universiteit Brussel (VUB)
  4.  
  5. Rechten
  6.  
  7. Historische en vergelijkende inleiding publieksrecht

Samenvatting

Uitgebreide samenvatting publiekrecht - (15/20)

1 beoordeling
 6 keer verkocht

Dit document bevat de uitgeschreven lessen, die ik erna gestructureerd heb samengevat. Door met deze samenvatting te studeren behaalde ik een 15/20.

Voorbeeld 4 van de 111  pagina's

Document informatie

  • 8 juli 2024
  • 111
  • 2023/2024
  • Samenvatting

Onderwerpen

Geschreven voor

Alle documenten voor dit vak (17)

1  beoordeling

review-writer-avatar

Door: rania3 • 5 maanden geleden

Verkoper

avatar-seller
rechtenstudent456

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud

DEEL 1: STAAT EN RECHT

HET MODERNE STAATSBEGRIP
INLEIDING
Staat die soeverein is en zelfbeschikkingsrecht heeft: ontstaan in Europa rond de 17e eeuw
- ≠ het hele verhaal: ook andere politieke organisatievormen geweest in andere delen van de
wereld
- Voorbeeld: Heilig Duitse Rijk der Duitse Naties

Vroeger was de macht in de praktijk gedecentraliseerder & lokaler dan in theorie:
- Geen instellingen die rechtstreeks contact hadden met iedereen onder hen
- Geen internet of telefoon

Moderne begrip staat ontstaat in 17 e eeuw omdat juristen theorieën gaan ontwikkelen om leiders
juridisch meer macht te geven
- Meer macht voor de ene = altijd minder macht voor de andere

Publiekrecht: recht dat instellingen organiseert & individuele rechten/ vrijheden bepaalt
- Taal van soevereiniteit of uitoefening van macht

Uitgangspunt van veel van onze juridische regels = wat er in het verleden is gebeurd
- Hoe een staat een gebied heeft opgeslorpt, hoe een bepaalde staatsvorm ten einde is gekomen,
internationaal conflict,…

Deze cursus begint bij 17e eeuw: periode van theorieën zoals die van Thomas Hobbes
- Hobbes wou een sterk centraal gezag om orde en rust te scheppen binnen de staat

‘Leviathan’: soeverein heeft zowel religieuze staf (macht over de kerk) als zwaard (wereldlijke macht)
- In de koning zie je mensen die aan hem onderworpen zijn of die hun eigendomsrecht/
zelfstandigheid/ leven aan hem te danken hebben

Meest gebruikte alternatieven voor ontstaan voor moderne begrip staat: 19 e eeuw
In BE, maar zeker niet overal: ontstaan van de liberale staat:
- Democratisch verkozen heersers, SDM, ontstaan rechtsstaat & onvervreemdbare individuele
rechten
- De liberale staat beschermt het individu tegen machtsmisbruik

Waarom beginnen we niet in de 19e eeuw: je kan niet naar de BE GW kijken zonder een belangrijke
tussenstap = burger- en godsdienstoorlog in FR in de 17e eeuw:

Cardin wil macht centraliseren bij de vorst om via de wet de rust in de staat te brengen
- Wanneer de vorst meer macht naar zich toetrekt = kerk, adel & steden verliezen macht

Band tussen staat (koning) en kerk wordt losser in 17e eeuw:
- Vroegmoderne tijd = men begint de macht van Kerk in vraag te stellen
 Afscheuring = protestanten die de macht van Rome niet meer erkennen
 Katholieke koningen willen ook meer macht voor zichzelf

Voorbeeld: Hendrik VIII verklaart zichzelf tot hoofd van de Kerk in Engeland in 16 e eeuw & erkent de
macht van de paus & van de kerkelijke rechtbanken niet meer

1

,- Zowel bij protestanten als bij katholieken wordt het idee dat de paus macht heeft boven de
andere staten ondergraven

Breuk in christelijk Europa: Martin Luther schrijft pamflet tegen de katholieke kerk = begin
reformisme

15e & 16e eeuws Europa: humanistische beweging
- Juristen opzoek naar de originele taalkundige & historische betekenis van teksten van RR
 Zien dat er veel valse documenten zijn

Kritisch humanistische geest stelt de autoriteit in vraag:
- Geloof niet zelf snappen, je moet luisteren naar hoe de bijbel wordt uitgelegd door de kerk
- Luther leest de bijbel kritisch: hij vindt het vagevuur absurd
 Je kan je tijd in het vagevuur verkorten door geld te geven aan de kerk

Boekdrukkunst komt in die tijd op gang: meer mensen kunnen de bijbel lezen en de autoriteit van de
kerk in vraag stellen
- Paus wil Luther buiten de gemeenschap van de gelovigen gooien

Door de populariteit van Luther gaan veel vorsten de paus niet meer erkennen en de interpretatie
van Luther volgen: wereldlijke macht van paus vermindert & moet diversiteit aanvaarden

Diversiteit op dat vlak past bij Europese machtsevenwicht: verschillende landen spannen samen
tegen een vorst die te machtig zou worden
- Kleine staten kunnen blijven bestaan
- Versnippering van macht zorgt ervoor dat juristen niet alleen de interne maar ook de externe
soevereiniteit kunnen uitwerken
 Als je op de hoogte moet blijven over wat er gebeurt in de andere staten moet je diplomaten
hebben die hun eigen juridisch statuut nodig hebben

Waarom beginnen we niet vroeger:
- Voor we democratische verkiezingen hadden was er ook al een systeem van beperking van de
macht van de UM & vorst
- Volgens de mediëvisten stamt de parlementaire constitutionele democratie af van
standenvertegenwoordiging en charters
 Vb: Blijde Inkomst van Brabant (1356), Magna Carta in Engeland (1215)

In de middeleeuwen was er het idee: ‘quos tangit ad omnes, ab omnibus approbari’
- Wat allen raakt moet door allen worden goedgekeurd
 Vb: belastingen moeten worden goedgekeurd door standenvertegenwoordiging
- Ook het idee dat de vorst in een soort contract stond met zijn machtige onderdanen
 Konden vorst buitensmijten als die zich niet aan het contract hield

In Europa was het leenrecht belangrijk: structureert de macht 10 e – 18e eeuw (!)
- Leenheer (soeverein) geeft stuk grond in leen aan leenman
- Leenman is in ruil getrouwheid tegenover de leenheer verschuldigd

Privaatrecht: leenman & leenheer gezien als eigenaar
Publiekrecht: keten van afhankelijkheden -> versnipperde kaart van kleine vorstendommen
- Alle ketens vertrekken vanuit de uiteindelijke leenheer (vorst)
 Soevereiniteit gaat van hem uit maar de verschillende gebieden hebben niets met elkaar
gemeen buiten de persoon van leenheer

2

, STAAT EN SOEVEREINITEIT
Staat vroeger: status, toestand (Latijn)
- Synoniemen: natie, republiek

Staat in hedendaags internationaal recht:
- Grondgebied
- Bevolking = interne soevereiniteit
- Overheidsinstellingen
- Capaciteit om buitenlandse betrekkingen aan te gaan = externe soevereiniteit

Max Weber: geweldmonopolie (BELANGRIJK)
- Particulieren zijn onderworpen aan de soevereiniteit van de staat
 mogen geen geweld gebruiken

- Overheid staat in voor het algemeen belang en dat gaat voor het individueel belang
 Mag wel geweld gebruiken
 In die tijd duikt het begrip corruptie op: voor eigen gewin je officiële taak niet/ slecht
vervullen
 Corruptie identificeren gaat pas als iedereen het erover eens is dat de staat soeverein is &
dat het algemeen belang voorgaat op het individueel belang

Centralisatie van macht komt pas na een strijd: macht verschuift niet zomaar
- Nu: via verkiezingen

Inhoudelijk hebben we de noodzaak van de samenleving geïntegreerd
- Inperken van stuk van de vrijheid voor algemeen belang garandeert individuele vrijheid

De staat zelf is een fictie en leeft gewoon in onze hoofden: waarom we de staat aanvaarden ligt voor
een groot stuk in dat compromis
- Ook in geloof in autoriteit dat uitgaat van die instellingen

TYPES STATEN
1. CONFEDERATIE ⟺ FEDERATIE
Federatie Deelstaten hebben:
- Bevoegdheid om eigen rechtsregels te maken
- Bepaalde aangelegenheden waar de federale overheid niet aan mag komen

Naar buiten toe is het 1 land maar eigenlijk zijn er verschillende beslissingscentra

Voorbeeld VS & DL: deelstaten hebben eigen grondwet en eigen parlementen
- Eigen politieke organisatie onder het niveau van de federatie

VS begon als confederatie: eerst hadden de deelstaten een GW
- Daarna pas federaal land met federale GW
Confederatie Samenwerkingsverband tussen soevereine staten: meerdere staten sluiten een verdrag om een
aantal dingen samen te regelen
- Staten zijn wel de bron van alle macht & de legitimiteit gaat uit van hun eigen bevolking

Voorbeeld RVP: samenwerkingsverbond tussen 7 gewesten
- Gewesten zijn allen intern soeverein: privaatrecht (recht tussen burgers) verschilt in de

3

, verschillende gewesten

In Zwitserse GW staat nog altijd dat Zwitserland confederatie is met soevereine kantons
- 1848: GW die meer macht naar de centrale organen heeft gebracht

In praktijk: meer federaties dan o.b.v. een strik juridisch criterium
- Juridisch criterium = bevoegdheid om zelf wetten aan te nemen & beslissingen te nemen los van
elke band met het centrum

2. PERSONELE UNIE ⟺ REËLE UNIE
Personele Verschillende grondwetten met zelfde staatshoofd
- Australië heeft zelfde staatshoofd als GB = Common Wealth
- Zelfde met BE & Kongo Vrijstaat: in KV gedroeg eo II zich als absolute heerser
Reële 1 gebied, 1 staatshoofd

3. GECENTRALISEERDE STATEN
Frankrijk: ondeelbaarheid van republiek = essentieel
- Fransen = model in 19e eeuw voor andere landen in Europa
 Voeren de waarden van de revolutie & Verlichting via de gecentraliseerde staat: alle
beslissingen worden genomen in Parijs

Monarchie Macht zit bij 1 persoon & die is hoofd van UM -> krijgt macht door erfelijke lijn
- Constitutionele monarchie: macht van koning beperkt door grondwet & de bevoegdheden zijn
toegewezen
 >< AR: charters zijn uitzonderingen op volheid van bevoegdheid

Republiek Vroeger: republiek = synoniem voor staat/ toestand
Na Amerikaanse/ Franse Revolutie: men spreekt van republiek als staat zonder koning

Republiek der Verenigde Provinciën
Vroeger waren we 1 gebied met NL (1814-1830): Willem I vond dat de macht van hem uitging & dat
hij een grondwet aan de natie kon geven
- Brussel & Den Haag wisselden af als hoofdstad

Staten-Generaal: In de burgeroorlog in Spanje veroveren ze alles tot aan Antwerpen: mensen in onze
gebieden (calvinisten) vluchten naar het noorden
- NL behoudt zijn instellingen ook al is de koning weg:
 Staten-Generaal = samenkomst van de vertegenwoordigers van de verschillende provincies

Vergaderen met 7 soevereine provincies duurt lang maar is niet altijd een nadeel
- Ideale manier om buitenlandse gesprekspartners aan het lijntje te houden
- Veel gelobbyd & gepraat

Provinciale Staten: vergadering van notabelen/ regenten in elke provincie

Stadhouder per Provincie (legeraanvoerder): positie bekleed door lid van familie Oranje ook al is NL
nu een republiek
- Voor de rest wordt de republiek bestuurd door de regenten-elite
Binnen de republiek zijn er weinig aangelegenheden die tot de bevoegdheden van de centrale
overheid behoren:

4

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rechtenstudent456. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 69052 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€15,49  6x  verkocht
  • (1)
In winkelwagen
Toegevoegd