INLEIDING TOT HET RECHT
HOOFDSTUK 1: WAT IS RECHT?
1.1 ONDERSCHEID OBJECTIEF EN SUBJECTIEF RECHT
DEFINITIE: WAT IS RECHT?
• Juristen hanteren twee definities, afhankelijk van de…
• Objectieve invulling: recht als maatschappelijk fenomeen (the law) -> hetgeen zich voordoet in de
maatschappij
o Geheel van algemene (on)geschreven regels voor uiterlijke gedragingen (niet gedachten) van
in maatschappelijk verband levende mensen (niet dieren) waarvan respect kan worden
afgedwongen door de overheid
▪ algemeen: het geldt voor iedereen
▪ ongeschreven: bv beleefdheidsregels, Engeland heeft geen geschreven grondwet
▪ uiterlijk: rechtsregels hebben geen betrekking op u gedachten, enkel voor uiterlijke
gedragingen. Bv het recht kan niet ingrijpen in mensen die denken dat
homoseksualiteit deviant is, recht grijpt niet in in wat u denkt, als u mensen gaat
gaybachen en je gedrag gaat veranderen kan het recht wel ingrijpen.
▪ Enkel over mensen: wanneer een hond bijt breng je de hond niet voor de rechter,
wel de persoon die we aansprakelijk houden als bewaarder van de hond.
▪ Wanneer wordt een regel een rechtsregel, disctinctieve kenmerk: kan worden
afgedwongen door de overheid, de miskenning en naleving kan worden
afgedwongen door de overheid. Apparaat justitie waarborgt de naleving.
Bv: pas de objectieve definitie toe, mag u een testament opmaken voor u hondje? Nee, het is een dier en geen
mens, een hondje kan zijn eigen rechten niet afdwingen, het is een object van het recht en geen subject van
het recht.
• Subjectieve invulling: recht bekeken vanuit het individu (a right)
o Aanspraak die een persoon aan rechtsnorm ontleent
• Dus: subjectieve rechten = toepassing van het objectieve recht (bv. art. 3.50 BW) p.952
o Objectieve rechtsregels bepaalt of dat u eigendom is, als iemand inbreuk maakt ontleen je de
aanspraak aan de rechtsregel
o Objectief recht toepassen ontleent u daaraan het subjectief recht waarbij u aanspraak doet
op iets
o Subjectief recht is iets wat je ontleent
BAND TUSSEN OBJECTIEF EN SUBJECTIEF RECHT (NIET BEHANDELD IN DE LES)
• Twee zijden van dezelfde medaille
o Objectief recht
▪ Gebodsbepaling → plicht van A om iets te doen (bv. schade vergoeden)
▪ Verbodsbepaling → plicht van A om iets niet te doen (bv. oneerlijke concurrentie)
1
, o Subjectief recht
▪ Plicht van A om iets (niet) te doen = recht van B om gedraging van A te eisen
• Belang van het onderscheid
o Objectief contentieux (administratieve rechtscolleges)
o Subjectief contentieux (gewone rechtbanken), maar inmiddels RvS (Raad van State)
VERDUIDELIJKEND TOEPASSINGSGEVAL: ONRECHTMATIGE DAAD
Artikelen 1382-1383 oud BW P.837
• Iedere daad van een mens (in een andere dan contractuele context) …
• … die aan een ander schade veroorzaakt
• … verplicht tot schadeloosstelling -> Alles wat u doet die een andere schade berokkent verplicht u om
de schade te vergoeden, basisbepaling
Dus
• Voorwaarden waaronder iemand recht heeft op schadevergoeding
= objectief recht
• Aanspraak op schadevergoeding van slachtoffer -> het recht op schadevergoeding is ontleend aan
1382(de objectieve rechtsregel), de subjectieve aanspraak die ik ontleen aan 1382
= subjectief recht
VOORWAARDEN ART. 1382-1383 OUD BW (P.837): ONRECHTMATIGE DAAD (VERVOLG)
• Opdat een slachtoffer recht zou hebben op schadevergoeding (subjectief recht)
• Moeten drie voorwaarden zijn vervuld (objectief recht):
1. Er moet een fout zijn
2. Oorzakelijk verband
3. Schade
Bv. Ik rijd te snel (schending rechtsregel) en bezorg iemand een verwonding(schade), er is een
oorzakelijk verband.
1. Fout
-> elke schending van elke strafrechtelijke bepaling is een fout, is de miskenning van een
strafrechtelijke bepaling. MAAR niet elke fout bestaat uit de schending van een strafrechtelijke
bepaling.
1) Objectieve component
• Schending wettelijke of reglementaire norm (= resultaatsverbintenis)
• Schending algemene zorgvuldigheidsnorm (= inspanningsverbintenis)
o Bv. Geen regel om de parking van de Carrefour sneeuwvrij te houden, maar je
verwacht wel dat de Carrefour een beetje zout strooit voor zijn klanten
2
, o U gaat vergelijken of de persoon gehandeld als normaal zorgvuldig vooruitziend
persoon in dezelfde omstandigheden geplaatst = voorzichtig, redelijk persoon
▪ Hoe zou de Colruyt het doen, hoe een normaal persoon zijn parking
sneeuwvrij zou maken. Als de carrefour afwijkt van wat een normaal
persoon zou hebben gedaan is het een fout. Je vergelijkt niet met een
superman of de grootste loser.
▪ Morele schadevergoeding, immateriële schade, bv voor verdriet
Bv. Een koppel verwacht een kindje en het kindje zal een fysieke beperking hebben + mentale beperking, voor
een zwangerschapsafbreking is het te laat dat had u eerder moeten doen, gyneacoloog heeft het niet optijd
gezegd want ze was op vakantie. Kindje wordt 18 jaar en stelt gyneacoloog aansprakelijk, als u mijn ouders wel
optijd had ingelicht had ik deze pijn niet moeten ervaren. Hof van Cassatie uitspraak op 14 november 2014 en
zegt “het is geen schade, schade is vergelijking tussen twee toestanden, hypothetische: situatie waarin u zich
zou bevinden voor de fout en de situatie waarin u zich nu bevindt”. Wrongful birth claim, wrongful life claim.
Volgens hof van cass is leven altijd meer waard dan hlml niet te leven en is de vordering van het kindje
afgewezen, de wrongful birth claim is toegewezen.
Fout: Kan het koppel de gyneacoloog aansprakelijk stellen. Ja de gyneacoloog heeft een fout gemaakt,
schending algemene zorgvuldigheidsnorm.
2) Subjectieve component: men handelt pas foutief wanneer
• Schuldbekwaam: in staat om bewust te handelen
o Infantes, geesteszieken zijn dit niet
• Toerekenbaarheid: geen vreemde oorzaak
o Bv. onvoorziene weersomstandigheden
2. Schade: de aantasting van een juridisch beschermd belang
• het kindje zal in de rolstoel zitten voor de rest van zijn leven, de kosten, huis moet
rolstoeltoegankelijk worden, morele schade
3. Oorzakelijk verband: equivalentieleer (tussen fout en schade)
• Bv. Met emma haar voorlopig rijbewijs knalt ze tegen iemand aan. Die iemand is gewonden
wordt naar het ziekenhuis gebracht en geven ze voor de zekerheid wat extra bloed. In dat
extra bloed zit het HIV virus. Is er een oorzakelijk verbandt tussen de fout van Emma en de
schade. Emma zal wel aansprakelijk zijn.
▪ Equivalentieleer: we gaan kijken naar de schade die zich vandaag heeft
voorgedaan en we vergelijken met de hypothetische toestand waarbij we
de fout van Emma wegdenken en we reconstrueren de feiten. -> als de fout
van Emma niet was gebeurd had de schade zich niet op dezelfde manier
voorgedaan. Het ziekenhuis is ook aansprakelijk.
• Bv. Het pantoffel eireschedel arrest. De man smijt de pantoffel tegen het hoofd van zijn
vrouw. De vrouw overlijd terplekke omdat een fractie van haar schedel niet was volgroeid.
▪ Oorzakelijk verband: als de man de sloef niet had gegooid was de schade
niet voorgekomen.
Art. 1382 past u alleen toe in buitencontractuele context, wanneer er geen contract is tussen het
slachtoffer en de aansprakelijke !
3
, • Het burgerlijk wetboek dateert uit tijd van napoleon, we passen nog dezelfde bepalingen toe.
• Een bepaling uit het oud burgerlijk wetboek telt gwn door. Een bepaling uit het nieuw
burgerlijk wetboek begint met een getal van het boek en dan artikelnummer.
TOEKOMSTIGE BEPALINGEN IN BOEK 6 BW?
Art. 6.6 BW: Beginsel (grondbegrip, regel waar je je in ieder geval aan wil houden)
“Eenieder is aansprakelijk voor de schade die hij door zijn fout aan een ander veroorzaakt.”
Art. 6.7 BW: Fout
Ҥ 1. De fout is de schending van een wettelijke regel die een bepaald gedrag oplegt of van de algemene
zorgvuldigheidsnorm die geldt in het maatschappelijk verkeer.
§ 2. De algemene zorgvuldigheidsnorm vereist een gedrag dat overeenkomt met dat van een voorzichtig en
redelijk persoon in dezelfde omstandigheden geplaatst.
Bij de toepassing ervan kan onder meer rekening gehouden worden met:
1° de redelijkerwijze voorzienbare gevolgen van het gedrag;
2° de kosten en inspanningen nodig om de schade te vermijden;
3° de stand van de techniek en van de wetenschappelijke kennis;
4° de eisen van goed vakmanschap en goede beroepspraktijken;
4
